Педагогикалық жоғары оқу орны мен білім беру ұйымдары

223 

 

Калиниченко Оксана Викторовна 

магистр психологии, ст. преподаватель КГПИ, 

Назмутдинов Ризабек Агзамович 

канд. психол. наук, доцент, 

г. Костанай 

 

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНФОРМАЦИОННО-КОММУНИКАЦИОННОЙ 

ТЕХНОЛОГИИ С ЭЛЕМЕНТАМИ ПРОГРАММИРОВАННОГО ОБУЧЕНИЯ  

В ПРЕПОДАВАНИИ ДИСЦИПЛИН ПСИХОЛОГИЧЕСКОГО ЦИКЛА 

 

АННОТАЦИЯ 

Мақала  психологиялық  циклдегі  пəндерді  оқытуда  ақпараттық-коммуникациялық 

технологияларды 

қолдану 

мүмкіндіктеріне 

арналған. 

Ақпараттық-коммуникациялық 

технологиялардың  қызметтері  жəне  АКТ  қолдану  арқылы  курсты  жасау  талаптары  келтірілген. 

Электронды  оқулықтар  түрлері  сипатталған.  Психологиялық  пəндерді  оқыту  үрдісінде 

ақпараттық-коммуникациялық технологияларды фактілі қолдану туралы ақпарат берілген. 

Түйінді  сөздер:  ақпарат,  ақпараттық-коммуникациялық  технологиялар,  бағдарламалық 

оқыту, электрондық оқулық, жоғары білім. 

АННОТАЦИЯ 

Статья  посвящена  возможностям  использования  информационно-коммуникационных 

технологий  в  рамках  преподавания  дисциплин  психологического  цикла.  Приведено  обоснование 

актуальности  заявленной  проблемы.  Приведены  функции  информационно-коммуникационных 

технологий  и  требования  к  разработке  курсов  с  использованием  ИКТ.  Описаны  виды  электронных 

учебников. 

Представлена 

информация 

о 

фактическом 

использовании 

информационно-

коммуникационных технологий в процессе преподавания психологических дисциплин. 

Ключевые 

слова: 

нформация, 

информационно-коммуникационные 

технологии, 

программированное обучение, электронный учебник, высшее образование. 

ABSTRACT 

Article is devoted to opportunities of use of information and communication technologies within 

teaching disciplines of a psychological cycle. Justification of relevance of the declared problem is given. 

Functions of information and communication technologies and the requirement to development of courses 

with use of ICT are given. The types of electronic textbooks are described. Information on the actual use of 

information and communication technologies in the course of teaching psychological disciplines is provided. 

Keywords:  Information, Information and Communication Technologies, programmed instruction, 

electronic textbook, higher education. 

 

Очевидным  является  тот  факт,  что  современный  образовательный  процесс 

невозможен без применения информационных компьютерных технологий. Информационное 

обеспечение  учебного  процесса  призвано  обеспечить  минимум  информации,  необходимый 

для  овладения  дисциплинами  психологического  цикла  в  объеме,  предусмотренном 

образовательными стандартами. Особая актуальность обозначенной проблемы определяется 

повсеместным внедрением в учебный процесс вузов дистанционных технологий обучения.  

Основная  идея  использования  информационно-коммуникационной  технологии 

состоит  в  повышении  эффективности  обучения  психологическим  дисциплинам  путем 

обеспечения  оптимального  управления  учебными  действиями  студентов  через 

использование  возможностей  компьютера  и  электронного  учебника.  Данная  технология 

позволяет  добиться  пошагового  овладения  студентами  необходимыми  знаниями,  умениями 

навыками: дозированное получение информации, выполнение заданий по ее осмыслению и 

усвоению,  контролирующие  задания  для  осуществления  обратной  связи.  В  случае 

недостаточно полного усвоения материала студент имеет возможность вернуться на стадию 

получения  информации.  Использование  средств  информационно-коммуникационных 

технологий  обеспечивает  наглядность  при  изучении  материала.  Реализация  данной 

технологии возможна в рамках лекционных, семинарских занятий и СРСП по дисциплинам 

психологического цикла. 

224 

 

Среди электронных учебников можно выделить два основных подкласса:  

– электронные книги – пассивные системы; функция компьютера состоит в передаче 

специальным  образом  структурированной  информации  обучаемому.  Компьютер  в  этом 

случае  практически  ничем  не  выделяется  в  ряду  других  средств  передачи  информации, 

например, телевизора или магнитофона;  

–  обучающие  системы  с  обратной  связью.  В  данном  случае,  в  дополнение  к 

вышеупомянутой  функции  на  компьютер  возлагается  задача  оценки  степени  усвоения 

обучаемым предлагаемого ему материала и управления процессом на основе этой оценки [1]. 

Дж.  Селф  выделяет  следующие  основные  функции  информационных  компьютерных 

технологий: 

– функции развития знаний обучаемого;  

– функции коррекции ошибок и заблуждений обучаемого;  

– стратегические функции;  

– функции диагностики;  

– функции прогнозирования;  

–  функции  оценки  работы  обучаемого  и  самой  информационно-образовательной 

среды [2]. 

При  разработке  курсов  с  использованием  информационно-коммуникационных 

технологий следует учитывать ряд требований: 

1. Четкое определение образовательных задач каждого элемента курса;  

2. Учет возможных уровней полготовки обучающихся;  

3. Определение оптимального содержания элементов курса;  

4. Прогнозирование уровней усвоения материала, уровня сформированности умений и 

навыков, развития творческих способностей;  

5.  Обоснованный  выбор  наиболее  рациональных  методов,  приемов  и  средств 

обучения, стимулирования и контроля, обеспечивая их оптимальное взаимодействие;  

6.  Формирование  и  развитие  у  обучающегося  познавательного  интереса, 

положительных  мотивов  учебно-познавательной  деятельности,  творческой  инициативы  и 

активности;  

7. Обеспечение оптимального темпа обучения;  

8. Рациональное использование различных средств обучения [3]. 

Что касается применения информационных технологий в высшей школе, то наиболее 

целесообразно  говорить  об  использовании  в  учебном  процессе  лишь  их  отдельных 

элементов.  В  этот  период,  особенно  на  младших  курсах,  личность  преподавателя  является 

очень  значимой,  порой  формирует  отношение  к  предмету  и  даже  больше – к  миру,  и 

общение с информационно-образовательной средой не сможет заменить его, восполнить так 

необходимое в этом возрасте воспитательное воздействие образования. 

Возможность  обучаемого  подстроить  режим  обучения  под  особенности  протекания 

его  интеллектуальных  процессов  вместе  с  тем  требует  от  организаторов  учебных  курсов 

построения обучения таким образом, чтобы стимулировать систематичность работы, потому 

что  только  в  этом  случае  оно  будет  эффективным.  Решение  этой  проблемы  предполагает 

оптимальное  планирование  учебного  процесса  с  разумным  сочетанием  учебных  и 

контрольных мероприятий [4].  

На  сегодняшний  день  преподавателями  кафедры  психологии  Костанайского 

государственного  педагогического  института  широко  используются  информационно-

коммуникационные  технологии  в  процессе  преподавания  большинства  дисциплин 

психологического  цикла.  Так,  например,  наличие  электронных  учебников  по  дисциплинам 

«Гендерная психология» (Смаглий Т. И., Калиниченко О. В.) и «Конфликтология» (Смаглий 

Т. И.) существенно обогащает возможности преподавания выше названных и ряда смежных 

дисциплин,  таких  как  дифференциальная  психология  личности,  возрастная  и  социальная 

психология,  политическая  психология.  В  перспективе  преподавателями  кафедры 

планируется издание электронного учебника по курсу «Работа школьного психолога». 

225 

 

Постепенное  внедрение  в  процесс  преподавания  психологических  дисциплин 

информационно-коммуникационных  технологий  с  элементами  программированного 

обучения становится возможным благодаря систематическому повышению квалификации в 

области  компьютерных  технологий  преподавателями  кафедры.  В  частности,  в 2014-2015 

учебном  году  преподаватели  Назмутдинов  Р.  А.,  Бисембаева  А.  К.,  Калиниченко  О.  В. 

посетили  обучающий  семинар  «Использование  мультимедийных  технологий  в 

образовательном  процессе»,  организованный  на  базе  Костанайского  государственного 

педагогического  института.  Полученные  навыки  работы  в  программе Snagit 10 расширили 

представление о возможностях создания видеолекций для студентов дистанционной формы 

обучения.  

Таким  образом,  одной  из  важных  составляющих  педагогической  деятельности  на 

сегодняшний  день  является  методическое  обеспечение  процесса  преподавания 

психологических 

дисциплин 

с 

акцентом 

на 

информационно-коммуникационные 

образовательные технологии. Работа с электронными учебниками, электронными книгами и 

видеоресурсами  способствует  развитию  у  студентов  навыков  эффективной  поисковой 

деятельности,  умения  выбирать  объективно  важное  в  большом  информационном  потоке, 

производить  контроль  и  оценку  собственных  знаний  и  своевременно  восполнять 

информационные пробелы.  

 

Список литературы:  

1. Борисова Н.В. От традиционного через модульное к дистанционному образованию: учеб. 

пособие. – М.: Домодедово: ВИПК МВД России, 2001. – 315 с. 

2. Федотова Г. А., Игнатьева Е. Ю. Профессионально-ориентированные технологии обучения 

в высшей школе: учеб. пособие. – Великий Новгород, 2006. – 104 с.  

3.  Левина  М.М.  Технологии  профессионального  педагогического  образования:  Учеб. 

пособие. – М.: «Академия», 2001. – 235 с. 

4.  Селевко  Г.К.  Современные  образовательные  технологии:  Учеб.  пособие. – М.:  Народное 

образование, 1998. – 256 с.  

 

 

Камалова Гүлжанат Мирашовна 

Қостанай облысы, Қарабалық ауданы 

М.Горький атындағы №1 Қарабалық ауданының 

қазақ тілі пəні мұғалімі 

 

ҚАЗАҚ ТІЛІ САБАҒЫНДА СЫНИ ТҰРҒЫДАН ОЙЛАУ ƏДІСІН  

ҚОЛДАНУДЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ 

 

АННОТАЦИЯ 

Өзектілігі: 

Қоғамымыздың  қазіргі  даму  кезеңі  мектептегі  білім  беру  жүйесінің  алдына  оқыту  үрдісін 

сыни тұрғыдан ойлану əдісін қолдану мəселесін қойып отыр. Сондықтан мен мақаланың өзектілігін 

былай деп алдым:  

• Мектептегі дəстүрлі сабаққа балаларды жалықтыруы; 

• Оқушылардың тіл байлықтарының төмендігінен ойларын ашық, жеткілікті түрде жеткізе 

алмауы;  

• Жұппен, топпен жұмыс істей алмауы;  

Мақсаты: 

 А)Оқушыларды  сабақта  сыни  тұрғыдан  ойлауға  үйрету  жолдарын  анықтау;  

В)  Əр  түрлі  қызықты  тапсырмалар  беру  арқылы  оқушылардың  қазақ  тілі  мен  əдебиеті  сабағына 

деген қызығушылығын, тіл байлығын, ой өрісін, ынтасын дамыту;  

Əдісі:  

226 

 

Білімнің тиімділігі мен сапасын оқыту үрдісінде тиімді ұйымдастырумен бірге ақпараттық, 

зерттеулік, шығармашылық, ізденушілік, синтездік, салыстыру əдістерін қолдандым. 

Нəтижесі:  

1.Жаңа  тақырып  бойынша  оқушы  іздене  отырып  меңгереді.  Мазмұнын  айтып  береді.  

2. 

Өз-өздерін 

пағалау 

парақтары 

арқылы 

бағалай 

алады; 

3.Тақырып 

бойынша 

Венн 

диаграмма 

жасайды.  

4. 

Сыни 

тұрғысынан 

ойлана 

отырып 

ой 

қорытып, 

тұжырымдама 

жасап,  

оны 

қағаз 

бетіне 

түсіреді. Постер 

қорғайды. 

5. Мұғалім аз сөйлеп, оқушы өз ойын еркін жеткізеді; 

Тұжырымдар:  Сыни ойлау –  ашық  қоғам  негізі. Сыни ойлау деген  –əр  жеке  тұлғаның кез  –

келген  жағдайдағы  мəселені  ойлап,  зерттеп  қорытып,  өз  ойын еркін  ортаға  жеткізе  алуы.Сыни 

тұрғыдан ойлау, өзіндік, жеке ойлау болып табылады. 

Түйін  сөздер:  функционалдық  сауаттылық,  құзіреттілік,  сыни  ойлау, топтық  ұйымшылдық, 

көшбасшылық. 

АННОТАЦИЯ 

Актуальность: 

Современный  этап  развития  общества  ставит  перед  системой  образования  проблему 

процесса обучения в школе использование метода критического мышления. Поэтому актуальность 

статьи, и так что получил:  

• Традиционные жалықтыруы на занятия детей в школе;  

• Из-за низкой языковой жизни учащихся богатств, не имеют достаточной;  

• В парах, в группах не работать; 

Цель:  

А)обучение критическому мышлению на уроке Учащихся; определение путей  

В) различные интересные задания учащихся интерес к уроку казахского языка и литературы, 

речи, кругозора, развитие мотивации; 

Метод:  

Эффективности  и  качества  образования  в  процессе  обучения  с  организацией  эффективной 

информационной,  исследовательской,  творческой,  поисковой,  синтеза,  сравнения  полученных 

методов. 

Результат:  

1.Учащихся по новой теме уметь с іздене. Содержание.  

2. -Листы могут оценить себя через пағалау;  

3.По теме, диаграмма Венн.  

4. С точки зрения критического задумываться обобщает мысли, концепции,  

опускают его на поверхность бумаги. Защищает Постер.  

5. Учитель меньше говорит, доводит до сведения учащихся и свободной игры; 

Выводы: 

 Критическое  мышление – основа  открытого  общества.  Критическое  мышление  –в  каждой 

личности,  в  любой  ситуации,  придумать  вопроса,  изучать  и  обобщать  свои  мысли,  мысли  в 

свободной среде.Критического мышления, самостоятельного, индивидуального мышления. 

Ключевые  слова:  функциональная  грамотность,  компетентность,  критическое  мышление, 

групповая сплоченность, лидерство. 

АBSTRACT 

Relevance: 

In front of the society at the present stage of the development of education in the school system, the 

learning process is to ask the question of how to think critically. Therefore, the relevance of the article and I 

said: 

• traditional boring to children attend school; 

• Due to the abundance of ideas in the language of students, not be sufficient; 

• Duets, not work in a group; 

Purpose: 

A) students in the classroom to identify ways to teach critical thinking; 

B) through a variety of interesting tasks of students' interest in the Kazakh language and literature 

class, language proficiency, vision, motivation and development; 

Мethod: 

227 

 

With the organization of the learning process efficiency and quality of education, research, creative, 

research, synthesis, verification methods used. 

 

Result: 

1.Jaña pupils learn to look on the topic. Content will tell. 

2. will be able to self-assess pağalaw sheets; 

3.Taqırıp Venn diagram. 

4. generalize the idea of critical thinking in terms of concept, 

it captures the surface of the paper. Protects the poster. 

5. The teacher spoke, the students receive a free game; 

Conclusions:  

Critical thinking is the basis of an open society. Critical thinking to think of each individual in case of 

any problem, to study and to summarize their free alwı.Sınï get into the game thinking, is the kind of 

thinking. 

Keywords: functional literacy, competence, critical thinking, teamwork, group leadership. 

 

 

Бəріміздің  бүгінгі  таңда  алаңдататын  мəселе – жас  ұрпақтың  сапалы  білімді  игеруі. 

Елбасы  Н.Ə.Назарбаев  «Білімді  сауатты  адамдар – бұл  ХХІ  ғасырда  адамзат  дамуының 

негізгі  қозғаушы  күші»  деп  айтуының  өзінде – үлкен  көрегендіктің  белгісі  көрінетінін 

байқаймын.  Бүгінгі  таңда  оқыту  үдерісі  жаңа  əдіс – тəсілдерді  қолдануды  талап  етеді.  Əр 

мұғалім  өз  іс – тəжірибесінде  көптеген  қиындықтар  мен  кедергілерді  кездестіреді.  Біз 

мұғалімдер заман көшіне ілесуіміз үшін өз білімін жетілдіріп отыруымыз керек. «Мұғалімге 

арналған нұсқаулықтан» білім берудегі Кембридждік əдістің теориялық негізін оқып, таныса 

отырып, оқытудың жаңаша əдіс-тəсілдері – 7 модульді практикалық түрде қолдану арқылы 

оның  артықшылықтарына  көз  жеткіздім.  Ең  алдымен  өз  іс-тəжірибемде  өте  тиімді  əдіс – 

сыни тұрғыдан ойлауды дамыту модуліне тоқталғым келеді.  

Білім берудің сапасын жақсарту мақсатында Сын тұрғысынан ойлау технологиясын өз 

сабақтарымда  қолданып  жүрмін.  Сын  тұрғысынан  ойлау  технологиясының  мені 

қызықтырғаны баланың өзі ізденіп дəлелдеуі. Ол бұрын тек тыңдаушы болса, енді ізденуші, 

ойланушы,  өз  ойын  дəлелдеуші,  ал  мұғалім  осы  əрекетке  бағыттаушы,  ұйымдастырушы. 

Сын  тұрғысынан  ойлау  бағдарламасы  оқушының  еркін  сөйлеуіне,  пікір  таластыруына, 

достарының ойын тыңдауға, проблеманы шешу жолдарын іздей отырып, қиындықты шешуге 

бағытталған бағдарлама. 

Сын  тұрғысынан  ойлау  дегеніміз-  сабақта  оқушылардың  қызығушылығын  арттыра 

отырып, 

өз 

ойыңды 

еркін 

жəне 

зерттей 

талпындырып, 

тұжырым 

жасау. 

  

Ой  қозғай  отырып,  оқушының  өз  ойымен  өзгелердің  ойына  сыни  қарап,  естіген, 

білгенін  талдап,  салыстырып,  реттеп,  сұрыптап,  жүйелеп,  білмегенін  өзі  зерттеп,  дəлелдеп, 

тұжырым  жасауға  бағыттау  өз  бетімен  жəне  бірлесіп  шығармашылық  жұмыс  жасау.  Басты 

мақсаты  оқушыларға  кез  келген  мазмұнға  сыни  тұрғыдан  қарап,  екі  ұйғарым  бір  пікірдің 

біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға үйрету. [3,103б] 

Бұл бағдарлама жаңа буын оқулықтарының талаптарын жүзеге асыруда оқушылардың 

білім  деңгейін  көтеруде,  балаларды  шығармашылыққа  баулуда,  ойларын  еркін  айтуда  тез 

арада дұрыс шешімдер табуға атсалысатын бірден-бір тиімді бағдарлама деп есептеймін. 

Орта жəне қысқа мерзімді сабақтар топтамасын құруды мен курста оқып жатқанда үйрендім, 

бұл біз үшін қолайлы, тиімді жəне нəтижелі екендігін білдім. Жеті модульді кіріктіріп құрған 

сабақ жоспарымда, мен өзімнің сабағымда оқушылардың бойында кішкіне болса да өзгеріс 

байқалғанын сездім. Себебі, сабақтың мақсатын құрғанда біз оқушыға бағыттап қоямыз, сол 

мақсат арқылы бір нəтижеге жететіндігін білемін. 

Əрбір  сабаққа  жоспар  құрар  алдында  алдымен  ойланып  аламын: « Менің 

оқушыларым не істей алады?»-деп. Сабақ жоспарын оқушылардың өз беттерімен меңгеруіне 

ыңғайлы етіп жəне олардың жас ерекшеліктерін ескере отырып құрамын.  

Сын  тұрғысынан  ойлау-  сынау  емес,  шындалған  ойлау.  Оқушылардың  да  бұл 

жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сəйкес ойы шыңдалып, белгілі 

228 

 

бір жетістіктерге жетері сөзсіз. Көп ақпаратты талдай, жинақтай отырып, ішінен қажеттісін 

алуға үйретеді. Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылығын ояту, мағынаны тану, 

ой  толғаныс  кезеңдерінен  түзіледі.  Сыни  тұрғыдан  ойлау  əдісі  бойынша  жоспарланған 

сабаққа қалған модульдерді еркін енгізуге болады деп есептеймін. Əрине, ол үлкен жұмыс, 

көп ізденісте жүру керек, əріптестерден кеңес алып, олардың ойын білу керек деп ойламын. 

Өйткені,  бір  сабақтің  ішінде  жеті  модульді  барлығын  ықпалдастыра  аламын  ба?  барлық 

модульді  бір  мезетте  қолдана  алам  ба?  Оқушылар  қалай  қабылдайды?  тапсырмаларды  не 

мақсатпен  беремін?  деген  сұрақтар  туындай  бастайды.  Себебі,  өзімінің  ойымда  бұл 

сұрақтардың  туындауы,  біріншіден  сабаққа  құрылған  тапсырмалар  жеті  модульдің  барлық 

түрін  қамтымасамда,  бір  модульді  ала  отырып  берілген  тапсырманы  құрып,  басқа  қандай 

модульмен үйлесіп тұрғанын білуім керек болды. 

  

Өз тəжірибеммен бөлісер болсам, 7 сыныпта «Зергерлік бұйымдар» тақырыбына сабақ 

өткіздім. Сабақта жүргізілген жұмыс түрлері төмендегідей:  

1.«Топтастыру» стретагиясы арықылы сұрақ қойған кезде оқушылар зергерлік бұйымдар 

туралы өз ойындағысын, өзінің білетінін топтады. 

2. «Кубизм» стратегиясы аясында оқушылар сұраққа жауап бергенде «зергерлік» пен « өол 

өнер» ұғымды жан – жақты, əр қырынан салыстырып, анықтады.  

3.«Рөлдік  ойыны»  барысында  бір - біріне  сұрақ  қою  арқылы  тілдері  жаттығып,  образдарда 

ойнауға үйренді. 

4. «Венн диаграмма» бойынша сұрақтарға топтар екі жаңа ұғымды салыстырды, екі ұғымның 

ортақ қасиетін таба алды. 

5.«Ыстық орындық» тəсілі аясында оқушылар бір - біріне сұрақ қою арқылы тақырыпты жан 

-  жақты  қарастырып,  сыни  тұрғыдан  ойланып  жауап  берді.  Сабақты  «ой  қозғау»  əдсімен 

бастадым.  Оқушыларға  интербелсенді  тақтадан  зергерлік 

бұйымдар  жəне  əшекей  бұйымдар  суреттерін  көрсете  отыры 

деп  екі  топқа  бөлдім.  Топтық  жұмыстың  мақсаты, 

ынтымақтастықта  жұмыс  жасау,  жауапкершілікті  сезіну, 

оқушылар  бір-бірімен  қарым-қатынасқа  түсу,топ  ішінде  бір-

бірін  тыңдай  білу,  жəне  сыни  тұрғысынан  ойлану  арқылы 

жаңа  тақырыпты  толықтай  түсіну,  сонымен  қатар,  əр  оқушы 

өзінің  ойын  айтуға  үлесін  қоса  алады.  Əр  топқа  өз  топ 

аттарына  байланысты  постер  жасап  қорғау  тапсырмасы 

берілді. (1 суретте)  оқушылардың  постер  жасау  үстіндегі 

көрініс.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 сурет 

 Бұл  тапсырманы  СТО  модулін  «диалогтық  оқыту», «оқушылардың  жас 

ерекшеліктеріне  сəйкес  оқыту», «формативті  бағалау», «көшбасшылық»  модульдерімен 

байланыстыры  отырып  құрдым.  Оның  мақсаты,  топтық  жұмыста  оқушылар  сыни  ойлану 

арқылы  бір-бірінің  ойын  тыңдап,  өздерінің  ойын  еркін  жеткізуге  тырысады.  Əр  топ 

формативті бағалау арқылы бір-бірін бағалады. [3,112б] 

Жазған постерлерін дұрыс қорғады ма? жоқ па? деген сұрақтар да топ арасында туындады. 

Бір-бірлерінің жасаған постерлеріне келіспей жатқан жағдайлар да болды,  

сұрақтарда туындады. Сонымен қатар, топтар арасында көшбасшының рөлі байқалды, яғни, 

ол тобын басқара алды жəне қаншалықты көмек көрсете алғанын байқадым.  

Оқушының 

өзін-өзі 

бағалауын 

ұйымдастырдым. 

Себебі 

оқушылардың 

жауапкершіліктерін  арттырумен  қатар,  өзін-өзі  бағалаулары  үшін  де  тиімді  болмақ  деп 

ойладым.  Оқушыларымыз  мұғалімнің  бағалауына  əбден  үйреніп  қалған.  Бағаны  не  үшін 

алды,  келесі  де  жақсы  баға  алу  үшін  не  істеу  керек  деген  талдау  жүргізілмегендіктен, 

оқушылар  үнсіз  кете  беретін.  Ал,  жаңаша  оқыту  əдісінде  оқушыларды  бағалауға  көбірек 

көңіл  бөлуге  тырыстым. Себебі, бала  алдымен  өзіне-өзі баға  беріп үйренуі  керек.  Алдымен 

«Өзін-өзі  бағалау»  парақшасын  жүргіздім.  Сыныптағы 10 оқушының  бесеуі  ғана  өзін-өзі 

жоғары  бағалайтыны,  өзіне  сенімді  екені  анықталды.  Оларды  психологиялық  тұрғыдан 

дайындадым.  Сыныпқа  көп  уақытымды  арнадым.  Ал  сабақтарда  оқушылар  өзін-өзі 

229 

 

бағалауда  қиналғандары  байқалды.  Менің  қуанытқаны  олар  өздері  туралы  көп  ойланды. 

Өзін-өзі  реттеу  əдісі  оқушылардың  өздері  топтық  ереже  құрып,  оны  бұзбауға  əрекет 

еткендерінен,  белсенділіктерінен,  сабақтан  жиі  қалатын  оқушының  да  мектепке 

тартылғанынан, «үнсіз»  оқушының  сөйлегенінен,  топтағы 

өздерінің  рөлдерін  жауапкершілікпен  орындағанынан  көрініп 

жатты.  Сонымен (2 суреттте) «Зергерлер»  тобының 

«шеберлер»  тобын  «бас  бармақ»  көрсету  арқылы  бағалау 

үстінде. Сонымен қатар оқушылар сабақта формативті бағалау 

əдістерін  бірнеше  түрін  қолданды.  Мысалы: «бағдаршам», 

«шапалақтау», «смайликтер,» «көршіңді тексер!» т.б. 

  

Менің тағыда айтайын деген ойым, егер мұғалім берген 

тапсырмасы  немесе  жаттығуы,  біріншіден  тақырыпқа  сай 

болуы  керек  жəне  берілген  тапсырмаларын  жеті  модульмен 

ықпалдастырып жазса оқушылардан өте тиімді жəне нəтижелі жауап көре алады. Екіншіден, 

оқушылардың бойында сабаққа деген қызығушылығы пайда болады. Өйткені, өзімнің өткізіп 

жүрген сабағымнан білемін. 

Мағжан Жұмабаев айтқандай «Жақсы оқитын баланы мадақтама, мақтама өр көкірек 

болады, нашар оқитын баланың еңсесін түсірме» ол ақынның пікіріне келісе отырып, сабақта 

əр оқушының ойын, жауабын құптап, қате немесе толық емес ойларын жеткізуге Мерсердің 

«бастапқы  жауап  кейінгі  əрекет » оның  ішінен  көбінесе  түрткі,  қайта  бағытталған 

сұрақтарды  қоямын.  Үшіншіден,  сабақтың  жоспарына  жеті  модульді  енгізе  отырып, 

өтікізілген əр сабағым оқушының жүрегіне жол таба білді деп ойлаймын. [2,25б] 

«Ой  шақыру»  кезеңінің  басты  міндеті – алдағы  жұмыстарға  оқушылардың 

қызығушылығын  ояту,  дайындау.  Ой  шақыру  кезіндегі  жұмыстардың  негізгі  тəсілдері  мен 

стратегиялары  болады.  Қай  тəсіл  болса  да,  ол  тұлғаның  шығармашылық  əлеуетін  ашуға 

бағытталады.  Сабақтарымда  түрлі  суреттер,  ұлы  адамдың  сөзімен,  ойландыратын 

тұжырымдамаларды, 

мақал – мəтелдерді 

пайдалана 

отырып, 

сабаққа 

деген 

қызығушылықтарын арттырып отырамын. Сабақта берілген тақырыпты алдымен жеке, содан 

кейін жұпта, ұжымда талқылап жұмыс жасайды. 

«Сын тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясының басты ерекшеліктері мен қазақ 

тілі мен əдебиеті сабақтарындағы қолданылу жолдарына тоқталмақпын.  

Алдымен, бұрыннан өткізіп жүрген дəстүрлі сабақтар. Мен қазіргі жаңа оқыту технологиясы 

негізінде өткізілген сабақтарды салыстыра отырып, төмендегі артықшылықтарды 

байқадым. Дəстүрлі сабақтағы мұғалімнің əдістері: 

1. Жаңа тақырыпты түсіндіреді.  

2. Кейіпкерлер туралы немесе қазақ тілі бойынша ережелерді түсіндіреді.  

3. Олар баға үшін емес, өз ойын айтуға үлесін қоса алады; 

4. Шығарма жазуды тапсырады.  

5. Мұғалім көп сөйлеп, оқушы аз сөйлейді.  

«Сыни тұрғыдан ойлау» əдісі бойынша өткізілген сабақтар үрдісіндегі өзгерістермен 

нəтижелері:  

1.Жаңа тақырып бойынша оқушы іздене отырып меңгереді. Мазмұнын айтып береді.  

2. Кейіпкерлерге мінездеме береді, қазақ тілі бойынша ережені айтады, жаттығу орындайды.  

3. Өз-өздерін пағалау парақтары арқылы бағалай алады; 

4.Жаңа тақырып бойынша Венн диаграмма жасайды.  

5. Сыни тұрғысынан ойлана отырып ой қорытып, тұжырымдама жасап,  

оны қағаз бетіне түсіреді. Постер қорғайды. 

6. Мұғалім аз сөйлеп, оқушы өз ойын еркін жеткізеді 

Курсттық бағдарламаны оқып бітіргеннен кейінгі өз бойымдағы артықшылықтарым:  

1.Орта мерзімді бағдарламаға сай жəне қазақ тілінің əр бір бөліміне құрай аламын; 

2.Қысқа мерзімді сабақ жоспарын күнделікті түрде жазамын.  

3. Сабақтың жоспарын жеті модульді бір-біріне ықпалдастырып енгіземін; 

230 

 

4. Оқушылардың жас ерешеліктеріне сəйкес тапсырма дайындай аламын; 

5.  Жаңа  Бағдарлама  бойынша  қойылған  сұрақтарға  ешбір  кедергісіз  жауап  беруге 

тырысамын. Өзімнің ойымда еркін жеткізе аламын. 

Шын мəнінде, бұрыңғы өткізген дəстүрлі сабақтарымды жəне бүгінгі жаңа сабағыма 

жеті модульді бір-біріне ықпалдастырып, өткізген сабағымды салыстыратын болсам, əрине, 

жер  мен  көктей  болады. Артықшылығы  көп.  Əйтсе  де,  өзімді  жаңашыл  мұғалім  ретінде 

қалыптасуыма əлі де көп еңбектену керек. 

  

Мен екінші (негізгі) деңгейлік курсынан Бағдарламның жеті модулін жақсы түсіндім. 

Оның  бізге  қаншалықты  керек  екендігін  де  біліп,  өз  тəжірибемде  көріп  жатырмын.  Сабақ 

берген  тренерім  «Жеті  модульді,  өздерінің  жеті  аталарын  сияқты  жаттаңдар»-  деп  айтушы 

еді,  бекер  айтпаған  сияқты.  Себебі,  жоспарлаған  əр  сабақтың  өзіне  жəне  оқушыға  ұтымды 

жəне тиімді, пайдалы болу үшін жеті модульдің тиімділігі аса зор, артықшылығы мол екенін 

толықтай айта аламын. 

  

Қорыта  келгенде,  қазақ  тілі  сабағында  мен  үшін  жеті  модульді  енгізу  өте  тиімді. 

Себебі,  біріншіден,  оқушылардың  қалай  оқитынын,  атап  айтқанда  оқушыларға  үміт  арту 

жəне  білімділік  жетістіктеріне  үлес  қосуыма  тиімді  болады.  Екіншіден,  əріптестеріммен 

кеңес  жүргізудің  ең  маңызды  екендігін  білдім.  Үшіншіден,  жаңа  əдіс-тəсілдерді  сабақта 

ұтымды пайдалануды білуім керек деп ойлаймын.Біліктілік пен шеберлігімізді ұштастырып, 

жас ұрпақты əлемді мойындататын рухани биікке көтеру менің міндетім. 

 

жүктеу/скачать 8,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: