Ұйымдастырутеориясының элементтері «Ұйымдастыру» ұғымының екі негізгі мәні бар: біріншіден, бұл – басқару іс-әрекетінің өзі, яғни жеке іс-әрекеттерді белгілі бір жалпытоптық мақсаттарға жету мақсатында келістіру процесі; екіншіден, бұл – негізгі компоненттерден және олардың арасындағы тұрақты байланыстан тұратын белгілі бір құрылым.
Ұйымдастыруды тұрғызу негізі – екі басты принциптің: иерархиялық («тік») және координациялық («көлденең») принциптердің сабақтасуы. Біріншісі жетекшіліктің төменгі деңгейінен жоғарғысына дейінгі бүкіл басқаруды білдіретін «басқару континуумы» ұғымында көрсетілген. Басқару іс-әрекетінің мазмұны жетекшінің иерархиялық деңгейіне байланысты.
Координациялық (үйлестіру) принцип – жетекшінің қызметтік міндеттері жүйесінде бекітілген функционалды еңбек бөлінісі. Функционалды бөліністі есепке алу жетекші іс-әрекетінің мазмұнын және оның басқа бөлімшелермен өзара іс-әрекетін сипаттау үшін қажет. Ұйымның коммуникативтік кеңістігін көбінесе анықтайтын осы «көлденең құраушысынсыз», жетекшінің ұйымдағы тұлғааралық өзара іс-әрекет негізінде жатқан коммуникативтік қызметін түсіну мүлде мүмкін емес.
Оның құрылымы мен мазмұнын таңдау – жетекші іс-әрекетінің маңызды мәселесі. Ол ұйымдастыру қызметінің негізі болып табылады. Құрылым жоспарлау нәтижелері негізінде құрылады. А. Чандлер басқару теориясында, бұл күні оның аксиомасы болған «Стратегия құрылымды анықтайды» деген тезисі тұжырымдалды.
ХХ ғасырдың басында М. Вебер «идеал бюрократия» тұжырымдамасын ұсынады. Оны кейде адамзат тарихындағы ең пайдалы идеялардың біреуі деп есептейді. М. Вебер жүргізген бюрократиялық құрылымдардың талдауы қазіргі ұйымдар мәнінің айрықша сипаттамасы болып табылады. Оның тұжырымдамасы бірқатар принциптерге негізделеді:
– нақты еңбек бөлінісі және әр саладағы білікті мамандар;
– басқару деңгейлерінің иерархиялылығы (төменгі деңгейлердің жоғары деңгейлерге бағынуы және солардың тарапынан бақылау);
– ұйым мүшелерінің қызметтік міндеттерін атқаруына арналған ережелер мен стандарттар жүйесінің болуы;
– ұйым – адамдардың бірлестігі емес, қызметтер жүйесі;
– белгілі бір қызметтік міндеттерді орындауға қажет біліктілікті игерген атқарушыларды таңдау. Бұл тұжырымдаманың басты мына кемшіліктерін атауға болады:
1) стандарттық нормалар мен ережелер мәнділігінің тым артық болуы;
2) туындайтын мәселелерді өткен уақыт оқиғалары негізінде шешу;
3) жоспарлар мен шешім қабылдауды үйлестірудегі салғырттық;
4) өзгерістерге деген (ішкі және сыртқы) әсерлердің бәсең болуы;
5) инновацияға деген иммунитет;
6) өзін дамытуға қабілетсіздік.