ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУ КАРТАСЫ

Жоспар:

4. 
   Арнайы мектеп бағдарламаларының құрылуындағы ерекшеліктер.
   
5. 
   Бағдарлама материалының концентрлік жүйе бойынша игерілуі.
   
6. 
   Арнайы мектеп бағдарламаларының мазмұны.
   

Арнайы мектептің бірінші сыныбында математика пәнін оқытудың көп ерекшеліктері бар. Көп сөздерді балалар естіп жүрсе де мағынасын түсінбейді, түсінген жағдайда қолдана алмайды, заттар топтарын салыстыра алмайды, кеңістікке бейімделе алмайды ( оң, солды ажыратуға қиналады), заттардың кеңістікте орналасуын анықтауды білмейді.

Бірінші сыныпта математика пәнінің ең басты мақсаты - оқушыларды заттар топтарының арасында өзара бір мағыналы сәйкестіктерді орнатуға, дәлелдеуге үйрету.

Мысалы, қарындаш қанша болса, сонша таяқша ал.

Сабақта негізгі әрекет тобы - тапсырмаларды барлық оқушының бір мезгілде қатар орындауы. Бірақ мұғалім әр баланың ерекшеліктерін ескергені қажет. Мұғалімнің сұрақтары,тапсырмалары күрделі болмауы керек. Әр тапсырма кезеңдерге бөлініп жоспарланады. Оқушылар мұғалімнің сұрақтары бойынша жасаған іс-әрекеттерін баяндап отырады.

Сабақтар көрнекі құралдармен қамтамасыз етілуі қажет. Көрнекі құралдар анық боялған, тиянақты жасалған болғаны жөн. Оқушыларға күнделікті пайдаланып жүрген, өздеріне таныс заттармен тапсырмалар орындату қажет.

Сабақта пайдаланатын заттарды оқушылар көріп қана отырмай, қолдарына ұстап көруі керек.

Мұғалім тапсырмаларды орындағанда оқушылардың қызыға қатысқанын қамтуы

қажет.

Арнайы мектепте математика пәнін оқытудың өзіндік ерекшеліктерін ерекше атап

Оқушылардың ауызша нұсқауларды қиындықпен түсінетінін ескеріп, мұғалім әр тапсырманы оқушылармен бірге орындайды, әр жасаған әрекетін айтып отырады.

Мысалы: «оң қолыңды көрсет» деген тапсырманы мұғалім оқушының жанында тұрып бірге орындайды. Одан кейін мұғалімнің айтуы бойынша оқушы өзі орындайды, мұғалімнің сұрақтары бойынша жасаған әрекетін айтып береді.

Балалар көптеген сөздерді естіп жүрседе, мағынасын анық білмейді. Сөзді айналадағы заттармен байланыстыра алмайды. Сабақта көрнекі құралдар пайдаланған жөн. Бірақ көп уақыт түсініктерді меңгеруді көрнекі –практикалық деңгейде қалдыруға болмайды. Ол үшін әр жасаған іс-әрекеті сөзбен қоса айтылып отыруы керек.

Оқушылардың іс-әрекеттерін түсініп орындағанын талап етуі қажет.

Әрбір оқушының жеке психологиялық ерекшеліктеріне байланысты олардың сабақ үлгерімі де әр түрлі болады. Сол себептен ол өткен тақырыпты қайталау екі түрде қатар өтеді. Біріншісі - жаңа тақырыпты меңгеру үшін болса, екіншісі – оқушылардың білім деңгейін бірдей дәрежеге жеткізу үшін жүргізіледі. Тақырыпты өткенде оқушылардың білім дәрежесі бірдей болмағаны мұғалімнің жұмысын қиындата түседі.

Математиканы Арнайы мектепте оқытудың басты білім беру мақсатына келсек, ол ақыл – ойы кемтар оқушылардың өмір сүруіне, келешек мамандық алуы үшін керекті білім, білік және дағдыларды қалыптастыру. Арнайы мектеп оқушылары (1-9 сынып) келесі білім, білік және дағдыларды игеру тиіс:

• 
  Натурал сандар, нөл саны, сандардың қатары мен қасиеттері. Қарапайым және ондық бөлшектер
  
• 
  Негізгі өлшем елестетулер (ұзындық, масса, сыйымдылық, уақыт, аудан, көлем, қолданылуы, өлшем бірліктері)
  
• 
  Өлшем құралдарын пайдалана алу мен өлшеулер жүргізе білу (сызғыш, таразы, сағат және т.б.)
  
• 
  Негізгі 4 арифметикалық амалдарды білу және олармен есептер шығара алу. Бүтін мен бөлшектік сандармен есептер шығару.
  
• 
  Жай және күрделі сөз есептерді шығару
  
• 
  Жазықтықты және көлемді геометриялық фигураларды тану, олардың қасиеттерін білу, өлшем аспаптарды қолданып сызу, өлшеу, құрастыру(сызғыш, циркуль, үшбұрыш, транспортир және т.б.)
  

Арнайы мектептерде оқытылатын математика пәнінің тәжірибелік маңыздылығы оның еңбек шеберханаларында, мектеп аулаларында, өндіріс пен ауылшаруашылық кәсіпорындарында қолданылуы болып есептеледі.

Арнайы математика курсы мына салалардан тұрады:

¨ Бүтін сандар арифметикасы

¨ Шамалар

¨ Арифметикалық сөз есептер

¨ Бөлшектер арифметикасы

¨ Геометрия элементтері

Ақыл-ойы кем тар балаларды математикаға оқытудағы ерекшеліктер

• 
  Көлемдік жағынан тақырыптардың қысқартылып берілу
  
• 
  Бағдарламада тақырыптардың ерекше орналасу реті («алға жүру», дайындық жаттығулардың болуы)
  
• 
  Салыстыру, теңеу тәсілдеріне тіректеніп, оқу үрдісімен басқару
  
• 
  Материалдың бағдарламада концентрлік негізінде орналасып және бөлшектеп берілу ( 5 концентр бар)
  
• 
  Көркемдік және дидактикалық жабдықтардың пайдалануы
  
• 
  Оқу үрдісінің тәжірибелік бағыттылығы
  
• 
  Тәжірибелік операциялар мен нақты көріністер арқылы білімнің индуктивті түрде меңгерілуі
  
• 
  Оқудың түзету сипаты
  

Вариативті оқу жоспарларындағы сағат саны математика курсы бойынша әр түрлі. Математика сабақтарындағы оқу материалдарын мазмұнын құруда кәсіптік-еңбекке бейімдеу арқылы оқытудың ерекшеліктері, мектепті бітіргеннен кейінгі түлектердің еңбек ететін мекемелерінің түрлері ескеріледі. есепке алынады.

1. 
   Ақыл-ой дамуы кешеуілдеген балалардың оқу материалын үлкен еңбекпен, жай қабылдайтындығы бағдарлама материалын әрбір класта аз көлемде берілетіндігімен сипатталады. Мысалы, 1 класта оқушылар алғашқы ондықпен, 10 көлеміндегі сандарды қосу, азайтумен, өлшем бірліктерімен ғана танысады. Ұзындық өлшем бірліктерімен танысу 1 класта басталып 8-9 кластарда аяқталады, бөлшектер мен қарапайы жақшамен танысу 4 кластан басталып 8-9 кластарда аяқталады.
   
2. 
   Бағдарламадағы материалдардың орналасуында «алға қарай» жүру байқалады, мысалы қандай да бір түсінікті қалыптастыру үшін оқушылармен дайындық жаттығулары жүруі керек, яғни, салыстырулардың әр түрлілігін VIII түрдегі коррекциялық мектептерде математиканы оқыту бағдарламалары үлкен санның артық бірліктерін өзінен кіші санмен салыстыру арқылы туралы түсінікпен 4 класта оқиды, бірақ олар 1-2 класта танысып кетеді. Осындай жағдайлар геометриялық фигуралар, олардың қасиеттері, арифметикалық амалдардың қасиеттері мен заңдылықтары туралы ұғыммен танысқанда да анық байқалады. Мысалы, 1 класта оқушылар тіктөртбұрыштың образымен танысса, 2 класта тіктөртбұрышты нүктелер бойынша сызады, 3 класта осы геометриялық фигуралардың қасиеттерімен, элементтерімен, бұрыштарымен, қабырғаларымен, 4 класта сызғыштың көмегімен қабырғаларының ұзындықтарын сызумен, 5 класта тіктөртбұрыштың аралас қабырғаларымен және диагоналдарымен, 6 класта параллелограммның бөлшегі екендігімен, 7-8 кластарда тіктөртбұрыштың ауданы туралы ұғыммен танысады.
   
3. 
   Ақыл-ой дамуы кешеуілдеген балалар қалыптасқан түсініктердің мағыналық белгілерін қиындықпен түсінетіндіктен, бағдарламада мұғалімдердің оқу процесін ұйымдастыру кезінде әрбір тақырыпты салыстырулар арқылы ұғындыруын талап етеді, яғни азайту амалын қосу амалымен, қосу амалын азайту амалымен салыстыра отырып түсіндіру.
   
4. 
   VIII түрдегі коррекциялық мектеп оқушылары жай қабылдап, тез ұмытуға бейім болғандықтан бағдарлама жаңа материалды түсіндірумен қатар өткен материалды қайталап, бекітіп, еске түсіріп отыруды қажет етеді. Әрбір кластың бағдарламасы өткен жылға оқу материалын еске түсіріп, қайталау арқылы игеріледі. Қайталау бірте-бірте кеңейіп, жаңа материал өткен материалды кенейтуге бейім болуы керек. Мысалы, 4 класта
   

5. 
   Ақыл-ой дамуы кешеуілдеген балалардың абстрактілі ойлауы әлсіз болғандықтан оқушылардың қорытындылау, бекіту жасау, ережедерге талдау жасау, заңдылықтарды бекітуді бағдарлама мазмұны мұғалімдерден кең көлемдегі көрнекі құралдарды, дидактикалық құралдарды қолдануын талап етеді.
   
6. 
   Коррекциялық мектептердің алдындағы негізгі мақсаттардың бірі-оқушыларды кәсіптік еңбекке баулу болғандықтан, бағдарламада оқушылардың практикалық іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру қарастырылады.
   
7. 
   Практикалық іскерлік, дағдыларды қалыптастырумен қатар нақты құбылыстарға бақылау жасау арқылы практикалық операцияларды орындауға үйрету мәселелері де қарастырылған.
   
8. 
   VIII түрдегі коррекциялық мектеп оқушыларының құрамының әр түрлілігін және математикалық білімді игерудің түрлі жолдарын есепке ала отырып, бағдарлама мазмұны балалардың категориясына сәйкес оқу талаптарын дифференсациялауды талап етеді. Бағдарлама көп жылға еңбектің жемісі көрсеткендей білім, іскерлік, дағдының оптимальды көлемін анықтайды. Практикада көрсеткендей әрбір класта математикалық білімді игеруде артта қалып отыратын балалардың болатынын көрсетеді. Олардың жаңа материалды бір түсіндіргеннен кейін түсінбейтінін, олардың қайталап түсіндіруді қажетсінетінін көрсетеді. Мұндай балалар үшін бағдарламада әрбір бөлімдерде қысқартулар енгізілген. Сонымен мұғалім жеке жұмысты қажет ететін оқушылар үшін талаптарды өзгереді. Бас миының қабығының локальдық бұзылуы анықталған балалар үшін (арнайы мектептің барлық пәндерін игергенімен математика сабақтарынан үлгере алмайтын оқушылар) қосымша сабақтар жүргізгеннің өзінде де ол балаларды мектеп әкімшілігінің келісімімен мұғалімнің құрған жоспарына сай жеке сабақтар ұйымдастырылу жағы да қарастырылған. Мұндай жағдайда жеке бағдарлама нақты баланың математикалық білімінің деңгейі, үлгерімін есепке ала отырып құрылады.
   
9. 
   Бағдарлама математиканы оқытудың негізгі міндеттерін шешуде мұғалімдерден коррекциялық-дамытушылық міндеттерді шешуді жүктейді. Математиканы оқыту бағдарламасының түсінік хатында баланың танымдық қабілеті мен жалпы дамуының жағдайларын қарастыру керек екендігі айтылған.
   

А) нумерация, б) толық сандармен берілген арифметикалық амалдар, в) өлшем бірліктері, г) бөлшек, д) геометриялық фигуралардың элементтері; Барлық кластарда да математикалық есептерді шығару мазмұны қарастырылады.

Нумерацияны оқыту кезінде оқушылар натурал сандар қатары және олардың қаситеттері, нөль, ондық жүйенің заңдылықтары туралы ұғыммен танысады. Бағдарламада арифметикалық төрт амалмен есептеу миллион көлеміндегі сандармен жұмыс жасауда қалыптасып, амалдар арасындағы ауыстырымдылық заңдылықтар қарастырылады.

Өлшем бірліктерімен танысуда (ұзындық, масса, көлем, аудан уақыт) туралы түсініктер қалыптасады. Бөлшектермен танысқанда қарапайым бөлшектер, ондық бөлшектер, бөлшектерді салыстыру, бөлшектер арқылы арифметикалық амалдарды орныдаумен танысады.

Коррекциялық мектептегі математиканы оқытудың бағдарламасы мыналарды қарастырады:

1. 
   геометриялық фигуралар (сызық, бұрыш, дөңгелек, көпбұрыш, геометриялық денелер-параллелепипед, куб, цилиндр, конус, пирамида, шар) және олардың қасиеттері;
   
2. 
   квадрат және куб өлшем бірліктері, кубтың параллелепипедтің, кубтың ауданын, көлемін табу;
   

Әрбір концентрді жеке-жеке қарастырсақ, бірінші концентр алғашқы ондықтағы сандармен, осы сандардың жазылуымен таныстыру, он көлеміндегі сандарды қосу, азайту, баға өлшем бірліктері-теңге, тиын, олардың қасиеттерімен 0-1 кластарда танысады.

Екінші концентрдің міндеті 20 көлеміндегі сандар нумерациясы, осы сандарды пайдалану арқылы арифметикалық амалды орындау, 11-20 арасындағы сандардың оқылуы мен жазылуы, екінші ондықтағы санның жазылуы, көбейту және бөлу амалдарымен танысу, өлшем бірліктерінің атауымен танысу, теңгемен жұмыс жасауға дағдыландыру. Екінші концентрдің материалдары 2-3 кластарда оқытылады.

Үшінші концентрде 100 көлеміндегі сандар нумерациясы, екі таңбалы сандарды қосу мен азайту, ауызша және жазбаша есептеуге үйрену жүзеге асырылады. Таблицалық көбейту мен бөлу аяқталып, таблицадан тыс көбейту мен бөлу игеріледі. Үшінші концентрдің материалдары 3-4 кластарда игеріледі.

Төртінші концентрде мың көлеміндегі сандар нумерациясы, разрядтық бірліктермен жұмыс жасаумен танысады. Салмақ, көлем өлшем бірліктерімен жұмыс жасау әрі қарай жалғасады. Теориямен қатар оқушылардың практикалық жұмыс жасау дағдылары қалыптасады.

Бесінші концентр 1 000 000 көлеміндегі көп таңбалы сандармен танысу, арифметикалық амалдармен жұмыс жүргізіледі. Бағдарламада 1 000 000 көлеміндегі

сандармен танысу мынадай сандар қатарына бөлшектеніп игеріледі: 6 класта 10 000, 7

класта 100 000-ға дейінгі сандар, 8 класта 1 000 000-ға дейінгі сандармен таныстырылады. Көп таңбалы сандармен жұмыс жасау арнаулы мектеп оқушыларының қабылдау ерекшеліктеріне қарай бірте-бірте игертіледі.

VIII түрдегі коррекциялық мектеп оқушылары математиканы оқыту кезінде төмендегі біліммен қарулануы тиіс:

А) 1 000 000 көлеміндегі сандар санау, оқу, жазу, сандардың құрамын білу, кластар, разрядтар, ондық құрамын білуі керек;

Б) бөлшекті алу, оқу, жазу, бөлшектерді алу;

В) арифметикалық амалдардың көмегімен 100 көлеміндегі сандарды санау (тура, кері), көбейту мен бөлу кестесін жатқа білу;

Г) үш амалмен берілген қарапайым және күрделі есептерді шығару;

Д) өлшем бірліктер арқылы арифметикалық амалдарды орындау, циркуль, рулетка, масштаб сызғышы, гірмен, транспортирмен жұмыс жасау;

Математиканы жақсы меңгеру сездік қордың байлығын керек етеді. Оқушының тіл байлығын жетілдірмей, математика білімін саналы түрде игеру мүмкін емес. Математика сабақтарында көптеген жаңа сөздермен окушының сөздік қоры толықтырылады. Мысалы, математикалық терминологиялар мен фразелогиялар, математика білімін үйренуге қажетті сөздер.

Бұл салада мұғалімнің басты мақсаты оқушыны бақылау, оны сөйлеу мүмкіншіліктерін арттыру, сонымен қатар мұғалімге еліктеу әдісі аркылы оқушылардың қателіктерін түсіндіру.

Арнайы мектептегі толық оқу курсы бойынша есептің барлық түрлерін шығаруда олардың жауаптары беріледі.

9. 
   сыныптарда математикаға берілген жалпы сабақтардан аптасына бір сағат геометриялық материалдарды оқытуға бөлінеді. Геометриялық білімдерді қайталау, бекіту және математика сабақтарында графикалық икемділіктерді қалыптастыру көзделеді.