Педагогикалық психология: қалыптасуы, қазіргі кездегі ахуалы. Педагогикалық психология ғылыми білімнің пәнаралық саласы Педагогикалық психологияның принциптері және негізгі категориялары
жүктеу/скачать 0,59 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыптары
- 5- дәріс. Оқу іс әрекетінің жалпы сипаттамасы Оқу іс әрекеті іс әрекеттің ерекше түрі. Оқу іс әрекетінің пәндік мазмұны. Оқу іс әрекетінің сыртқы құрылымы
- Қазіргі кездегі ақыл- ой дамуының мәселелері.
| Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
1.Педагогикалық психология категорияларының анықтамалары 2. И.Я.Лернердің анықтамасы? 3. Психикалық даму мен адам табиғаты туралы не айтуға болады? Әдебиеттер: 1.Столяренко Л.Д.Педагогическая психология для студентов вузов. Ростов-на-Дону, 2004 2. Гальперин П.Я. Психология мышления и учение о поэтапном формировании умственных действий //Исследование мышления в советской психологии. – М.: МГУ, 1988.- 145 с. 3. Крутецкий В.А.Основы педагогической психологии.М.,1972 4.Курс общей, возрастной и педагогической психологии.Вып.3/Под ред.М.В.Гамезо.М.1982.Гл.ХХ 5. Талызина Н.Ф. Педагогическая психология.М.,1998. 6. Выготский Л.С. Педагогическая психология. Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыптары 1.П.Я.Гальперин. Психологиялық зерттеулер 2.Н.Ф. Талызина. Білімді игеру процесін басқару 3.А.К.Маркова. Мектеп жасындағы балаларда оқу мотивациясын қалыптастыру. 4.Л.Ф.Обухова. Балалардағы ойлау даму сатылары 5.С.М. Жакыпов. Әрекет дағдылардың қалыптасуы 5- дәріс. Оқу іс әрекетінің жалпы сипаттамасы Оқу іс әрекеті іс әрекеттің ерекше түрі. Оқу іс әрекетінің пәндік мазмұны. Оқу іс әрекетінің сыртқы құрылымы Педогогикалық психология, педагогика және психология ғылымдарының арасында нақты орын алады,оқыту мен меңгерудің арасындағы негізгі сферасы болып табылады және тәрбие беруі мен адамның психологиялық дамуын зерттейді. Ол бірінші кезекте оқыту үрдісін меңгертеді,олардың құрылымдарын және бұл үрдістердің өту кезеңдерін,сонымен жас ерекшелік және индивидуалдық оқудағы және оқу шарттарын, өсіп келе жатқан жас ұрпақтың даму тиімділіктерін көрсетеді. Педагогикалық психология білімді меңгерудің заңдылықтарын қарастырады, сонымен қатар осы үрдістердің өту кезеңіндегі айырмашылықтарын, шығармашылық ойлаудың дамуын, адамның психикасының дамуын, жаңа образды оқу үрдісі мен дамудың психикалық формаларын меңгертеді. Жоғарыда айтылғандай, адамның дамуы алдымен әлеуметтік тәжірибелерді меңгерумен келеді. Бұл үрдіс бала өмірінің бірінші күнінен басталып, өмір бойы жалғаса береді. Бала мектепке дейін көп нәрсені ойын арқылы ұғынады. Мұндай меңгеру ойын әрекетінің жанама жемісі болып табылады. Бала мектепке келгенде, оның әлеуметтік тәжірибелерді меңгеру әрекеті басталады. Бұл әрекеттің ерекшелігі, мұғалімнің көмегімен ұйымдастырылады. Мұндай меңгеру оқыту деп аталады Педагогикалық психология оқыту үрдісін: оның құрылымын, сипатын, сабақ өту заңдылықтарын зерттейді. Сонымен қатар, педагогикалық психология оқушының жас ерекшелік және жеке ерекшеліктерін зерттейді. Адам оқыту үрдісінде ойдың дамуы ғана емес, басқа да: адамгершілік, эстетикалық, т.б. тәжірибелерді меңгереді. Меңгерудің мұндай түрлері тәрбиелеу деп аталады. Сонымен педагогикалық психология оқыту мен тәрбиелеудің объектісі болып есептеледі. Барлық оқыту теорияларында зерттеу объектісі теорияға байланысты зерттеледі. Бихевиоризм пәнді зерттеуде оң әсерлермен және ынталандырулармен, яғни оқыту әрекетінің белгілі элементтерін зерттеумен шектеледі, Адамның ішкі сапалық өзгерістерімен формалық үрдістерін даму деп атайды. Дамудың бірнеше аспектілері бар: адамның дене мүшесіндегі физикалық даму,оның өсуі,салмағы мен күші; физиологиялық дамуы-адамның әртүрлі мүшесіндегі қызметтерінде өзгерістер пайда болады, психикалық даму-психикалық процестер мен қабілеттердің күрделенуі-сезімі, қабылдаулар, ес, ойлау, көзқарастар, психикалық образдардың күрделенуі, мотивтің белсенділіктері мен қабілеттері,қызығушылықтар мен қажеттіліктер, орентаторлық құндылықтар. Адамның әртүрлі қарым қатынасқа түсу түрлері-экономикалық, құқықтық, қоғамдық,өндіруші-әлеуметтік даму деп аталады. Адам қоғамның бір мүшесі бола бастайды, мұндай қарым қатынастың түрлерін меңгеру арқылы-өзіндік функцияларына қол жеткізеді. Рухани даму адамның басты құндылықтары болып табылады және адам өзінің өмірінің мәнін білдіреді,болашақ және қазіргі ұрпақтың алдындағы жауапкершіліктері үшін қоршаған ортаны түсіну күрделілігін берген,өзіндік қажеттіліктер.Адамның өзіндік даму ерекшеліктеріне - психикалық, әлеуметтік және физиологиялық, өзінің өмірі үшін жауапкершілік және басқа адамдардың өмірі олардың рухани дамуының негізгі көрсеткіштерін білдіруі мүмкін. Жеке тұлға барлық өмірінде дамиды. Психологиялық, әлеуметтік және физиологиялық даму ішкі, сыртқы, табиғи, әлеуметтік, басқара алатын және басқара алмайтын фокторлармен адамның ішкі әрекеттерінен пайда болады, Қалыптасу мен нормалық формалар индивидуалдыққа жетелейді және топтық белсенділікке де индивидуалдық - пәндік белсенділік өзіне қарама –қарсы үрдіс сияқты, адамды жоғары психикалық функцияның дамуына апарады. Даму тәрбие процесінде жүреді, дамудың деңгейі оны дарыту арқылы тәрбиеге әсер етеді. Шынайы тәрбие адамның дамуын жеделдетеді.Осындай тәрбие мен даму біріге отырып, толық үрдісті қамтамасыз етеді. Бұл ұрдіс адамның барлық өмірінен өтеді. Баланың дамуы мен оқуы педагогикалық психологияның мәселерінің бірі. Мәселелерді қарастыру кезінде мына белгілерді ескерген жөн; 1)Өзіндік даму –бұл күрделі іс- әрекеттің эволюциялық инволюиондық іс- әрекеттің нәтижесі, прогресивті және регресивті интелектуалдық қалыптасуы, жеке тұлғалық, белсенділіктің іс-әрекеттері адамның өзінде өзгеруі.(С.Выготский, Б.Г.Ананьев ); 2)Адамның барлық өмірінде даму үрдісі тоқтамайды. Оның бағыты мен интенцивтілігі өзгеруі мүмкін. Дамудың жалпы мінездемесінде « прогрес ( регрес) назар аудармау тең емес» іс-әрекеттің жаңа дамуда бұрынғы даму деңгейінің сақталуы, өзгерістің бірлігі және сақталуы. ( Л.И. Анциферова). Қазіргі кездегі ақыл- ой дамуының мәселелері. Интеллектуалдық тесттің негізгі кемшілігі олардың ториялық негіздігі болып табылады, эмпиризм және субъективтік . Осындай образбен, ақыл-ой дамуының динамикасына арналған нақты әрекеттерінің құрылуы үшін ақыл-ой дамуының критерийлерине ғылыми негізде жұмыс жасау керек. Қазіргі кездегі психология негізінің анализі интеллектінің онтогенезде дамуын қалыптастырады.Мынадай анализ әр түрлі, бала жастағы интеллектінің даму болмысын түсіндіруге бағытталған. Олар кеңестік және шетелдік зерттеулерді қосады.Сондықтан да бұлар нақты бөлімнің тапсырмасына кіреді. Жан Пиаже баланың ақыл ой дамуының біршама толық теориясын жасаған Ж.Пиаже әдістерге және ортақ жасалған позицияны қарастырмайды, сол себепті оның кейбір жерлері күмәнді және қарама қарсылықты болып келеді. Қысқаша интеллектінің онтогенезде дамуының мәнін қарастырамыз.Бала интеллектісінің дамуы,Пиаже бойынша, баланың индивидуалдық үрдісі сыртқы орта әлемінен біріккен іс әрекетінің нәтижесінде жасалады. Заттар оған жаңа болып көрінеді. Бала ол затпен кестесінің көмегі арқылы іс әрекет жасауға талпынады, бірақ балада қимыл кестесі болмайды,бұл затқа нақты болып келетін, бала іс әрекетінің ескі кестесі өзгертеді, бұл затқа бейімделе бастайды.Осылай баланың жаңа қимыл кестесінің формалануы жүреді, немесе басқа сөзбен айтқанда, баланың интеллектуалдық мазмұнының дамуы. Баланың интеллектуалдық дамуына Ж.Пиаже онтогенездегі басқа интеллектінің даму аспектісіне үлкен назар аударады, нақты оның сапалы дамуы, бұлар бала интеллектісінің өзгеру кезеңімен ерекшеленеді. Ж.Пиаженің жұмысында екі психологиялық мінез ерекшеленеді. Біріншіден, интеллектінің сапалы дамуы психологиялық үрдістің нақты бір операцияның дамуы, пайда болуы. Екіншіден, баланың интеллектісінің сапалы дамуы, Пиаже бойынша,интероперацияның өзіндік іс -әрекет мөлшерін көрсетеді.Сонымен, сенсаторлы кезеңде бала шынайы заттармен сәтті іс -әрекет жасайды, дайындық кезеңде де және нақты операциялардың ісі ретінде заттар образдалады, формальды операция кезеңінде түсініктерге, хабарламаларғанегізделеді. Ж.Пиаже жұмысының анализі көрсеткендей,интериорияцияның мөлшері бала интеллектісінің сапалы дамуының негізін құрайды. Қазіргі заман ғылымының дамуында оның ғылыми салалар, пәндер мен проблемалық салалардың (жүйелендіру, иерархияландыру, коммулятивтік сияқты беталыстармен қатар) ықпалдасуы мен саралап жіктелінуі сияқты негізгі екі беталысының өзара әрекеттесуі неғұрлым айқын көрініп келеді. Ғылымның ықпалдастығын талдай келе, Ж.Пиаже, Б.Г.Ананьев пен Б.М. Кедров ғылыми білімнің ортасында адам туралы ғылым - психология тұр деп көрсеткен. Ғылыми білім үшбұрышының Б.М.Кедров ұсынған түсіндірмесі (оның шыңы – жаратылыстану ғылымдары, оның тағандарының бұрыштары – философия және қоғамдық ғылымдар, ал оның ортасында осы ғылымдармен психология түйісіп тұр). Адамның ғылым дамуындағы рөлін анығырақ Б.Г.Ананьев анықтайды, оның ойынша адамды тереңірек зерттеу,саралап жіктеу, сонымен бірге осы саладағы барлық зерттеулердің ықпалдасуы адам проблемасының жалпы ғылымдық сипатқа ие болуына ықпалын тигізді. Нақты интериоризация баланың кестесін ортадан және уақытша байланысын бастайды.операцияның пайда болуына байланысты арналған дәл сондай жағдай жасайды.А.Я Гальперин жазады: «Пиаже белгілі бір процесте, интериоризацияның ролін ескереді»Операция және ортақ берілген бірлескен іс -әрекеттерді қарастырады.Қабылдау жоспарында сырқы заттардың аймағы әрбір әрекеттің тек өзіндік нәтижесіне бағытталады,ол бір уақытта қарама қайшылықты жояды тек идеалды жоспарда іс -әрекеттің кестесін құруға болады және олардың нәтижелерінен заттардың негізін,сақталу принципін жасауға болады бұлар заттық әлемнің қарым- қатынасынан құралады. Сұрақтар
2. Адамның ғылым дамуындағы рөлі 3. Ғылымдар ықпалдастығы туралы түсінік жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|