Петров Григорий Финляндия а қ лала гүлдер мекені

ж
ұмыстан қолдары қалт ете қалса, түннің бір уағына дейін
шайханалар мен т
үнгі клубтарда карта ойнап, балаларының тәрбиесін
со
ңғы кезекке қалдыратын.
Олар 
үшін туған балаларының тәрбиесімен айналысу зеріктіретін 
іс т
әрізді болып көрінетін. Балаларымен оңаша отырып сөйлеспейді, 
оларды
ң не нәрсемен айналысып жүргенінен бейхабар. Бар 
білгендері, 
өздерінің көңілдері қалаған сәтте балаларының басынан 
сипап, олар
ға тәтті мен ойыншықтар алып беріп:
«Ал, енді бір шетте дыбыстары
ңды шығармай, үлкендердің 
мазасын алмай, ойна
ңдар» - дейтін.

Бас
қаша айтқанда: «Не істесеңдер оны істеңдер, әйтеуір біздің 
басымызды ауыртпа
ңдар» - дегені.
Өңделмеген егіс алқабының құнарсыз болатыны сияқты,
толы
ққанды тәрбие мен мейірімге бөленбеген баланың да өсе келе
рухани сана-сезімі кемелдікке жете алмай, адамзат
қа да пайдасы
шамалы болады.
Отбасында сирек те болса, жа
қсылық, әдемілік, сүйіспеншілік 
сия
қты тақырыптар сөз болғанымен, мейірімге бөленбей өскен 
балалар болаша
қта қоғамнан өз орнына таба алмай, қиналады. 
К
өбінесе ата-аналар туған балаларының рухына азық болар мейірімге 
толы с
өздерді айтуда сараңдық танытып жатады. Олардың күнделікті
қайталай беретін жаттанды сөздері болса, балаларының рухына әсер
етуден 
қалған.
Шынтуайтында, толы
ққанды отбасы мен көкелері, тәтелері, 
на
ғашылары сияқты жақын туыстары болса да, тәрбиелері 
қадағалаусыз қалған бала рухани жетімдікке ұшырайды. Көбінесе 
отбасы 
үлкендері балаларына ішіп-жемі мен киім-кешегін қамтамасыз 
етсек, сол да жетер деп ойлап, балаларды
ң рухани тәрбиесін, назардан 
тыс 
қалдырады.
М
ұндай мейірімге қанбай өскен балалардың ержеткен де жаман 
әдеттерге тез бой ұрулары таң қаларлық жайт емес. Ол аздай, ес 
біліп, етек жия баста
ған кезде отбасында түрлі кикілжіңдерге куә 
болады.
Үлкен қалалар мен аудан орталықтарында жас жеткіншектердің 
істеген б
ұзақылық әрекеттеріне куә болған үлкендер: «Бұл не 
мас
қара? Мына жүгермектер бізге күн көрсетпейтін болды ғой» - деп 
зар 
қағады.
Құрметті ата-аналар! Бір сәтке ар-ождандарыңызға есеп 
бері
ңіздер. Бұл бұзақылар қайдан шықты? Олардың отбасыларында
жа
қсы тәрбие алып, өнегелі адам болып шығуы үшін қандай жағдай
жасады
ңыздар?
Үлкендер балаларға: «Өтірік айтпа, адамдарды алдау күнә болады» 
- деп, 
өздері бір-бірін алдап күн кешеді. Яғни, олардың сөздері мен 
істері 
қабыспай жатады.
Балалар ондай 
өтірікті тез аңғарады. Алғашқыда ата-анасының 
неге б
ұлай өтірікке жол беретінін түсіне алмай, дал болады. Кейіннен 

м
ұндай жағдай бірнеше рет қайталанғанын көрген соң, ата-
анасыны
ң сөзі мен ісі әрдайым сәйкес келе бермейтініне көздері 
жетеді. Осылайша, ержеткен кезде бала мен ата-аналарыны
ң арасында 
сенімсіздік пайда болады да, ата-аналарыны
ң айтқанына құлақ 
аспайтын болады.
Ата-аналар болса, ту
ған балаларына сөзі өтпей, дымдары құрып,
шарасыз халге т
үседі. Өздерінің мұндай халге түсулеріне кінәліні
бас
қа жақтан іздейді. Шын мәнінде мұндай жағдайдың орын алуына
бір кездері 
өздері үлес қосқанын ойламайды да.
Балаларды 
ұрысып, жазалаумен тәртіпке бағындырам деу бос 
әурешілік. Олардың үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсететін азамат 
болып шы
ққанын қаласаңыздар, айтқан сөздеріңіз бен істеріңіз 
қабысатын болсын.
Кейбір ата-аналар отбасында киген киімдеріне, ая
қ-қолдарының 
тазалы
қтарына мән бермейді. Балаларының көзінше жыртық, кір 
киімдермен 
қалай болса, солай жүре береді. Тіпті кейбірі балалардың 
к
өзінше ұрысып, жанжалдасып, ауыздарына келгенді айтады. Бір-
біріне 
құрметпен қарау дегенді ұмытқан. Ол аздай, анасы 
балаларына:
«К
өрдіңдер ме, сендердің әкелерің қандай оңбаған адам екенін» - 
десе, 
әкесі де қалыспай: «Сендердің шешелеріңнің түрі мынау!» - 
деп, бір-бірін жерден алып, жерге салады.
Балаларды
ң көзінше басқаларды ғайбаттап немесе өз пайдаларын 
к
өздеп, қызметте жоғарылау үшін т.б. кімдерге қанша сыйлық жасау 
керек деген сынды та
қырыптағы әңгімелерді айтпау керек. 
Отбасында осы сынды жайттар
ға куә болып өскен балаңыздан он 
бес, жиырма жылдан со
ң мақтан тұтарлық азамат шықпаса, түк те 
та
ң қалмаңыз. Бір сөзбен айтқанда, «Ұяда не көрсе, ұшқанды соны 
іледі». Осыны 
әрдайым естен шығармаңыздар!
Ата-аналар ойланы
ңыздар, сіздер балаларыңыздың тәрбиесімен 
бірге болаша
қта самғап ұшар қанатын қомдап, баптадыңыздар ма? 
Әлде керісінше, олардың қанатын түбінен өз қолдарыңызбен 
қырқып тастадыңыздар ма?
Балалары есейген сайын 
әрбір ата-ана олардың болашағынан 
үлкен үміт, өмірінен тек жақсылықтар күтеді. Ұлдарының жоғары 
білімді инженер, д
әрігер немесе заң қызметкері болғанын қалайды.

Қыздары бай, ауқатты жерге келін болып, қайғысыз-қамсыз өмір
с
үрсе деп тілейді. Олар балаларының бақытты болуының кілті –
жо
ғары қызметтің тізгінін ұстау немесе бай жерге келін болуда деп
есептеп, сол ма
қсатқа жетудің түрлі жолдарын қарастырады.
Осылайша ата-ана балаларыны
ң болшақта рахат өмір сүрулері үшін
е
ң дұрыс шешімді қабылдадық деп ойлайды.
Лев Толстой б
ұл жайында былай дейді:
«
Өмірдегі келеңсіздіктердің ең басты себептерінің бірі мынау:
Әрбір адам материалды және рухани тұрғыда қайғысыз-қамсыз өмір
с
үргісі келеді, бірақ, өкінішке орай, оған қол жеткізу үшін еңбек ету
керектігін естен шы
ғарып жатады.»
Кім де болса, саналы 
ғұмырында жақсылықтарға кенелсем деп
ойлайды, біра
қ өзі басқаға жақсылық жасау керектігін ұмытады.
Кейбірі жа
ғымпаздықпен өзі аңсаған байлыққа, жақсылыққа қол
жеткізсем деп ойлайды. Осындай оймен 
әркімге бір жағымпазданып,
жалта
қтаумен өмірдің соңына қалай келгенін білмей қалады.
Ондай ата-анасы бол
ған бала да өскенде соны қайталайды.
Оларды
ң бойында ашкөздік, тойымсыздық, қолда барына қанағат
етпеу сынды 
қасиеттер көрініс табады. Мұндай қасиеттерді
балаларды
ң бойына сіңірген кім? Әрине ата-анасы!
Б
ұндай жастар өздерінен басқа ешкімге сенбейтін, өзімшіл болып 
өседі. Олардың бойында Отанға, ұлтқа деген сүйіспеншілік сезімі де 
к
өрініс табуы екіталай. Өзге түгілі өз туғандарына да қайыры жоқ 
қатыгез жандар осындай жастардан шығады.
Не ексе
ң, соны орасың! Егер жастардың рухани тәрбиесін дәнді 
да
қыл себілмеген егістік сияқты өз еркіне қалдыратын болсаңыз,
болаша
қта ол жерде жеміс орнына тікен өсіп шығары сөзсіз.
Ата-аналарды
ң балаларының жүрегін жақсылыққа құштар етіп 
т
әрбиелеудің орнына, оларды өз еріктеріне қалдыруы ешқандай 
а
қылға сыймайтын, ар-ождан алдында да кешірілмейтін жайт. Тіпті 
б
ұл – балалардың болашағына жасалған қиянат. Десек те, 
балаларымызды
ң дұрыс тәрбие алуы тек ата-анамен шектелмеуі 
керек. М
ұндай маңызды мәселе мемлекеттік деңгейде қолдау тауып 
отыруы 
қажет. 
За
ң шығарушы органдар ондаған заң шығарғанымен, халық 
қалаулылары сайлау кезінде халыққа қалағанынша уәде бергенімен, 

үйдегі балаларымыз дұрыс тәрбие алмай, үлкен өмірге өз 
білгендерімен 
қадам басатын болса, парламент пен барлық жоғары
мекемелерді
ң ешбір проблемасы ешқашан дұрыс шешімін таппайды,
қабылданған заңның да еш пайдасы болмайды. Себебі, тәрбиелері
сол
қылдақ жас мамандар болашақта саясатта да солқылдақтық
танытатын болады. Мектептер жастарымыз
ға білім берудің орнына
оларды
ң ой-санасын, жүрегін жасандылыққа баулитын болады.
Баспас
өз қызметі болса, көшеге шығып тәнін саудалаған
ж
өзекшелерді еске түсіретін болады. «Аш бала тоқ баламен
ойнамайдыны
ң» кері келіп, қарапайым халық ұлттың элитасы
саналатын жо
ғарғы санат өкілдеріне жек көріп, жиіркенішпен
қарайтын болады.
Бізді
ң жас мемлекетіміз сіздерден болашақта мұндай нәтижені 
к
үтпейді. Финляндияның болашағы жарқын болады. Еліміздің әрбір 
азаматыны
ң қарыны тоқ, көйлегі көк өз өмірлеріне риза болып 
ғұмыр кешетін болады. Ол үшін осы бастан отбасылық өміріміз бен 
ұлтымыздың өмірін айырылмас бір бүтін деп санап, сол жолда күресе 
білуіміз керек.»
Снелман мен достары ауыл-айма
қтар мен қалаларда осыған ұқсас 
ж
үздеген жиындар жасап, халықты жақсылыққа үндеді. Мұндай 
ж
үректен шыққан жалынды сөздерді тыңдаған ата-аналар балалары
мен жастарды
ң тәрбиесіне жіті мән беріп, олардың алдындағы ата-
аналы
қ парыздарын барынша орындауға тырысып бақты. Олар
к
өптеген жерде ата-аналар қауымдастығын құрып, үлгерімі мен
т
әрбиесі нашар балаларға қамқорлық көрсетіп, көмек қолдарын
созды. Т
әжірибелі педагогтар мен психологтарды шақырып, бірлесіп
балаларды
ң проблемаларын екі жақтап шешуге жұмыла кірісті. Бала
т
әрбиесіне осыншалықты жауапкершілікпен қараған соң, көп
ұзамай-ақ, ата-аналардың еңбегі нәтижесін беріп, көптеген
м
әселелер шешіле бастады.
Финляндия
ға аты шыққан тәжірибелі педагогтар мен психологтар 
ту
ған өлкелерінің түпкір-түпкірін аралап, бала тәрбиесіне қатысты 
семинарлар беріп, халы
қтың сауатын ашты. Олар бұқара халыққа 
баланы
ң жан дүниесінің ерекшеліктері мен нәзік тұстарын 
т
үсіндіріп, олармен тіл табысудың жолдарын көрсетті.

Осындай жанкештілерді
ң арқасында, әрбір Фин отбасы жылдар
бой
ғы ұйқысынан оянып, ұлттық рухтары сілкініп, дамудың жаңа
әрі жарқын жолына бет алды.
Оларды
ң бұл әрекеттері құтты бағбанның егіннің бітік шығуы 
үшін бақшаны баптаудың жолын көрсеткені сынды, барша халыққа 
пайдалы болды.
Мейірім мен с
үйіспеншілікке бөленген бақша ағаштарының берері 
мол, берекесі к
өл-көсір болары даусыз.

жүктеу/скачать 0,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: