Педагогтың ҥздіксіз білім беру жҥйесіндегі кәсіптік қалыптасуы мен дамуы

93 
 
подходов  в  работе  с  людьми,  поскольку  взгляды  на  управление  человеческими  ресурсами 
также изменились и те теории, которые обосновывали ранее уходят в прошлое. 
Безусловно, современные условия предъявляют особые требования к директору школы. 
Образование  становится  глобальным  институтом,  где  сочетается  огромное  количество 
интересов, программ, технологий. И для того, чтобы справляться со всем этим, недостаточно 
быть  просто  учителем.  А  это  уже  вопросы  профессиональной  квалификации,  кадровой 
подготовки.  
Меня  настораживает  тот  факт,  что  не  все  педагоги  в  школах  с  энтузиазмом 
воспринимают  изменения  в  сфере  образования,  и  этому  есть  объяснение.  Привычки. 
Привычка-  великое  дело!  Если  педагогу  предлагают  работать  в  системе  диалогового 
обучения,  это  означает,  что  ему  придется  расстаться  с  привычкой  работать  по  одной 
программе со всеми учениками одновременно и заменить общий стандарт для всех на запрос 
отдельных  учащихся  с  учетом  их  возрастных  особенностей,  их  интересов  и  потребностей. 
Педагог  предпенсионного  возраста  не  воспринимает  предложение  перейти  из  системы 
методического объединения к сетевому взаимодействию, где принадлежность к организации 
как таковой и привязка к одной школе не считается принципиально важным.  
Как найти способы преодоления сопротивления? Этому научила нас Программа Центра 
педагогического мастерства. Теперь мы сами отвечаем на вопросы: что характеризует школу 
сегодня?  Какой  ей  быть  завтра?  Мы  сами  прогнозируем  развитие  нашей  школы  и 
выстраиваем концепцию управления этим развитием. 
Оценивание  компетентности  педагогов,  проведенное  в  нашей  школе,  позволило 
проследить  изменения  в  знаниях  и  профессиональных  умениях  учителей  по  таким 
параметрам  как:  психолого-педагогическая  компетентность,  компетентность  отношений, 
управленческая  компетентность  в  ходе  урока,  компетентность  оценивания  и  анализа 
учебного  процесса,  компетентность  использования  информационно-коммуникационных 
технологий в обучении. 
В  исследовании  приняли  участие  95  педагогов.  Структура  оценивания  компетенций 
проводилось  по  прежней  схеме:  самооценивание→  оценивание  коллег  →  оценивание 
администрации → средняя оценка. 
Исследование  показало,  что  число  педагогов,  имеющих  высокий  уровень  психолого-
педагогической компетентности, способности развивать ученика в ходе обучения выросло на 
5,3%.  Как  и  прежде  большая  часть  педагогов  (83,2%)  определила  свою  способность 
определять причины возникновения трудностей в учебе учеников и помогать их устранять на 
уровне  выше  среднего.  На  3,2%  увеличилось  число  педагогов,  высоко  оценивших  свою 
способность научить школьников самостоятельно  учиться и развивать  у них рефлексивные 
умения. 
Анкетирование  позволило  мне  сделать  вывод,  что  изменения  произошли  и  в 
компетентности  отношений.  94,7%  обладают  высоким  и  выше  среднего  уровнем  умений 
конструировать  педагогический  диалог  и  стимулировать  ученика  к  обмену  мнением. 
Практика преподавания позволила 86,3% педагогам эффективно создавать среду для обмена 
мнениями  и  дебатов  среди  учеников  в  ходе  обучения  в  классе.  Я  обратила  внимание  на 
отсутствие  педагогов  со  средним  и  низким  уровнем  (как  в  первом,  так  и  во  втором 
исследовании),  умеющих  с  пониманием  относится  к  суждениям  учеников  и  способных 
помогать устранять языковые барьеры. 
Пожалуй,  одной  из  самых  заметных  в  оценке  профессиональной  деятельности  стала 
положительная  динамика  управленческой  компетентности  в  ходе  урока.  Если  при  первом 
исследовании  не  были  выявлены  педагоги  с  высоким  уровнем  способности  организовать 
результативную  работу  ученика  в  группе,  то  теперь  их  число  достигает  29,5%.  Работа  по 
реализации  плана  развития  школы  повлияла  на  то,  что  95,8%  способны  самостоятельно 
выбирать  эффективные  методы  преподавания,  анализировать  работу  учеников  в 
соответствии с возможностями учеников. 

94 
 
Еще  одним  важным  моментом  является  развитие  у  педагогов  компетентности 
оценивания и анализа учебного процесса. 
На 32,7% повысилось число педагогов, способных разрабатывать критерии оценивания 
работы  в  группах  и  парах,  на  40%-  способных  конкретизировать  всестороннее  оценивание 
знаний учеников, повышая их мотивацию при помощи оценивания. Более того, все педагоги 
школы  имеют  оптимальные  умения  навыки  в  способности  изучать  причины  недостатков 
учеников в обучении. 
Однако  изучение  оценки  в  области  использования  педагогами  информационно-
коммуникационных  технологий  в  обучении  заставило  меня  задуматься  над  тем,  что, 
несмотря на увеличение числа педагогов, эффективно и систематически использующих ИКТ 
на уроках, все-таки 16,3% оценили свой уровень как низкий. Подробное изучение ситуации 
показало,  что  у  таких  педагогов  имеется  электронный  формат  поурочных  планов,  заданий, 
лабораторных  и  практических  работ,  фильмов,  но  их  использование  не  полное,  менее  50% 
проводимых уроков. 
На  основании  вышеизложенного  можно  сделать  вывод,  что  22%  педагогов  имеют 
высокий  уровень  знаний  и  профессиональных  умений,  61,4%-  выше  среднего.  Почти  все 
учителя  считают,  что  их  практика  улучшилась  за  счет  использования  новых  подходов  в 
обучении  и  преподавания  и  большинство  из  них  определили  процесс  как  важный  аспект 
этого  изменения.  Учителя  сообщили  об  улучшении  планирования,  классного  руководства, 
использования  оценки  во  время  обучения,  дифференцированного  обучения,  и  обучения, 
ориентированного на ученика.  
Сбор  доказательств  профессиональной  компетентности  педагогов,  значимых  аспектов 
практики  происходил  не  только  на  основе  самооценки  и  оценки  коллег,  но  и  других 
высококачественных средств. 
Данные,  собранные  в  рамках  наблюдений  в  классе,  предоставили  мне  целый  ряд 
доказательств,  в  том  числе  взаимодействие  учитель-ученик,  содержание  знаний  учителя, 
обстановка в классе и вовлечение учеников. 
Планы  уроков  содержали  данные  о  способностях  учителя  разрабатывать  уроки, 
которые  ориентированы  на  образовательные  стандарты,  вовлечение  в  процесс  обучения, 
дифференцирование  для  учащихся  с  особыми  потребностями.  Опросы  школьников 
предоставили важную информацию о восприятии учениками их окружения и их учителей. 
Еще  одним  ключевым  компонентом  системы  оценки  учителя  стали  данные  об 
успеваемости  учащихся,  особенно  обучение,  которое  может  быть  связано  с  отдельными 
учителями в определенный период времени. 
И  здесь  нельзя  не  согласится  с  тем,  что  "сегодня  большинство  систем  эвалюации 
учителя  включают  ожидание  того,  что  участники  предоставят  адекватную  обратную  связь 
своим  учителям,  основанных  на  данных  о  практике  обучения,  а  также  учения  учащихся" 
(Лаура Гоэ "Может ли эвалюация учителя улучшить преподавание?", 2011 г.). 
Может  ли  полученная  оценка  компетентности  наших  педагогов  улучшить  обучение? 
На мой взгляд, несомненно. Как показало анкетирование, оценка учителя меняется, при этом 
изменилась  и  роль  директора,  а  в  центре  внимания  сейчас  находятся  доказательства,  а  не 
просто здравый смысл.  
В  перспективе  дальнейшего  планирования  развития  школы-гимназии  необходимо 
обратить внимание на то, что оценка учителя для профессионального развития должна быть 
связана с акцентом на улучшение преподавания и обучения. 
Обучаясь  по  Программе  повышения  квалификации  руководителей,  я  обратила 
внимание  на  то,  что  концепция  «развития  человеческих  ресурсов»  предполагает  решение 
самой важной задачи руководителя школы- помочь коллегам стать максимально умелыми и 
эффективными  лидерами  в  управлении  обучением.  И  только  тогда  школа  улучшит  свою 
работу,  потому  что  ее  наиважнейшие  составляющие  –  это  ее  мотивированные  сотрудники. 
Они- основа перемен! 
 

95 
 
Список литературы 
1. Иванов Д. А., Митрофанов К. Г, Соколова О. В. Компетентностный подход в образовании. 
Проблемы, понятия, инструментарий. – М., 2003. 
2.Молчанов С. Г. Профессиональная компетентность в системе повышения квалификации // 
Интеграция  методической  (научно-методической)  работы  и  системы  повышения 
квалификации кадров. Челябинск, 2003. 
3.Шапошников  К.  В.  Контекстный  подход  в  процессе  формирования  профессиональной 
компетентности. – Йошкар-Ола, 2006. 
 
 
МҦҒАЛІМНІҢ КӘСІБИ ҚҦЗІРЕТТІЛІГІ – НӘТИЖЕЛІ БІЛІМ  
БЕРУДІҢ НЕГІЗІ 
 
Итибаева Жансая Куанышбековна 
57 орта мектеп мҧғалімі 
Ақтӛбе қаласы 
itibayeva1@mail.ru
 
 
ТҤЙІНДЕМЕ 
Берілген мақалада мҧғалімнің кәсіби қҧзіреттілігі-оның жан-жақты білімінен ҧстаздық 
шеберлігімен, оқытудың жаңа әдістерін меңгерумен ӛлшенетіндігі қарастырылған. 
Тҥйінді сӛздер: қҧзіреттілік, қарым-қатынас, білім, тәрбие, ҧстаз, педагогика. 
 
АННОТАЦИЯ 
В  статье  рассматриваются  профессиональность,  компетентность,  мастерство  учителей  и 
новые методы обучения. 
Ключевые слова: компетентность, коммуникация, знание, воспитание, учитель, педагогика. 
 
Қазіргі кезеңде адамзат  ӛркениетінің сақталуы мен қоғам дамуының деңгейі еліміздің 
экономикалық қуаттылығының, ҧлттық қауіпсіздігінің кепілі - білім беру жҥйесінің, адамдық 
ресурстардың рӛлі және маңызы артуда. Қоғамдық қатынастар жҥйесіндегі ӛзгерістер білімге 
де  әсер  етеді.  Жаңа  тарихи  кезеңнің  сҧранысы  мен  экономикалық  дамудың  қажетсінуіне 
сәйкес білім жан-жақты, терең тҧғырлы болуы тиіс. 
Ӛркениетті  елдер  арасындағы  бәсекелестік  білім  деңгейімен  анықталатындығы 
шындық.  Еліміздің  педагогикалық  қауымдастығының  алдында  Қазақстан  Республикасында 
білім беруді бәсекеге қабілетті, заманауи ету: мақсатты жаңарту және оларды жҥзеге асыру 
яғни, білім берудің мазмҧндық процессуальдық аспектілерін қайта қарау міндеті тҧр. 
Н.Ә.Назарбаевтың «Ғасырлар мақсаты – саяси экономикалық және рухани дағдарысты жеңіп 
шыға  алатын,  ізгіленген  ХХІ  ғасырды  қҧрушы  іскер,  ӛмірге  икемделген,  жан-жақты  жеке 
тҧлғаны  тәрбиелеп  қалыптастыру»,  -  деген  тҧжырым  сӛзіне  сәйкес  білім  беру  жҥйесінде 
кәсіби жетілген, білімдер мен білік дағдыларды қҧзырлылық ҧстанымдарының талаптарына 
сәйкес ӛздері меңгеретін және осы арқылы ойлау жҥйесін, шығармашылығын, рефлексиялық 
машығын дамытатын қҧзіретті ҧстаз болуы тиіс [1, 2б]. 
Мҧғалімнің  кәсіби  қҧзіреттілігі-оның  жан-жақты  білімінен  ҧстаздық  шеберлігімен, 
оқытудың жаңа әдістерін меңгерумен ӛлшенеді. Мҧғалім қаншалықты білімді, шығармашыл 
болса,  оның  қҧзыреттілік  аясы  да  соғҧрлым  кең  болмақ.  «Қҧзыреттілік»  ҧғымы  педагогика 
саласында  тҧлғаның  субъектілік  тәжірибесіне  ерекше  кӛңіл  аудару  нәтижесінде  ендіріліп 
отырған  ҧғым.  Қҧзырлылық-белгілі  сала  бойынша  жан-жақты  хабардар,  білгір  деген 
мағынаны қамти отырып, қандай да бір сҧрақтар тӛңірегінде беделді шешім шығара  алады 
дегенді  білдіреді  [2,  24б].  Мҧғалімнің  кәсіби  қҧзіреттілігінің  негізгі  шарттары: 
1. Тҧлғааралық және еңбектегі байланыс. 

96 
 
2.  Қызметтің  эканомикалық,  әлеуметтік,  қҧқықтық,  адамгершілік,  психологиялық 
аспектілерін меңгеруі. 
3. Қызметті жаңа жағдайға бейімдеудегі, басқару шешімін қабылдаудағы дайындығы. 
4. Практикалық кәсіби тапсырмаларды орындаудағы дайындық әлеуеті 
5. Нақты жағдайларға байланысты қандай да бір әдістерді пайдалану біліктілігі. 
6. Тиімді шешім қабылдау қабілеті [3, 54б]. 
«Қҧзырлылық  –  тек  кәсіби  білімі  емес,  тҧлғаның  жалпы  мәдениеті  мен 
шығармашылық  әлеуетін  дамыту  қабілеті»-  деп  тҥйіндейді  белгілі  оқымысты  Т.  Г.  Браже. 
Сондықтан  бҥгінгі  ҧстаз  тек  кәсіби  білімін  толықтырып  қана  қоймай,  ҥнемі 
шығармашылықпен жҧмыс жасауы қажет. Қазіргі білім беру ҥрдісіне және ҧстаз біліктілігіне 
қойылып  отырған  талаптарды  негізге  ала  отырып  педагог  меңгере  білуге  тиісті  негізгі 
қҧзіреттерді  анықтадық.  Қайта  даярлау  курстары  барысында  барлық  қҧзіреттерді  қамту 
мҥмкін емес, сондықтан олардың негізгілеріне тоқталамыз, мысалы: 
1)  ӛзіндік менеджмент және мәселелерді шешу қҧзіреті; 
2) ақпараттық қҧзірет; 
3) коммуникативтік қҧзірет. 
Бҧл  қҧзіреттерді  оқушыда  мектеп  қалыптастыру  керек.  Осы  қҧзіреттерді  істеуге  қабілетті 
мҧғалімдерге  басқа  да  кӛптеген  сапалар  қажет.  Бірақ,  алдымен  біз  мҧғалімге  кҥнделікті 
тәжірибеде аса қажеттеріне назар аударуды  шештік. 
М.А. Мазниченко мҧғалім «ӛзінің субьективті емес, оқушының субьективті ақиқатын 
ескере отырып (себептері, мәні, қҧндылығы, қҧруы және т.б.), оқушымен бірлестікте жалпы 
білімдік ақиқатты қҧрылымдайды»,- деп тҥсіндереді. 
Бҥгінгі  мҧғалім  білім  беру  ҥрдісінде  оқушылардың  ӛз  бетімен  білім  алуының, 
жаңалауының қажеттілігіне, ӛзін-ӛзі дамыту мен ӛзін-ӛзі жетілдіруде табандылық пен еңбек 
етуді жете тҥсінетіндей жағдай жасауға бағдарлануға міндетті. 
Ҧстаз  ӛзінің  әлеуметтік  –  кәсібилік  кӛрсеткіштерін  білуге,  оқушыларды  зерделеу 
жолдары мен мҧғалімнің кәсібилігін  анықтайтын және сапаны бағалаудың әртҥрлі әдістерін 
жетік меңгеруі тиіс. 
Мҧғалім  жоғары  деңгейдегі  маман  болуымен  қатар  мынандай  талаптарға  сәйкес  іс-
әрекет  жасауға  міндетті:  білім  беру  мазмҧнының  нҧсқалығын  сақтау;  оқушылардың  жеке 
білімді  қаймағын  жобалай  білу;  келешек  кәсіби  іс-әрекетіне  сәйкес  ортада  білім  алуын 
жалғастыру  ҥшін  қажетті  қҧзіреттерді  қалыптастыру;  білім  беру  ҥрдісіне  интербелсенді, 
әрекеттілік қҧзіреттерді енгізуге даярлығы, қабілетті меңгеруі, жобалау – зерттеушілік және 
коммуникативті әдістермен жҧмыс істеуі. 
Білім беру саласын ізгілендірудің басты бағыттарының бірі – белсенді оқыту тҥрлері 
мен әдістерін жетілдіру. 
Ескі  мазмҧнды ығыстыра отырып, елімізде білім берудің ҧлттық ҥлгісі қалыптасуда. 
Әлемнің оқыту технологиялары жоғары дамыған елдерінің (Жапония, Германия, Голландия) 
тәжірибесіне назар аударсақ, тҥпкі мақсаты-баланы жеке тҧлға ретінде қалыптастыру, яғни, 
бірінші  орында  баланың  білім,  білігі  мен  дағдысы  емес,  жеке  тҧлғаның  білім  алу  арқылы 
дамуын  қояды.  Осы  мақсатқа  орай,  бҥгінгі  педагогика  ғылымында  жаңа  оқыту 
технологиялары:  дидактикалық біліктерді  шоғырландыру, ізгілікті-тҧлғалық  бағдарламалар, 
дамыта  оқыту,  мәселелік,  тірек  сигналдары  арқылы,  деңгейлеп  саралап  оқыту,  ӛздігінен 
ізденіп  даму,  оқытудың  компьютерлік,  модульдік  технологияларды  ғылыми  тҧрғыда 
дәлелдеп, 
баламен 
бірге 
жҧмыс 
жҥргізіп 
жҥзеге 
асырушы 
мҧғалім. 
Осындай  барлық  жағдай  жасалып  отырған  білім  ордасының  ҧстаздарына  талабы  таудай 
дарынды-жеке  тҧлғаны  дамыту,  яғни  Ушинскийдің  «Бала  балқытылған  алтын,  оны  қандай 
қалыпқа  қҧйып,  қандай  мҥсін  жасаймын  десе  де  мҧғалімнің  қолында»  деген  сӛзі  аталған 
міндетті  жҥзеге  асыру  жолында  ҧстазды  ҥлкен  асуларға  жетелейді,  жауапкершілігін 
арттырады  [3,  34б].  Біздің  басты  мақсатымыз  оқушылардың  ӛз  бетінше  білім  алатын 
шығармашылық  деңгейін  кӛтеру.  Бҧл  мақсатты  жҥзеге  асыруда  әрбір  мҧғалім  білім 
стандарты талабына сәйкес инновациялық негізде еңбек етуге тиісті.  Мектеп ҧжымы сапалы 

97 
 
білім  ҥшін  осындай  іргелі  мәселелерді  талап  дәрежесіне  қойып,  білім  жҥйесінде  оқытуды 
биік сапалы дәрежеге кӛтеру ҥшін еңбек етуде.  
Сонымен,  нәтежеге  бағытталған  сапалы  білім  беруде  мҧғалімнің  кәсіби  дайындық 
деңгейіне  қойылатын  талаптар,  кәсіби  теориялық  білімі  мен  практикалық  біліктілігін 
жетілдіру  арқылы  олардың  кәсіби  қҧзіреттілігін  және  кәсіби  шеберлігін  қалыптастыруд 
апедагогикалық  қызметтің  тиімділігін  арттыру  ӛзекті  мәселе  болып  табылады.  Ӛз 
мамандығын терең меңгерген кәсіби қҧзіретті мҧғалімнің шығармашылықпен жҧмыс жасауы 
кӛзделеді. 
 
Пайдаланылған әдебиеттер 
1.
 
Н.Ә.Назарбаев.  «Қазақстанның  әлеуметтік  жаңғыртылуы:  Жалпыға  Ортақ  Еңбек 
Қоғамына қарай 20 қадам». //Егеменді Қазақстан. 10.07.2012. 
2.
 
А.В. Хуторской Современная дидактика. Учебное пособие. 2-е изд. – М.: Высшая школа, 
2007. – 639 с. 
3.
 
А.К.Маркова. Кәсібиқҧзыреттіліктің даму деңгейі//2009  
 
 
ҦСТАЗДАРДЫҢ АҚПАРАТТЫҚ-ЛОГИКАЛЫҚ 
ҚҦЗЫРЕТТІЛІГІН АРТТЫРУДЫҢ КЕЙБІР ЖОЛДАРЫ 
 
 
Сарымсакова Айнур Жанибековна 
40 мектеп мҧғалімі 
Ақтӛбе қаласы 
sarymsakova@mail.ru
 
 
ТҤЙІНДЕМЕ 
Берілген  мақалада  бҥгінгі  таңда  жас  ҧрпаққа  пәнді  тиімді  ҧғындырудың  әдісі  —  жаңа 
технологияны  пайдаланудың  және  ҧстаздардың  ақпараттық-логикалық  қҧзіреттілігін 
арттырудың жолдары қарастырылған. 
Тҥйінді сӛздер: ҧстаз, технология, ақпарат, әдіс, қҧзіреттілік, жетістік. 
 
АННОТАЦИЯ 
В статье рассматриваются способы использования инновационных технологий и повышения 
компетентности учителей.  
Ключевые слова: учитель, технология, инновация, компетентность, достижение. 
 
Ҧлы  педагог  Ушинский: «Мҧғалім  білімін  ҥздіксіз  кӛтеріп  отырғанда  ғана 
мҧғалім, ал оқуды, іздеуді тоқтатса, мҧғалімдігі де жойылады» деген болатын. Қазақстан 
Республикасының Білім туралы заңында «Білім беру жҥйесінің басты – міндеті ҧлттық және 
азаматтық  қҧндылықтар  мен  практика  жетістіктері  негізінде  жеке  адамды  қалыптастыруға 
және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу ҥшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа 
технологияларын  енгізу,  білім  беруді  ақпараттандыру,  халықаралық  ғаламдық 
коммуникациялық  желіге  шығу  делінген.  Бҥгінгі  таңда  жас  ҧрпаққа  пәнді  тиімді 
ҧғындырудың  бір  әдісі  —  жаңа  технология  негіздері  болып  табылады,  яғни  инновациялық 
технологиялар [1, 21б]. 
Бҥкіл  дҥние  жҥзілік  білім  кеңістігіне  ену  мақсатында  қазіргі  кезде  Қазақстанда 
білімнің  жаңа  жҥйесі  қҧрылуда.  Бҧл  ҥрдіс  педагогика  теориясы  мен  оқу-  тәрбие  ҥрдісіне 
нақты  ӛзгерістер  енгізумен  қатар  елімізде  болып  жатқан  тҥрлі  бағыттағы  білім  беру 
қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын кӛзбен бағалай отырып саралауды, 
жастардың  шығармашылық  әлеуетін  дамытуды,  мҧғалім  іс  -әрекетін  жаңаша  тҧрғыда 
ҧйымдастыруды  талап  етеді.  Келер  ҧрпаққа  қоғам  талабына  сай  тәрбие  мен  білім  беруде 

98 
 
мҧғалімдердің  инновациялық  іс-әрекетінің  ғылыми-педагогикалық  негіздерін  меңгеруі-
маңызды  мәселелердің  бірі.  Білім  мазмҧнының  жаңаруы,  оқыту  ҥрдісіне  инновациялық 
технологиялардың  енуі  осы  сала  мамандарының  кәсіби  біліктілігі  деңгейіне  қойылатын 
талаптардан айқындалады. Бҧл тҧрғыдан алғанда мҧғалім біліктілігін арттыру институттары 
педагогтар ҥшін кәсіптік- педагогтік ақпараттардың бірден-бір қайнар кӛзі болып табылады. 
Осыған  байланысты  институт  қызметі  білім  беру  жҥйесінің  басшы  және  ғылыми-
педагогикалық кадрлар біліктілігін арттырудың ең ӛзекті мәселелерін шешеуге бағытталған. 
Жалпы  мектеп  мҧғалімдерінің  педагогикалық  шеберлігінің  мазмҧны  кӛптеген 
ауқымды  талаптарды  қамтиды.  Біріншіден  мектеп  мҧғалімінің  шеберлігі  ӛз  қызметіндегі 
педагогикалық іс-әрекеттердің белсенділігі арқылы іске асырылатыны белгілі. Демек мектеп 
ӛмірімен тығыз байланысты. Егеменді еліміздің ӛскелең ҧрпағын озық ойлы да іскер, жігерлі 
де батыл, ӛзіне-ӛзі сенімді, интеллектуалдық деңгейі биік, дҥниетанымы дҧрыс қалыптасқан 
азамат  етіп  тәрбиелеуде  мектептің  алатын  орны  айрықша  екенін  педагогика  ғылымында 
тереңінен зерттелген дҥние екені белгілі деп ӛз еңбегінде атап кӛрсетеді[2, 95б]. 
Қазіргі білім беру жҥйесіндегі жаңа педагогикалық технологиялардың танымалдыққа 
ие:  саралап  оқыту;  дамыта  оқыту;  деңгейлеп  оқыту;  шоғырландырып,  қарқынды  оқыту; 
модульдік оқыту;  блок-модульдік оқыту;  жобалап оқыту технологияларымен қатар, тікелей 
ақпарттық – коммуникациялық технологиялар кӛмегімен жҥзеге асырылатын: компьютерлік 
технология;  мультимедиа  технологиясы;  қашықтықтан  оқыту  технологиясы;  желілік 
технология;  интернет  технология;  интерактивтік  технология  деп  аталатын  тҥрлерін білім 
берудегі  инновациялық  технологиялар  тобына  жатқызамыз.  Барлық  жаңа  технологияның 
алдымен  қоятын  мақсаты  —  білім  алушының  жеке  басының  дара  және  дербес 
ерекшеліктерін  ескеріп,  олардың  ӛз  бетінше  ізденуін  арттырып,  шығармашылықтарын 
қалыптастыру болып табылады. 
Ал  бҥгінгі  қоғам  қажеттілігінен  туындап  отырған  негізгі  талаптардың  бірі  мектеп 
табалдырығын  аттаған  жас  жеткіншектерді  парасатты  да  саналы  азамат  етіп  тәрбиелеу  - 
әрбір  ҧстаздың  борышы.  Сондықтан  бҥгінгі  жаңашыл  талапты  мектеп  мҧғалімі  мектеп 
оқушыларына  тек  білім  беріп  қана  қоймай,  оларға  халықтық  педагогиканың  нәрлі 
қайнарымен  сусындату  арқылы  әрбір  оқушы  бойына  ҧлттық  мінез-қҧлық,  адамгершілік, 
сыпайлылық  пен  кішіпейілдік  қасиеттерін  қалыптастыруға,  баланың  жан  дҥниесін  рухани 
қазыналармен  байытуға,  қазақ  халқының  әдет-ғҧрпын,  салт-дәстҥрін  меңгертуге  ҧмтылыс 
жасай  білген  де  ғана  мектеп  оқушыларының  ҧлттық  рухын  оята  білеміз  [2,  102б].  Жалпы 
бала  жаны  жаңалыққа  қҧмар,  білмегенін  білгісі  келіп,  белгісіз  нәрсені  ашуға  тырысатын 
болғандықтан,  бастауыш  сыныптан  бастап  мектеп  мҧғалімдері  олардың  осы  талпынысын 
дамытуға  кӛңіл  бӛлуі  тиіс.  Оқушылардың  сҥйіспеншілігін  арттыру  мақсатында  сабақ 
барысында  тиімді  әдіс-тәсілдерді  енгізіп,  кҥнделікті  ӛтілетін  әрбір  сабақты  ҧтымды 
ҧйымдастыра  білу  -  мҧғалімнің  басты  міндеті  екені  белгілі.  Мҧндай  жағдайда  мҧғалімнің 
шеберлігі, ҧйымдастырушылық қабілеті ҥлкен рол атқарады деп тҥсіндіреді [1, 38б]. Жалпы 
мектеп  мҧғалімнің  кәсіби  шеберлігіне  байланысты  мәселелер  кӛптеген  жауапкершілікті 
талап  етеді.  Қазақстан  Республикасы  аумағындағы  орналасқан  жалпы  білім  беретін  және 
кәсіби  білім  беретін  мектептердегі  жҥргізіліп  жатқан  реформалар  ӛзінің  педагогикалық 
жҥйесінде  принципті  ӛзерістерді  қажет  етеді.  Қазіргі  кезеңде  білім  беру  жҥйесінің  негізгі 
принциптері мен мақсаттары ӛзгеруде, оқу ақпаратының мазмҧны жаңаруда, педагогикалық 
коммуникация  қҧралдары,  және  педагогикалық  әсер  етудің  объектісі-  оқушылар  да 
айтарлықтай ӛзгеруде.  Бҥгінгі  таңда мектеп оқушыларына жай ғана тҥсіндіріп қана қоймай 
әрбір  тҥсіндірген  сӛздерінің  мән-мағынасын  тереңінен  тҥсіндіруге  бҥгінгі  кҥні  оқытудың 
ақпараттық  жҥйесі  интеркактивті  тақтаны  тиімді  пайдалану  арқылы  тҥсіндірудің 
мҥмкіншіліктері  кӛп.  Мҧндай  жағдайда  кӛзбен  кӛрген  нәрсені  сезіну  арқылы  баланың  ой 
жҥйелері  толастай  тҥсуге  мҥмкіндік  туады.  Демек,  мҧғалімнің  техникалық  қҧралдары 
арқылы  ӛткен  әрбір  сабағының  сапасы  артып,  мҧғалім  жҧмысын  жеңілдете  тҥседі.  Осы 
факторлардың  барлығы  мектеп  мҧғалімінің  педагогикалық  кәсіби  шеберлігінің  деңгейін 
жоғарлатуды талап етеді. 

99 
 
Қазіргі таңда мҧғалімнің оқытудағы мақсаты – ӛз ойын айта білетін, ғылыми ҧғымдар 
мен  ғылыми  тілді  ӛз  бетінше  игерген,  интеллектуалды  ойлау  қабілеті  дамыған  шәкірт 
қалыптастыру.  Мектептегі  оқу  ҥрдісі  оқушылардың  ізденімпаздығын,  танымдық 
белсенділігін арттырып, шығармашылық әлеуетінің дамуына жол ашуы қажет. Оқыту ҥрдісі 
екі  жақты  ҥрдіс  болғандықтан,  оқушының  ӛзіндік  жҧмысы,  дербес  іс  –  әрекеті  мҧғалімнің 
басшылығымен  қатар,  олардың  ізденімпаздығын,  белсенділігін,  ӛз  ықыласымен  жасайтын 
әрекетін  де  керек  етеді.  Осыған  байланысты  кейбір  педагогтар  мен  психологтар  пікірі, 
оқушылардың  ӛзіндік  жҧмыстарының  негізгі  ерекшеліктері  олардың  ықыласы  ӛз  еркімен 
әрекет жасауына байланысты дегенге санайды. 
Мҧғалімдерге  қойылатын  бірінші  кезектегі  нақты  талаптар  –  шығармашылық, 
белсенділік,  әлеуметтік  жауаптылық,  жоғары  интеллектілік,  терең  білімділік,  кәсіби 
сауаттылық болса, екіншіден, одан олар ертеңгі  келер кҥннің бҥгінгіден де нҧрлы болуына 
ықпал етіп, адамзат қоғамын алға апаратын қҧдіретті кҥші  – білім мен адамдар арасындағы 
татулық екенін оқушыларға іс – әрекет арқылы ҧғындыру. 
Осындай  талаптарды  ойы  жҥйрік,  ақылы  жетік,  кез  келген  ӛзгерістерге  бейімделе 
білетін  тек  қана  жаңа  тҧрпатты  мҧғалім  ғана  орындай  алады.  Жаңа  тҧрпатты  мҧғалім 
дегеніміз  кәсіби  шеберлігін  шыңдаудан  шаршамайтын,  ҧстаздықтан  жалықпайтын, 
жаңалыққа  жаңы  қҧмар,  тілге  бай,  жоғары  мәдениетті,  ӛз  ісіне  қҧштар  адам.  Қазіргі  таңда 
мҧғалім  оқыту  мен  тәрбиелеу  ісін  ҧйымдастырушы  ғана  емес,  балаға  серік,  дос,  сырлас, 
кеңесші қызметін атқаруы керек.  
Оқытуды тиімді бағалау және білім беру ҥшін тиімді бағалауды тҥсіну білім беру мен 
оқытудағы  барлық  жаңа  тәсілдермен  тығыз  байланысты.  Мҧғалімдер  мен  балалар  ҥшін 
ӛздерінің  қандай  мақсатқа  жетуді  кӛздейтінін,  мақсатқа  жету  ӛлшемдерін  тҥсіну  не  ҥшін 
керек екенін білу маңызды. Осыған байланысты бағдарламада білім беру ҥшін бағалау және 
оқуды бағалау модулі қарастырылған[2, 99б]. 
Ақпараттық  –  коммуникациялық  технологиялардың  дамуы  білімді  бағалау  және 
пайдалану  жҥйесін  де  уақтылы  ӛзгертіп  отыруды  талап  етеді.  АКТ  оқушыларға  ғылыми 
ҧғымдарды  тҥсіндіруді  және  олардың  қабылдауын,  тҥсінуін  жеңілдетуге  мҥмкіндік  беріп, 
мҧғалімдерге  сабақ  беруде  кӛмектесетін  маңызды  қҧрал  болып  отыр.  Сондай  –  ақ, 
ақпараттық технологияны да жетік меңгерген ҧстаз болу – қазіргі заман талабы. 
Соңғы кездегі ақпараттық технологиялық ӛркениеттің дамуына байланысты адамның 
тҧлғалық  болмысының  жоғалып  кетуін  болдырмауға  бағытталған  педагогикалық  – 
психологиялық идеялар, теориялар, зерттеулер туындай бастады. 
Ақпараттық  технологияларды  пайдалану  мҧғалім  мен  оқушыны  маңызды  кәсіптік 
және  анықтамалық  ақпараттармен  қамтамасыз  етеді,  кейде,  тіпті,  арнаулы  сала 
кітапханасының  орнын  да  ауыстыра  алады,  уақытын  ҥнемдейді,  шығармашылыққа  жол 
ашады. 
Интерактивті сабақ барысында мультимедиалық қҧрылғыны пайдаланудың тиімділігі: 
1.
 
Мҧғалімнің уақытын ҥнемдейді; 
2.
 
Бормен жҧмыс жасау қажеттілігі жойылады; 
3.
 
Жаңа тақырыпты сапалы тҥсіндіруге мҥмкіндік береді; 
4.
 
Мәтінді, тапсырмаларды, жаттығуларды тез оқып, орындауға мҥмкіндік береді; 
5.
 
Сызбалар,  кестелер,  суреттер,  бейне  ақпараттар,  тағы  басқа  кӛрнекіліктерді  тез  әрі 
тиімді пайдалануға мҥмкіндік береді; 
6.
 
Қажетті  оқу  материалын,  кӛрнекілікті  сабақтың  барлық  кезеңінде  пайдалануға 
болады; 
7.
 
Оқушы  білімін  тексеру  мҥмкіндігі  болады,  яғни  сҧрақ  –  жауап,  деңгейлік 
тапсырмалар,  ӛзіндік  жҧмыс,  тесттер  (ашық,  жабық,  толықтыру,  ӛзін  –  ӛзі  бақылау,  т.б. 
тҥрлері), тесттерге қосымша сызбалар, кестелер, иллюстрациялар берілуі мҥмкін. 
8.
 
Әр  тҥрлі  жҧмыс  тҥрін  (топтық,  жеке  оқушымен  жҧмыс,  жҧптасып)  жҥргізуге 
мҥмкіндік береді. 

100 
 
9.
 
Оқушылардың  есте  сақтау  қабілеті,  кӛру,  есту,  тыңдау,  жазу,  т.б.  арқылы 
дамытылады. 
Бір  сӛзбен  айтқанда,  мультимедиялық  қҧрылғының   мҥмкіндіктері  мен  пайдасы  ӛте 
зор. 
Сондықтан,  интерактивті  әдістерді  ӛз  шеберлігімен  ҧштастырып,  сабақта  тиімді 
пайдалана  білген  мҧғалім  ғана  оқу  ҥрдісінде  кӛп  жетістіктерге  жетері  сӛзсіз.  Бҥгінде 
мҥғалімге  ӛз  пәнін  терең  де  жетік  білу  аздық  етеді,  мҧғалім  қазіргі  заман  талабына  сай  ӛз 
пәні  бойынша  білімін  оқушыға  меңгерту  ҥшін  сабақта  оқытудың  жаңа  технология  әдіс  – 
тәсілдерін, ғылым мен техника жаңалықтарын дҧрыс пайдалана білуі қажет. 
Оқушының  білім  сапасын  арттыруда,  оқытудың  ҧтымды  әдістерін  пайдаланып, 
оқушыны оқуға қызықтыратын, қабілетін арттыратын тренинг, психологиялық  кӛңіл  – кҥй, 
әуендер  тыңдау  арқылы  қызығушылықтарын  оятамын.  Жҧпта  талқылау  «Топтау»,  «ББҤ», 
«Болжау» әдістері арқылы әр пәнге оқушы белсенділігі артады, білетінін еске тҥсіріп, қағазға 
жазып жҧбымен не тобымен талқылайды. 
Екінші кезең мағынаны тануда жаңа ақпаратпен жете танысады, тақырыптағы жоғары 
және  тӛменгі  сҧрақтар  бойынша  тапсырмаларды  орындайды.  Ӛздігінен  жҧмыстанып,  ӛз 
белсенділігін кӛрсетуіне ҧмтылыс жасайды.  «Топтастыру»,  «Топтас, Жҧптас»,  «Ой қозғау», 
«Плюс  кестесі»,  «Жигсо»  т.б.  стратегияларды  қолданып,  топтық  жҧмысқа,  бір  –  біріне 
кӛмектесуге,  тҥзетулер  енгізуге,  ойларын  бӛлісіп,  еркін  жҧмыстануына  нҧсқау  беріп 
отырамын. 
СТО  жобасы  бойынша  ӛткізіп  жҥрген  сабақтарым  оқушылардың  білімге  деген 
қызығушылық қабілеттерін арттырып, ізденіске, шығармашылыққа, жолдасының ой – пікірін 
тыңдай білуге, тәрбиелеуге мҥмкіндік туғызады. 
Білім беруде біліктілігін арттыра білген маман иесі деп мамандығы бойынша ӛз пәнін 
жетік  білетін,  оқушының  шығармашылығы  мен  дарындылығына  жағдай  жасай  алатын, 
тҧлғалық  –  ізгілік  бағыттылығы  жоғары,  педагогикалық  шеберлік  пен  ӛзінің  іс  –  қимылын 
жҥйелікпен атқаруға қабілетті, оқытудың жаңа технологияларын толық меңгерген, отандық, 
шетелдік тәжірибелерді шығармашылықпен қолдана білетін кәсіби маман педагогті атаймыз. 
  

жүктеу/скачать 2,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: