Пән бойынша дәрістердің конспектісі №1 Дәріс Тақырып: Тұлға психологиялық ғылымның базалық категориясы ретінде
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 196,46 Kb.
|
Тұлға теориясы Дәрістер
- Бұл бет үшін навигация:
- Ұсынылатын әдебиеттер
- 10 Дәріс
- Дәріс мақсаты
| Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар:
1.Кез-келген адамды таңдап, оның бойындағы маңызды индивидуалды ерекшеліктерін атап көрсетіңіз. Олпорттың орталық диспозицияны қалай түсіндіреді? Тұлғаны күнделікті ауызекі тілде суреттеу үшін орталық диспозицияның маңызы қандай? 2. Өз бойыңыздағы тұлғалық қасиеттерді атап кһрсетіңіз. Бұл тізімдегі қасиеттер сіздің интуитивті сезіміңізді толықтай қамтиды ма? Сіздің индивидуалдығыңызды сурттеуге проприум концепциясы маңызды деп есептейсіз бе? Сіздің өз суреттеуіңізге проприум концепциясы не қоса алады? Сіздің орталық қасиеттер тізімінде не жоқ? 3.Олпорттың ұсынған «функционалды автономия» концепциясы туралы көзқарасыңыз қандай? Адамдар шын мәнінде өткенмен мотивациялық байланысын үзуі мүмкін бе? өздеріңіздің айғақтарыңызды мысалдармен дәлелдеңіз. 4.Олпорт бойынша «ересек тұлғаның» алты сипаттамасы сіздің дені сау тұлға жөніндегі көрінісіңізге қаншалықты сәйкес келеді? Ұсынылатын әдебиеттер: 1. Л.Хьелл, Д.Зиглер Теории личности СПб 2005 г. 2.Елисеев О.П. Практикум по психологии личности СПб 2005. 3.Б.В.Зейгарник Психология личности: норма и патология М.2003 4.К.Холл Г.Линдсей Теории личности М 2000 г. № 10 Дәріс Тақырып: Рэймонд Кеттелдің тұлға бітістерінің құрылымдық теориясы. Дәріс мазмұны: 1.Р.Кеттелдің өмірбаяны және тұлғаның мәні. 2.Р.Кеттелдің факторлық теориясының негізгі қағидалары. Дәріс мақсаты: Факторлық теорияның негізгі қағидаларына сипаттама беру, Кеттелдің негізгі концепциялары мен принциптерін талдау. Негізгі ұғымдар: конструкттар жүйесі, тұлға қасиеттері, бастапқы қасиеттер, Кеттелдің факторлық теориясы, тұлғаның тұлғалық қасиеттері, беткей қаиеттері. Рэймонд Бернард Кеттел 1905 жылы Англияның Стаффордшир деген жерінде дүниеге келген. Ол өзінің өмір баянында балалық шағының бақытты және қызықты өткенін еске түсірген. Бірақта оның бақытты балалық шағы Англияда бірінші дүниежүзілік соғыс басталған кезде тоқтап қалған себебі оның үйінің жанында әскери госпатель орналасқан. Сондықтан ол көптеген жараланған салдаттарды көреді. 16 жасында Кеттел Лондон университіндегі Королевский коледжіне түсіп, физика мен химия мамандығын оқиды. Бітіруіне екі ай қалғанда ол диплом алады. Өзінің достары мен класстастарының кеңесі мен ол психология мамандығына түсіп оқуын аяқтауды шешеді. 1929 жылы ол Лондон универсетінде философия докторы атағын алады. Кеттел студент болуымен қатар ұлы Британ психолігі Чарльз Спирменнің асистенті болып жұмыс жасап жүреді. Психологияда 5 жыл ішінде доктор атағын алып Англиадағы клиникада директор болып жұмыс жасайды. Кейін Нью Йоркқа көшіп кетеді онда ол 1 жыл болады, және Колумбия универсететінде теоретик Е.Л.Торндайк пен жұмыс жасайды. Осы жылдан бастап Америка Құрама Штатында қалады. 1938 жылы ол Кларк университетінің психология фокультетінде жұмыс жасайды, осы уақытта бүл университеттің психолігі Г.Стэнли Хоол болады, ол 1941 жылы Гарвардте лектор психолг атағын алады. 1945 жылы Кеттел Иллинойс университетіне ауысты бүл жерде ол 30 жылдай жасайды. Ол жеке және топтық анализ лобараториясында директор болып жұмыс жасайды. 1973 жылы ол Иллинойстағы университетін жүмысын тастап Коларадо штатындағы Боулдер деген жерге көшіп кетеді. Ол жерде Кеттел мораль және өзіндік релезация институтын ашады. 1977 жылдан бастап ол Гавай университетінде кеңес беруші профессоры болады және Иллинойсте де атақты профессор атағын алады. Кеттел осы кезде де зерттеу жұмыстарын жүргізіп, ғылыми еңбектер жазды. Кеттел атақты теоретиктердің бірі, ол өз өмірінде 35 кітап, 400 зерттеу жүргізген. Оның еңбектерінң бірі «Описание и измерение личности» 1946ж «Личность системное теоретическое и фактическое иследование,» 1950ж «Научный анализ личности,» 1965ж «Наследование личности и способности,» 1982ж «Бейондизм религия от науки »1982ж. Кеттел теориясында күрделі қарым - қатыныс түлға мен элеуметтік мэдени матрица оранизімінің функциасын қарастырады. Кеттлдің айтуы бойынша түлға теориясының іс-эрекеті ұрпақтан- ұрпаққа жэне қоршаған ортаның эсерінің өзгеруінен жекешеленеді.Кеттелдің тұжырымы бойынша - түлға бұл бір жағдайдағы іс- эрекет. Кеттелдің математикалық анализінде іс-әрекеті алдын - ала білу көбейту спецификациасын тапты. Оның формул асы: R = f(S,P) Мұндағы R - жауап беру реакциасы. f- оңын ойы,эрекеті немесе сөзбен айтуы. S-Сол жағдайдың бағыттауы. R - Нақты уақыты. Тұлғаның жағдайға байланысты эмоциасын, элеуметтік орынын ескеру керек. Мысалы егер адам бір жағдайда эмоционалды қозғыш болса онда ол абыржу реакциасына жатады. Бұл формула бойынша адам эрекетің болжап және алдын ала білуге болады деген. Тұрақтылығы жэне психологиалық мінездемесі Кеттел концепциясында маңызды рөл атқарады. Оның көптеген зерттеуінің нэтижесі бойынша түлғалық бейнесінің ерекшелігін бірнеше классификацияға бөлуге болады. Мұнда бір нәрсеге көңіл аудара алмау, шешім қабылдай алмау жэне мазасыздану бұлар бір - бірімен тығыз байланысты. Невротизмнің сыртқы бейнесін қүрайды. Мұнда невротизм элементтердің түрлерінің құрамдарымен байланысты. Кеттелдің айтуы бойынша жалпы бірлікті қажет етпейді және уақытты тұрақтатпайды, әрекеттің нэтижесін түсіндірмейді деді. Өйткені бейне, керісінше түбірлі құбрылмалы бейне «Өте тереңдетілген» деңгейдегі және әрекеттік әртүрлі формасын анықтайды ол ұзақ уақыт аралықты қамтиды. Зерттеу жұмысының нәтижесінде Кеттел түлға 16 фактордан тұрады деп айтты. Бұл факторлар көбіне мектеппен байланысты.
жүктеу/скачать 196,46 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|