Пәннің мақсаты мен міндеттері
жүктеу/скачать 5,27 Mb.
|
psiholingvistika. k-20-1
- Бұл бет үшін навигация:
- Сөйлеудің
| Сөйлесім әрекетін жасаудың стохастикалық моделі
Стохастикалық модель тіл күй-жайдың соңғы саны ретінде сипатталуы мүмкін дегенге сүйенген Дж.Миллер мен Н.Хомский тарапынан 1963 жылы ұсынылды. Олар сөйлеуді элементтердің мынадай бірізділігі ретінде сипаттауға мүмкін деп есептейді: болып өткен (предшествующих) элементтердің пайда болуының бар болуы (наличие) мен ықтималдылығына тәуелді болатын тілдік тізбектің әрбір жаңа элементінің көрінуі жүзеге асатын элементтердің бірізділігі. Мысалы, «әрбір бесінші элемент болып өткен төрт элементтердің көрінуіне тәуелді пайда болу мүмкіндігіне ие болады» деп пайымдалды. Бұл тілдік элементтердің Сөйлеу тілінің ауытқуларын зерттеп және алдын алатын арнайы педагогиканың бір саласы логопедия (грек – сөз, тәрбиелеу). Сөйлеудің пайда болу теориясы Филогенезде сөйлеудің пайда болу теориясына қатысты бірыңғай пікірлер жоқтың қасы. Тіл 50 мың жылдан астам уақыт бұрын пайда болды деген болжам бар, бірақ нақты айғақ жоқ. Париждік лингвистикалық қоғам 1865 жылдың өзінде-ақ тілдің пайда болу жөніндегі кез келген гипотезаларды «пайдасыз» және «нәтижесіз» деп қарастыруға тыйым салды. Ал Лондон филологиялық қоғамының президенті 1873 жылы тіпті былай деп мәлімдеген болатын: «Мұндай сұрақтар филологиялық мәселелерге жатпайды деп есептеймін». Ресей тілдік қызмет теориясына сүйенсек, сөйлеу еңбек процесінде, яғни затқа әсер ету процесінде пайда болған. Көбінесе, ұжымдық еңбекте жеке адамның әрекеті қызметтің жетекші мотивіне сәйкес келмеуі мүмкін. Айталық, аңшылардың бір тобы аң аулаудың орнына оны орға қарай құлату үшін өздерінен үркітіп отырулары тиіс. Мағынасы жағынан қызметке қарама-қарсы қойылған, бірақ онымен жалпы мотиві (мәні) бойынша байланысты әрекет туындады. Алайда тілдік белгілерді қолдану нәтижесінде еңбекші ұжымның мүшелерінің әрекетін үйлестіру (координировать) мүмкіндігіне ие болды және тіпті адам еңбек етуде физикалық қимыл істемей, тек тілдік әрекет жасайды. Осылайша тілдік қызмет физикалық, реальды әрекетті алмастырып, басқа адамға әсер ету функциясын орындайды. жүктеу/скачать 5,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|