Петров Григорий Финляндия а қ лала гүлдер мекені
жүктеу/скачать 0,75 Mb. Pdf көрінісі
|
finljandija a lala glder meken
| СУОМИДІ
Ң ТАРИХЫ Өмірімнің бір белесінде маған Финляндияның үлкен қалалары мен к өлді, орманды жерлерінде орналасқан шалғай мекендерінде де өмір сүру нәсіп болды. Фин халқының күнделікті тұрмыс – тіршілігі мен әртүрлі ойын – сауықтарын тамашаладым. Сондай – ақ, бір ұлттың музыкасын, әдебиетін, сурет өнерін, театры мен сәулет өнерін зерттеп, зерделедім. Шынымды айтсам, өнердің түр – түрін к өрген сайын, таңданысым күннен – күнге арта түсті. Алғашында финдерді ң бөгде адамдарға салқынқандылық танытқанын байқап, іш тартпа ғаныммен, бұл өлкенің өте еңбекқор азғантай халқын жа қыннан таныған сайын, оларға деген құрметім арта түсті. Осы ретте Фин хал қының маңызды екі ерекшелігін баса айтқым келеді: Біріншіден, олар 1917 жылы т өңкеріске дейін ешқашан мемлекет ретінде т әуелсіз болмаған. Екіншіден, қазіргі кездегі фин халқының қол жеткізген жоғары мәдениеті тек қарапайым халықтың арасынан шы ққан ұлттық рухы мықты, жанкешті адамдардың арқасында ж үзеге асқан. Фин хал қы 1811 жылға дейін Швецияның қол астында болды. Австриялы қтардың Босния – Герцоговинадағы сербтерге көзқарасы қандай болса, ол кезде шведтердің финдерге деген көзқарасы да сондай бол ған. Барлық мемлекеттік қызмет пен басқару күштері, сауда – сатты қ, фабрикалар, мектептер, тіпті, шіркеулердің өзі шведтерді ң бақылауында еді. Мемлекеттік қызметкердердің барлығы дерлік, бас қарушы мамандар, дәрігерлер, әскербасылары, шіркеу қызметкерлері мен мұғалімдер швед өкілдерінен таңдалып алынатын. Шведтер финдерді өздерінен төмен санап, оларды менсінбейтін. Финдер за ң жүзінде шведтермен тең құқылы саналғанымен, экономикалы қ жағынан өте артта қалған еді. Бұл жайт, фин хал қының мәдениет жағынан дамуына өте кері әсерін тигізді. XVIII ғасырдың соңында, тіпті, 1840 жылға дейін, фин м әдениеті ауасыз бөлмеде қалып, тамырын тереңге жібере алмай, құмырада өскен гүл сияқты, солуға айналған еді. Ол кездері фин хал қы оқу – жазудан басқа ешнәрсе білмейтін. 1808 жылы Ресей мен Швецияны ң арасында болған соғыстан со ң, орыс патшасы І Александр Финляндияның жартысын басып алды. Осыдан кейін, І Александр Борго деп аталатын қалада Фин Ұлттық Мәжілісінің отырысын жасап, басқосуға қатысқан барлық Суомдарды ң өкілдерінен: «Б ұдан былай шведтердің қол астында қалғанды қалайсыңдар ма?», - деп с ұрап, бір шешімге келулерін талап етті. Фин хал қының өкілдері өзара кеңесіп, Ресейге қосылуды дұрыс деп шешті. І Александр болса, өз тарапынан фин хал қын олардың Ата Заңдарымен санаса отырып, басқаратынына сөз берді. Финляндияны ң Ресейге қосылуы екі жақ үшін де тиімді болды. Негізі, ол кезде Финляндия кедей мемлекет болып саналатын. Үндістан мен Мысырды ң Англияның экономика саласына пайда келтіргеніндей, Финляндия Ресейге м ұндай пайда келтіре қоймайтыны бесенеден белгілі еді. Ресей Финляндияны өз қол астына алғаннан кейін де, экономика саласында айтарлы қтай жетістікке қол жеткізген емес. Дегенмен, б ұл мемлекеттің қосылуы Ресей үшін басқа жағынан тиімді болды. Е ң бастысы, Финляндияның шекарасы Ресейдің сол кездегі астанасы – Петербор ға жақын орналасқандығында еді. Пойызбен т өрт сағаттық жол жүрген соң, Финляндияның шекарасынан асып, Петербор ға оңай жетуге болады. Соғыс бола қалған күнде, д ұшпандарының фин жерімен өтіп, Ресейдің астанасына қауіп т өндіруі мүмкін болатын. Осы себепті, Ресей өзінің астанасын қауіп – қатерден сақтап қалу үшін, Финляндияны өз қол астына алуды ұйғарған еді. Ал, фин хал қы үшін Ата заңдарын іске асыра отырып, мемлекетті ң ішкі саясатын басқаруда тәуелсіздікке қол жеткізумен қатар, төл мәдениетін дамытудың оңтайлы сәті туған еді. Ресей жаулап ал ғаннан кейін де швед халқының басым бөлігі Финляндияда қалуға шешім қабылдады. Бірақ, олар бұрынғыдай бұл мемлекетті ң иелері емес, қарапайым халықпен бір санатқа кірді. Осылайша олар бар к үш – жігерін жаңа Отандары – Финляндияның м әдени жағынан дамуына жұмсай бастады. Ал ғашқы кездері мемлекет мәдениетінің дамуы үшін құлшынып кіріскендердің саны тым аз болған. Бұл тізімде финдердің зиялы қауым өкілдері саналатын мұғалімдердің өзі саусақпен санарлы қтай өте аз еді. Дегенмен, бұл жайт ұлттың болашағына бейжай қарамайтын зиялылар санының жоғалуына емес, керісінше, оларды ң қатарының арта түсуіне жол ашты. жүктеу/скачать 0,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|