Список использованной литературы

259 

келген бауырларымыз еліміздегі қазақ-орыс қостілділігін байқап, орыс тілін тіл ҥйрену курстарында жеделдете 

меңгеруді  мақсат  етіп  қойды.  Нҽтижесінде,  қостілді  азаматтар  кҿптілді  меңгерген  интеллектуалды  тҧлғаға 

айналады.  Кҿптілділіктің  мазмҧнын,  ҽлеуметтік  маңызын,  кҥнделікті  қарым-қатынаста  қолданылатын  аясын, 

елімізді  мекендейтін  ҽр  этностың  кҿптілділікті  меңгеру  деңгейі  мен  шешімін  табуға  тиісті  міндеттерін  шешу 

осы бағытта ҥздіксіз еңбек етудің нҽтижесі болмақ. Жалпы кҿптілді меңгеру деген ҧғым қазақ дҥниетанымында 

бҧрыннан  бар  тҥсінік.  Мҧны  ел  басқарушыға  қойылатын  талаптардың  бірі  «жеті  жҧрттың  тілін  білу» 

екендігінен байқауға болады. Тарихи деректер сҥйенсек, «жетпіс тілді білген» Ҽбу Насыр Ҽл-Фарабиден бастап 

жеті  тілді  меңгерген  кҿптеген  ҧлы  тҧлғалар  бар.  Солардың  бірі  ҧлы  ақын  Абай  атамыз  діни  сауатын  араб 

тілінде ашып, орыс тілін ҿз бетінше меңгерген жҽне де А.С.Пушкиннің, М.Ю.Лермонтовтің т.б классиктердің 

шығармаларын аударды. Сондықтан ҥлкен кҿштен қалмаудың бірден-бір жолы - кҿп тіл меңгеруде.  

Қазақстан  Республикасының  шетелдермен  халықаралық  байланыстары  кҥннен-кҥнге  арта  тҥсуде.  Сол 

байланыстарды дамыту ҥшін шет тілін білетін мамандар қажет-ақ.Ҽлем халықтары арасында қатынас кҥшейіп, 

олардың арасындағы мҽдени-тілдік байланыс нығаюы тілден кҿрініс береді.  

Ҽлемнің  кең  тараған  тілдерін  игеру,  ҥштілді,  кҿптілді  білім  алу  –  ҽлеуметтік  қажеттілік.  Қазақстан 

Республикасында  тілдерді  дамыту  мен  қолданудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік  бағдарламасы 

қазақстандықтардың  лингвистикалық  капиталын  дамытудың  бір  тҧғыры  ретінде  іскерлік  жҽне  халықаралық 

қарым-қатынас  аясындағы  ағылшын  жҽне  басқа  да  шет  тілдерін  оқып-ҥйрену  арқылы  лексикалық  капиталды 

жетілдіруді кҿздейді [4]. 

Қазақстан жоғары оқу орындары алдына тҧрған басты міндеттердің бірі – кҿптілді маман дайындау. Бҧл 

міндет  тілдік  білім  беру  ісін  ғылыми  жолға  қою  арқылы  орындалмақ.  «Кҿптілділік,  мультилингвизм, 

полилингвизм – нақтылы коммуникативтік жағдайдың ҽсер етуімен белгілі бір ҽлеуметтік ортада, мемлекетте 

бірден ҥш, одан да  кҿп  тілде сҿйлей білушілік. Мҧның ҿзі  жеке  адамның (индивидуумның)  кҿптілділігі жҽне 

ҧлт  пен  ҧлыстың  кҿптілділігі  болып  бҿлінеді.  Кҿптілділіктің  ҥш  тілді  меңгеру  дҽрежесі  сол  адамның  немесе 

бҥтіндей  халықтың  ҿмір  сҥрген  тілдік  ортасы,  ҽлеуметтік,  экономикалық,  мҽдени  ҿмірі,  тҧрмыс-тіршілігі 

секілді  кҿптеген  факторларға  байланысты.  Ҧлттық  қҧрамы  бірыңғай,  бір  ғана  этнос  мекендейтін  мемлекетте 

кҿптілділік  сирек.  Онда  жеке  адамның  ғана  кҿптілділігі  ҧшырасады  (Жапонияда,  Кореяда,  Германияда, 

Исландияда).  Кҿптілділік  АҚШ,  Ресей  Федерациясы,  Ҥндістан,  Нигерия  сияқты  жҥздеген  ҧлт  пен  ҧлыс 

мекендейтін мемлекеттерге тҽн қҧбылыс» [5,39-б].  

«Кҿптілділік»  ҧғымынан  «ҥштілділікті»  бҿліп  алып  қарастыруға  болады,  ҿйткені  «ҥштілділік» 

қостілділіктен  кейінгі  кең  тараған  қҧбылыс.  Ҥштілділік  идеясының  жҥзеге  асуы  ҥшін  оның  жекелеген 

адамдардан бастап кҥллі халықтың қолдауына ие болуы тиіс Бҧл ҥшін ҥштілділік елдің тілдік санасына, сана-

сезіміне ҧялауы шарт. Тілдік сана – ҧлттық қоғамдық сананың аса маңызды бҿлігі. Белгілі бір халықтың тіліне 

тҽн кеңістіктегі ҽр тҥрлі (себепті, эмоционалды т.с.с.) байланыстарымен анықталатын ҽлем бейнесі. Тілдік сана-

сезім – сҿйлеушілердің ҿзінің қай тілде сҿйлейтінін жҽне ҿзін қай тілмен сҽйкестендіретінін білуі [6,290-б]. 

Қазіргі қоғамның тілдік ҿмірінің кҥрделі ҥрдістерінің заңдылықтары мен даму ҥдерістерін анықтау қиын, 

себебі  тілдер  кҥрделі  коммуникациялық  жҥйе  ішінде  ҥнемі  бір-бірін  толықтырып,  бірі  бірінің  орнына 

қолданылу  жолымен  ҿзара  байланыс  қҧрып,  функционалдық  дистрибуция  шеңберінде  қоғамның  бҥкіл 

коммуникативтік жҽне экспрессивтік мҧқтаждықтарын қамтамасыз етеді. Тілдік ахуалды қҧрайтын тілдер, бір 

жағынан  жалпы  макрожҥйенің  жекелеген  бҿлшектері  ретінде  ҿзара  ҽрекеттестік  қҧрса,  екінші  жағынан,  бір 

ҽлеуметтік, саяси, мҽдени, табиғи-географиялық ортамен ҽрекеттесіп, тілдік ахуалдың ҽрбір басқа  бҿлшектері 

ҥшін  сыртқы  лингвистикалық  орта  бҿлшегі  рҿлін  ойнайды.  Ҽдетте  тілдік  ахуал  қоғамның  белгілі  бір  кезеңі 

ҿміріндегі  ҽлеуметтік-экономикалық  жағдайлардың  кҿрінісі  болып  табылады.  Оның  ҿзі  де,  онымен  тығыз 

байланыста тҧрған коммуникация қатынастары да тарихи жағдайларға бағынышты болып табылады, олар ҿткен 

уақыттағы  ахуалдар  мен  жағдайлардан  туындап,  келешек  дамуға  бағытталады.  Қоғамдық-экономикалық 

дамудың  ҽрбір  кезеңі  ҥшін  ҿзіндік  тілдік  байланыстар  мен  ҽрекеттестіктер,  халықтың  ана  тілінің,  екінші 

(ҥшінші)  тілдерінің  бірге  ҿмір  сҥруінің,  қостілділік  жҽне  кҿптілділіктің  ҿзіндік  ҥлгілері,  сондай-ақ,  тілдік 

қатынастардың ерекше қоғамдық нҽтижелері тҽн. 

Ҥштілділік кҿпжақты сипат алу ҥшін оның халықаралық тіл мҽртебесіндегі сыңарларының қолданылуы 

ҥнемі реттеліп отырылуы шарт. Халықаралық тілдің бірнеше белгісі болуы шарт. Біріншіден, олардың ҿзіндік 

қоғамдық қызметі, айталық, білім таратуда ортақ тіл бола алуы, дипломатия, халықаралық сауда, кҿлік, туризм, 

тілі  қызметін  атқаруы  тиіс.  Екіншіден,  ол  тілдің  ел-елде  саналы  тҥрде  ҥйренілуі  жҽне  қолдану  фактісі  болуы 

керек.  Атап  айтқанда,  ол  шет  ел  тілі  пҽні  ретінде  мектептер  мен  жоғары  оқу  орындарында  оқытылуы  қажет. 

Ҥшіншіден,  сандық  фактор  ескеріледі.  Аталған  тілдерде  сҿйлеушілер  санының  кҿп  болып  келуі  –  қалыпты 

жағдай.  Сҿйлеушісінің  санына  қарай  алғашқы  екі  орынды  қытай,  ағылшын  тілдері  алады,  қалғандары  содан 

кейінгі орындарда. Нақты бір тіл ҥш бағытта (ана тілі, ресми жҽне шет тілі ретінде) дамыса, сҿйлеушілер саны 

жағынан,  кез  келген  тілді  басып  озады.  Ағылшын  тілін  қазір  жер  шары  халқының  1\4  белгілі  бір  дҽрежеде 

меңгерген.  Ҽлемнің  ҽйгілі  тіл  маманы  Дэвид  Кристалдың  мҽліметі  бойынша  ғасырдың  басында  оны  1,2-

1,5млрд. адам меңгерген. Ал қытай тілін (8 диалектісімен)1,2 млрд. адам біледі [2 ,65-б].  

Халықаралық стандарттардың жоғары сапасына негізделген Болон ҥдерісінің ҿлшемдерін жҥзеге асыру 

аясында  ҥзіліссіз  білім  беруді  қамтамасыз  ету  тҧрғысынан  тілдік  дайындықты  кҿптілді  білім  берумен 

ҧштастырудың  мҽні  айрықша.  Қазіргі  қоғамда  кҿпмҽдениетті,  кҿптілді  тҧлға  қалыптастырудың  ҿзектілігі 

басым.  Халықаралық  деңгейге  сай  кҿптілді  білім  берудің  жаңашыл  лингвистикалық  ҥлгісін  зерттеп,  ҧсыну 

260 

қазақстандық  лингвистер  ҥшін  басты  ҧстаным.  Кҿптілді  білім  беру  адамды  жаңа  ҽлеуметтік-саяси  жҽне 

ҽлеуметтік-мҽдени  шынайы  ҿмірге  бейімдеудің  негізгі  индикаторы  ретінде  қазіргі  лингвистика  ғылымындағы 

серпінді  жоба  болуы  тиіс.  Бҧл  ҥшін  ҽлеуметтік  тіл  білімінің,  психолингвистиканың,  когнитивтік 

лингвистиканың, лингвомҽдениеттанудың т.б. жетістіктерін басшылыққа алу керек, тіл теориясы ҽдістемесіне 

арқа сҥйеу қажет. 

Ғаламдандыру  жағдайында  тіл  тҥлету  тірегі  –  ҽлеуметтік  лингвистикалық  біліктілік.  Ҽлем  халықтары 

арасында қатынас кҥшейіп, олардың мҽдени-тілдік байланысының нығаюы тілден кҿрініс береді. Біздің заман – 

таратушы  тіл  (транслятор)  мен  жергілікті  мҽдениеттердің,  жергілікті  қарым-қатынас  тілдерінің  бҽсекелестік 

заманы. Ҽр халық тілде ҿзінің табиғаты мен ҽлеуметтік-мҽдени тҽжірибесін бейнелейді.  

Тілдік  таңбада  ҽлеуметтік-мҽдени  тҽжірибе  ҽлеуметтік  мҽнді  ақпарат  ретінде  бейнеленеді,  бекиді, 

қалады.  Белгілі  ғалым  Б.Хасанҧлы  мҧндай  тҽжірибенің  бес  тҥрін  бҿліп  кҿрсетеді  [2,68-69бб],  олар:  қарым-

қатынастың  жалпыадамдық,  жалпыэтникалық,  жалпымҽдени,  жекебастық,  мҽдениетаралық  тҽжірибесі.  Тілде 

бір жағынан ҽлеуметтік тҽжірибе бейнеленеді, екінші жағынан, белгілі бір ҽлеуметтік тҽжірибе жасалады. Тіл – 

бҧл этноҽлеуметтік мҽдени ақпаратты таңбалар жҥйесі. Тілдің таңбаның этномҽдени мазмҧнын ҧлт сҿзі, кірме 

сҿз,  морфема  (сҿздің  бҿлшегі)  арқылы  кҿрсетуге  болады  [7,520-б].  Ҧлттық-мҽдени  компонент  тілдің 

фонетикасынан бастап синтаксисіне дейінгі деңгейлерге енеді. 

Кҿптілділікке баулу – тіл маманының ісі, бірақ сол маман ҥштілді яки кҿптілді болуы тиімді. Алдымен, 

негізгі  кҥшті ҥш  тілді қатар меңгеруге  салу  керек.  Қиындық туғызатыны  –  кҿптілді қатар меңгерген филолог 

мамандардың  жаппай  кездесе  бермейтіні.  Мҽселені  шешу  ҥшін  тіл  мамандарын  ҥштілділікке,  кҿптілділікке 

ыңғайлап  қайта  дайындаудан  ҿткізу  лҽзім.  Тілдік  білім  мен  дағды  деңгейін  сҿйлеу  ҽрекеті  тҥрлері  бойынша 

анықтау  шет  елде  кең  тараған.  Сондықтан  ҥш  тіл  бойынша  тілдік  білім  мен  дағды  деңгейін  жеке-жеке  емес, 

бірлікте, бір қҧбылыс ҥдерісінде оқыту абзал. Маңыздысы,  «екінші не ҥшінші  тіл емес, тек ана  тілі негізінде 

дамыған  қостілділік  пен  кҿптілділік  −  ҧлтаралық  қарым-қатынас  мҽдениетін  жетілдірудің  бірден-бір  кепілі» 

[2,75-б].  Осыған  орай,  филологиялық  білім  беруді  жетілдірудің  басты  қадамдарының  бірі  ретінде  ҥш  тілді 

байланыстыра  оқытатын  оқу  бағдарламасы  мен  оқыту  ҽдістемесі  ҧсынылуы  маңызды.  Кҿптілді  білім  беру 

бағдарламасы  халықаралық  тілдерді  мемлекеттік  тіл  негізінде  игере  отырып,  ҥштілді  меңгеру  тҽжірибесін 

жинақтап,  ҽлемдік  деңгейдегі  халықаралық  жобаларға  қатысуды  кеңейту,  шетелдік  ҽріптестермен  ғылыми 

байланыстарды  нығайту,  шетел  тілдеріндегі  ақпарат  кҿздеріне  еркін  қол  жеткізуге  мҥмкіндік  береді.  Елдің 

ҿресі  биік,  дҥниетанымы  кең,  кемел  ойлы  азаматтарын  ҿсіру  ҥшін  бҥгінгі  ҧрпаққа  ҧлттық  рухани  қазынаны 

ҽлемдік озық ой-пікірімен ҧштастырған кҿптілді сапалы білім мен мҽдени тҽрбие берілуі қажет. 

Қорыта  айтқанда,  ғаламдандыру ҥдерісін  табысты  жҥзеге асыру мемлекеттік тілдің ҽлемдік ҿркениетте 

ҿрісін  кеңейтіп,  кҿптілдік  білім  контексінде  тҧлғалық  біліктілікті  қалыптастырып,  бірыңғай  білім  беру 

кеңістігіне, мҽдениеттер кеңістігіне енудің жаңа лингвистикалық парадигмасын талап етеді.  

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1.  Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ҽ.Назарбаевтың  Қазақстан  халқына  Жолдауы.  2012  жылғы  14 

желтоқсан. 

2. Хасанҧлы Б. Тілдік қатынас негіздері. − Алматы, 2006. 

3. Хасанҧлы Б. Ҥштілділік ҥлгісі – ҥштілді ҧстаз. – Алматы, 2008. – 4-бет. 

4.  Қазақстан  Республикасында  тілдерді  дамыту  мен  қолданудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 

бағдарламасы. 2011 жылғы 29 маусым.  

5. Кҿптілділік // "Қазақстан" ҧлттық энциклопедиясы. −Алматы, 1998 ж. 5-том. 

6. Ҽлеуметтік лингвистика терминдерінің сҿздігі. Словарь социолингвистических терминов / Э.Д.Сҥлейменова, 

Н.Ж.Шҽймерденова, Ж.С.Смағҧлова, Д.Х.Ақанова. − Астана, 2008.  

 

 

ҤШ ТҦҒЫРЛЫ ТІЛДЕ БІЛІМ БЕРУ ЖҤЙЕСІ 

 

Шорин А.А., 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе қаласы ағылшын тілі мҧғалімі МКҚК №7 «Арман» мектепке дейінгі 

гимназиясы 

 

Қазіргі  таңда  шетел  тілі  ретінде  ағылшын  тілін  оқытуды  жаңа  сатыға  кҿтеру  –педагогикадағы  іргелі 

міндеттердің  бірі.  Елбасы  бастамасымен  «Ҥштҧғырлы  тіл  »  мҽдени  жобасын  дамыту  басымдыққа  айналып, 

соныңішінде жаңғыру жағдайында ҽлемдік интеграцияға кірігу тілі ретінде ағылшын тіліне мҽн беріліп отыр. 

Ҽлемдік білім алу кеңістігінде интеграциялық ҥрдістердің тереңдеп  кең қанат жайған жағдайында шетел тілін 

оқыту ҿзекті болып отыр. 

Елбасымыз  Н.Ҽ.Назарбаев  «Қазіргі  заманғы  қазақстандық  ҥшін  ҥш  тілді  білу  —  ҽркімнің  дербес 

табыстылығының міндетті шарты.Сондықтан 2020 жылға қарай ағылшын тілін білетін тҧрғындар саны кемінде 

20пайызды  қҧрауы  тиіс»  екендігін  баса  айтып  ҿткен  болса,  шетел  тілін  оқып  ҥйренемін  деушілердің  саны  да 

кҥннен  кҥнге  кҿбеюде.  Сонымен  қатар  бҧл  шетел  тілінің  еліміздің  оқу  жҥйесінде  айырықша  мҽртебеге  ие 

болғандығын айқындайды.Шетел тілін, соның ішінде ағылшын тілін мектеп қабырғасынан бастап жоғарғы оқу 

орындарында  оқыту  жаңа  ҽдістемелердің  қажеттілігін  тудырады.  Кҿптілді  меңгеру  –мемлекетіміздің 

261 

халықаралық байланыстарын дамытуға мҥмкіндік беретін тҧлға аралық жҽне мҽдени қарым- қатынастардың аса 

маңызды қҧралы. Мемлекеттің халықаралық байланыстарының сапалық ҿзгерістері адамның тҽжірибелік жҽне 

зияткерлік  іс-ҽрекетінде  кҿптілдік  сҧранысқа  ие  болу  қажеттілігін  туғызып  отыр.  Еліміздің  басқа 

мемлекеттермен  қарым-  қатынасы  артып  отырған  шақта  кҿп  тілді  еркін  меңгерген,  келешекте  білімін  тҥрлі 

саладағы қарым- қатынас жағдайында пайдалана алатын адамды мектеп қабырғасынан оқытып шығару – біздің 

міндетіміз.Қазақстанның  тҽуелсіз  елге  айналып,  ҽлемдік  ҿркениеттің  даму  жолына  тҥсуі  кҿптілді  жетік 

меңгеруді талап етеді. Осыған орай, білім беру жҥйесінде мҧғалімдерге қойылатын талаптардың бірі — ҿмірден 

ҿз орнын таңдай алатын, ҿзара қарым- қатынаста ҿзін еркін ҧстап, кез келген ортаға тез бейімделетін, белгілі 

бір ғылым саласынан  білімі мен білігін  кҿрсете  алатын, ҿз  ойы  мен пікірін айта  білетін полимҽдениетті  жеке 

тҧлға  қалыптастырып,  бҽсекеге  қабілетті  ҧрпақ  тҽрбиелеу.  Бҧл  шетел  тілі  пҽн  мҧғалімдеріне  ҥлкен 

жауапкершілік  жҥктейді.Қазіргі  заман  талабына  сай  мҧғалім  ҥлкен  дайындықпен,  жаңаша  ҽдіс-  тҽсілдермен, 

тҥрлі  тапсырмалармен  ізденіс  ҥстінде  сабақты  тҥрлендіріп  отыруы  қажет.  Болашақ  ҧрпақтың  дамуы 

ҧстаздардың белсенділігіне, білім деңгейіне, шығармашылық іс-ҽрекетіне байланысты болмақ. 

Ағылшын тілі ҽлемдегі ең кең тараған тіл. Шамамен бҧл тілде жер бетінде бір миллиардтан астам адам 

сҿйлей  алады.  Ҽлемдегі  экономикасы  дамыған  мемлекеттер  -  Ҧлыбритания  мен  АҚШ-тың  мемлекеттік  тілі. 

Сонымен қатар, ондаған мемлекеттердің ресми тілі. Дҥниедегі барлық аударма шығармалардың, ақпараттардың 

33%-ы  ағылшын  тілінен  аударылса,  15  %  –  француз  тілінен,  ал  1%-ы  ғана  неміс  тілінен  аударылады.  Бҧл 

статистикалардан-ақ, ағылшын тілін меңгерудің қаншалықты маңызды екенін, ақпарат пен білімнің барлығы да 

сол  тілде  екенін  тҥсінуге  болады.  Ағылшын  тілін  білетін  адам,  жер  жҥзінде  бір  миллиард  адаммен  еркін 

коммуникацияға тҥсе алады деген сҿз. Шет тілдердің арасында ағылшын тілі ешкімге шаң жҧқтырмай, алғашқы 

орынды  бермей  келеді. Бизнес, туризм, ғылым,  білім  беру жҥйесі, интернет, киномотограф т.б. ҽлемнің тҥрлі 

саласында  дҽл  осы  ағылшын  тілі  қолданылып,  кҿптеген  ҽлемдік  жобалар,  саяси  кездесулер  мен  жиындар, 

спорттық жарыстар мен олимпиадалар ағылшын тілінсіз  ҿткен емес. Біздің президентіміз  Н.Назарбаев бостан 

босқа  бҧл  тілге  кҿңіл  бҿліп  жатқан  жоқ,  ҽлемдік  деңгейде  мойындалған  елбасымыз  ағылшын  тілінің 

қаншалықты  маңыздылығын  бізден  ҽлдеқайда  жақсы  біледі.  Сондықтан,  еліміздегі  білім  мен  ғылымды  т.б. 

саланы дамытамын деген ҽрбір жас, ҽрбір патриот ағылшын тілін білуі міндетті. Оның пайдасы да шаш етектен. 

Ағылшын  тілін  білген  адам,  болмаса  кадрдың  еңбек  нарығындағы  бағасы  ҿседі.  Бҥгінде  елімізде  жҧмысқа 

қабылдағанда ағылшын тілін білетін жастарға ерекше қҧрметпен қарайды. Ал, кейбір шетелдік компанияларда 

бҧл  тіпті  талап  ретінде  қарастырылып  жатқаны  ҿтірік  емес.  Бесаспап,  яғни  ҽмбебап  маман  болам  десеңіз,  ҿз 

ісіңіздің іскері болам десеңіз оған ағылшын тілінсіз айналып бару мҥмкін емес. Кҿп тілді меңгерген жастар кҿп 

тіл білу адамның мінезіне де, карьерасына да, ҿміріне де оң ҽсер ететінін айтып жатады. Ҿзге тілді білу жаңаша 

ойлауға  жҽне  бҧрынғы  қалыптасқан  пікірлеріңді  одан  ҽрі  дамытуға  ҥлкен  септігін  тигізеді.  Жаңашылдыққа, 

объективті ойлауға жетелейді. Мінез тҧрғысынан, адамдармен ашық араласып, бҧрын болмаған позитивті ойлар 

қалыптасады. Яғни, ағылшын т.б. тілдерді білсең ҿзіңді еркін сезініп, ҽлем бойынша кез келген адаммен қарым-

қатынасқа  тҥсе  алатыныңды  байқайсың.  Сол  лингвистика  ғылымының  тілімен  сҿйлейтін  болсақ,  екі  тілді 

білетін адамды «қостілді», ал 3 немесе одан да кҿп тілді білетін адамды «полиглот» дейді. Жалпы білім беретін 

орта мектепте шетел тілін практикалық тҧрғыда меңгеруге ҥйреткенде оқушыларды ҿз бетімен жҧмыс істеуге 

баулу,  алған  білімін,  икемділік  дағдыларын  жаңа  жағдайларға  кездескен  кезде,  шығармашылықпен  қолдана 

білуге  машықтандыру  кҿзделеді.  Шетел  тілін  оқыту  мақсаттары  қоғамның  мҧқтаждығына  қарай  ҿзгеріп 

отырады. 

Бҧрын  шетел  тілінен  білім  беруге  баса  кҿңіл  бҿлінбесе,  қазіргі  кезде  алған  білімін  ҿмірде  іс  жҥзінде 

қолдана алу, пайдалануға қажетті білік пен дағдыларсыз білім алып, білу ғана жеткіліксіз екендігіне баса назар 

аударылуда.  Жеке  тҧлғаның  мҽнді  іс-ҽрекеті  процесін  ескере  отырып  білім  беру  кҿзделуде.  Қазіргі  уақытта, 

ағылшын  тілін  игерудің  талабы  жоғары  болғандықтан,  ағылшын  тілін  тереңдетіп  ҥйренуге  арналған  арнайы 

мектептер,  гимназиялар,  колледждер  кҿптеп  ашылуда.  Қазіргі  кезде  шет  тілін  оқыту  мынадай  тҿрт  мақсат 

кҿздейді:  коммуникативтік  мақсат,  білімдік,  тҽрбиелік  жҽне  жетілдіру  мақсаты.  Осы  аталған  мақсаттардың 

ішінде  коммуникативті  мақсат  жетекші  рҿл  атқарады.  Ағылшын  тілі  сабақтарында  кҿптілді  оқытудың 

элементтері  ғана  қолданылады.  Белгілі  бір  тақырыптарды  оқытуда  біріккен  сабақтарда  интеграция  арқылы 

жҥзеге асады. Интеграция дегеніміз – пҽндердің ҿзара байланысын жоғары деңгейде нақтылы тҥрде іске асыру. 

Интеграция тҧтастықты қалыптастырып, білімді жҥйелеу мен жинақтауда ҽр тҥрлі ғылымдарды біріктіреді, бір 

сабаққа бірнеше оқу пҽндері мақсатының бірігуіне мҥмкіндік береді.  

Ҥш  тілде еркін сҿйлеу  біліктілігін дамытуды жҥзеге  асыру барысында мынадай міндеттерді іске  асыру 

кҿзделеді:  ҥш  тілде  еркін  сҿйлеу  біліктілігін  дамытуда  оқыту  технологияларын  тиімді  пайдалану,  заманауи 

интерактивтік  жҽне  иновациялық  технологияларды  қолдану,  ҥш  тілде  де  қарым-қатынас  жасауға,  сҿйлеуге 

ҥйрету,  оқушының  тілдік  қабілетін  толық  ашу,  сҿздік  қорын  молайтуда  аударма  жҽне  тҥсіндірме  сҿздіктерін 

пайдалана  алу,  танымдық  қызығушылығын  қалыптастыру.  Оқушылардың  танымдық  жҽне  шығармашылық 

қабілеттерін  дамыту  мақсатында  ағылшын  тілі  сабақтарында  ҽр  тҥрлі  қосымша  материалдарды  қолдануға  ҥш 

тілде  бірдей  қолдануға  болады.  Тақырып  бойынша  тақпақтар,  шағын  қойлымдар,  мақал-мҽтелдер  жҽне 

сҿзжҧмбақтар  қолдануға  болады.  Мҧндай  қосымша  материалдар  сабақты  жандандырады,  ҿткен  тақырыпты 

жақсы  қабылдап,  тҥсінуге,  ойлау  қабілетін  дамытуға  ҽсерін  тигізеді,  оқушылардың  тідік  қорын  дамытып, 

толықтырады.  оқушылар  сабақта  белсенділік  кҿрсетіп,  сабақтың  қызықты  ҿтуіне  атсалысады.  Елбасының 

262 

жолдауында  кҿрсетілгендей,  адыңғы  елу  мемлекеттің  қатарына  кіру  жҽне  бірнеше  шет  тілін  білу,  ҥйрену, 

сондай-ақ компьютерді жетік меңгеру ХХІ ғасыр жастарының негізгі мақсаты болмақ. 

Елбасы Н.Ҽ.Назарбаев 2012 жылғы «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» жолдауында «ҿмір бойы білім 

алу»  ҽрбір  қазақстандықтың  жеке  кредосына  айналуы  тиіс»  деген.  ХХІ  ғасыр  білімді  де,  білікті,  бҽсекеге 

қабілетті, кҿптілді, кҿпмҽдениетті тҧлғалар ғасыры болмақ. Кҿптілді  оқыту –  жас ҧрпақтың білім кеңістігінде 

еркін самғауына жол ашатын, ҽлемдік ғылым қҧпияларына ҥңіліп, ҿз қабілетін танытуына мҥмкіншілік беретін 

бҥгінгі  кҥнгі  ең  басты  қажеттілік.  Еліміздегі  жҥріп  жатқан  ҿзгерістердің  мҽнін  пайымдау  бірінен  бҧрын 

жастарды  тҽрбиелеп  отырған  ҧстаздарға  жҥктейді.  Ел  басмыздың  жолдауында  кҿреткендей  кҽзіргі  шҽкірт 

ертеңгі  кҥні  ҽлем  кеңістігіне  еркін  ену  ҥшін  білім  беру  жҥйесі  халықаралық  деңгейге  кҿтерілуі  керек. 

Сондықтан да жиырма бірінші ғасырда ағылшын тілін ҥйрететін ҧстаздарға қойылатын талаптар ауқымы ҥлкен. 

Қоғамдағы соңғы кезеңде болып жатқан ҿзгерістер ағылшын тілін оқып ҥйренуге мҽжбҥрлік ахуалын туғызып 

отырғаны бҽрімізге белгілі.  

Интерактивті ҽдіс-тҽсіл арқылы шетел тілінде компьютер арқылы ҽлемдік ақпараттар кеңестігіне шығу, 

ҽлемдегі  озық  технологияларды  жаңалықтарды  меңгеру,  ҿмір  ағымына  ілесу.  Білім  алушыларға  ана  тілінің 

негізінде ағылшын тілін ҥйрету, олардың ҿз ойын ауызша жҽне жазбаша дҧрыс, еркін, келістіре баяндау білуіне 

дағдыландыру. Кітаптарды ҿздігінен пайдалана білу сияқты іскерлік дағдыларын қалыптастыру жҽне ғасырлар 

бойы  жаңа  рухани  мҽдениетімен,  білімімен  қаруландыру  жҽне  егемен  еліміздің  ҧлттық  мҽдениетін,  салт-

дҽстҥрін  шетел  тілі  арқылы  таныту.  Тіл  арқылы  ҿзге  елдің  мҽдениетін,  тарихын  білуге  болады.Елбасымыз 

Н.Ҽ.Назарбаев  ҿз  жолдауында  Қазақстанның  ҽлемдегі  барынша  дамыған  жҽне  бҽсекеге  қабілетті  елдердің 

қатарына  кіру  стратегиясын  ҧсынған  болатын.  Онда  осы  міндеттерді  шешуге  жҽрдемдесетін  дамытудың  жеті 

басым бағыты анықталған. Елбасы: «Бҧл шешуші басымдықтардың бірі- осы заманғы білім мен озық ғылымды 

дамыту болып табылады» деп нақты кҿрсеткен. 

Қорыта  айтқанда:  «Білекке  сенер  заманда-ешкімге  есе  бермедік.  Білімге  сенер  заманда  –  қапы  қалып 

жҥрмейік » – деп Абылай хан айтып кеткендей, ертеңгі кҥннің болашағы бҥгінгіден де нҧрлы болуына ықпал 

етіп, адамзат қоғамын алға апаратын қҧдіретті кҥш тек білімге ғана тҽн екенін естен шығармайық. 

жүктеу/скачать 5,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: