Зерттеу нысаны - педагогикалық жүйенің немесе процестің дербес бөлігін құрайтын
барлық массив. Зерттеу нысаны - бұл таным процесі бағытталған сала. Ол:
• педагогикалық процесс болуы мүмкін;
• педагогикалық ақиқат саласы болуы мүмкін;
• қарама-қайшылықтары бар қандай да бір педагогикалық қарым-қатынас болуы
мүмкін.
Басқаша айтқанда, ғылыми зерттеу нысаны тек жеке құбылыс, нақты жағдай ғана емес,
ұқсас құбылыстар мен жағдайлардың тұтас тобы, олардың жиынтығы болып табылады.
Зерттеу пәні - зерттеу барысында жан-жақты зерделенетін зерттеу нысанының нақты
бөлігі.
Егер әлеуметтік тапсырыс педагогикалық тәжірибені талдаудан туындайтын болса,
онда ғылыми мәселенің өзі басқа жазықтықта болады. Ол ғылымның құралдарымен шешілуі тиіс негізгі қарама-қайшылықты білдіреді. Мәселені шешу әдетте зерттеу мақсатын құрайды. Зерттеудің мақсаты - зерттеу нәтижелері туралы түсінік болып табылады (Шклярова О.А.).
Ғылыми зерттеудің мақсаты мен тікелей міндеттері зерттеу нысанын жан-жақты зерттеу барысында ақиқаттық критерийіне жауап беретін ақиқат туралы жаңа білім алу
болып табылады. Сонымен қатар, бірқатар бірлі-жарым құбылыстардың ортақ түрін табу, пайда болатын, жұмыс істейтін, дамитын заңдарды ашу, яғни олардың терең мәніне ену қажет ((Қадыров А.С., Қадырова И.А., 2015; Хомякова И.Г., 2013; Маюрникова Л.А., Новосёлов С.В., 2009; Мигуренко Р.А., 2007).
Міндеттер- зерттеу мақсатын нақтылау, өзіндік алгоритм, мақсатты (нәтижеге қол
жеткізу) шешу үшін жоспарланған (болжамды) іс-қимылдар жүйесі.
Болжам – қандай да бір салдарларды туындатқан себептер туралы, құбылыстар арасындағы елеулі байланыс, құбылыстың болуы туралы ой болжау. Дәстүрлі түрде зерттеу болжамында үш негізгі одақ (егер, онда және не) айқындалады, олар қандай да бір құбылысты түсіндіру үшін ғылыми болжам ұсынуға мүмкіндік береді және тәжірибеде тексеруді, сондай-ақ ғылыми теорияға айналу үшін теориялық негіздемені талап етеді.
Осылайша, педагогика саласындағы зерттеу - бұл білім беру заңдылықтары, оның құрылымы мен механизмдері, мазмұны, принциптері және даму технологиялары туралы жаңа білім алуға бағытталған ғылыми іс-әрекет процесі мен нәтижесі.