Пәннің мақсаты мен міндеттері
Психопатия кезіндегі сөйлеу тілі
жүктеу/скачать 5,27 Mb.
|
psiholingvistika. k-20-1
| 3 Психопатия кезіндегі сөйлеу тілі
Ауру адамға сөйлеу тілінің маңызы жоғалады, ол сөйлемдерді үзіп айтады. 1994ж американдық статистик Ж.К. Ципор қалыпты адамның мәтіні мен ойлау қабілеті зақымдалған адамдардың мәтіндегі айырмашылық көрсетті. Психотриялық гингвистикада жүргізілген жұмыстары көрсеткендей адамның сөйлеу тілі кез келген психологиялық ақаулықтар пайда болғаннан бұзылады. Психопатия және шизофрения күйіндегі адамдардың сөйлеу тілі туралы жұмыстар көп (грек мидың ажырауы), ойдау сферасын және сөйлеуін бұзады, шизофренияның себептерінің бірі тұлғаның коммуникациясының бұзылуы мысалы: жанұядағы қарым-қатынастың бұзылуы. Шизофриниктің сөйлеу тілі абстрактілі, эхолалия, вербигерация – мағынасыз бір сөзді айқалап айтады. Ойлау қабілетінің кезектілігі жоқ және үзінді, жазған мәтіні түсініксіз. Бұл адамдар кейде дұрыс (саналы) сөйлеуді, кейді ойға симайтын сөздерді айтады. Голлюцинация кезінде сөйлеу тілі мағынасыз болады. Маниякальді – депрессивті психоз кезіндегі сөйлеу тілінің қалпы туралы еңбектер көп. Мания грек – есуастық. Психиатрияда екі мағынасы бар. 1) психикалық күйі шамадан тыс көңілді, зейіні тұрақсыз. 2) паталогиялық ұмтылу, құмарлық (графомания, клептомания). Гипоманиакалды тұлғаның сөзі ым-шиарамен жүреді. Сөйлемдерді көбінесе аяқталмайды, өсйлемдер тек бастауыш пен баяндауыштан тұрады және мағынасыз. Маниакальды тұрақсыздық фазада сөйлеу ырғағы көтеріліп, ымдап (жест) сөйлейді. Депресия кезінде емделушінің сөйлеуінде үзілістер жиі және көп болады, әсіресе диалогта. Интонациясы төмен, көп сөйлемейді, сөйлемдерді қысқа, бірақ грамматикалық жағы дұрыс бұл ойлау қабілетінің бұзылмағанын айтады. Депрессияның соңғы фазасы мүлдем қарым-қатынастан бастарту (мутизм). Параноялық психопатия кезінде өзі жәйлі көп айтады, сөздер арасында байланыс болмайды. Эпилепсиямен ауыратын адамдардың сөйлеу тілі мен ойлау әрекеттерінің ерекшеліктері – маңыздыдан маңызсызды айыра алмайды, олар көп сөйлейді, қайталағанды қайта қайталайды, ойларын аяқтамайды, орынсыз қанатты сөздер мен мақалдарды айтады,сөйлеу тілінде логикалық байланыс жоқ, дөрекі сөздерді көп қолданады. Эпилепсия кезінде – эхолалия, персеверация, агромматизм, парафазия болады. Истероидтың сөйлеу тілі (өтірік) жалған және ымдармен, мимикамен жүреді, орынсыз қатты күледі. Жоғарыда айтылып кеткен ауруларға байланысты мәтіндер түрлерін атап өтуге болады. Ашық (светлый) – параноиялық, қою түс (темный) эпилепті, көңілді – маникальді, көңілсіз – депрессивті, әдемі – истероидті қиын, күрделі – шизоидті, аралас түрі бар – маникальді-депрессивті. жүктеу/скачать 5,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|