ІІ Түсіну. Түртіп алу» әдісі

305 
2-
топ:
Өлең құрылысына талдауға ұсынамын.
Тақырыбы:__________________ 
Идеясы:_____________________ 
Өлең құрылысы: 
Тармақ:________ 
Бунақ:_________ 
Буын саны:_____ 
Шумақ:________ 
Ұйқас:_____________________ 
Көріктеуіш құралдар: 
ҚБ. «3 Қ»» әдісі» 
ІV. Жинақтау.
«515» әдісі 5 минутта бүгінгі сабаққа қатысты 15 сөз 
немесе сөз тіркесін жазу.
 
V.Бағалау. ЖЖ: «ПОПС» әдісі
бойынша «Махаббат 
қызық мол жылдар»
 
П -“Менің ойымша… 
О – Себебі (өйткені), … 
П – Мысалы,... 
Оны мен мына мысалдармен, фактілермен дәлелдей 
аламын… 
С – Сондықтан... 
Осыған байланысты біз мынадай шешімге келдік… 
Дескриптор:
Пікір білдіреді; 
Пікірін дәлелдейді; 
Қорытынды жазады; 
Құрылымын сақтайды; 
Өмірмен байланыстырады. 
ҚБ. «Екі жұлдыз бір тілек» әдісі 
 
 
Флипчарт, маркер 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сабақтың 
соңы 
2 мин 
Рефлексия 
«Аяқталмаған сөйлем» әдісі 
Оқушы әрекеті: Білім алушы өздеріне жақын сөйлемді 
таңдайды. Айтылған ойды жалғастырады.Білім алушы 
«Мұғалімге жеделхат» тақтасына оқушылар стикер 
жапсырады. 
-
Бүгінгі сабақта мен ... түсіндім, ... білдім, ... көзімді 
жеткіздім. 
-
Мен өзімді ... мақтар едім. 
-
Маған ерекше ұнағаны ... 
- 
Сабақтан соң маған ... келді. 
- 
Бүгін маған .. ... ... сәті түсті. 
- 
Қызықты болғаны .... 
- 
..... қиындық тудырды. 
- 
Менің түсінгенім ... 
-
Енді мен .... аламын. 
Білім алушылар өз – өзіне есеп беріп, 
қажеттілігін,өзіндік көзқарасын қалыптастыру үшін 
және де өз – өзіне баға бере алу үшін«Аяқталмаған 
сөйлем» әдісін тиімді қолданамын.
 
«Сөздік бағалау»
әдісі бойынша
ауызша 
бағаланады. 
«Өте жақсы» 
«Жарайсың» 
«Дәл тауып 
айттың»,т.б. 
сөздері арқылы 
Үй 
тапсырмасы 
Өлеңді жаттап келу.
 

306 
ҚОСЫМША 
«Есіңде бар ма жас күнің..?» - Абайдың 1899 жылы жазған өлеңі. Ақын есік 
пен төрдей ғұмырдың қас қағымда өте шығатын мейірімсіз ақиқатын тілге тиек ете 
отырып, табиғаттың осынау бір құбылысына философиялық түйін жасайды. 
Тіршілік атаулының үш мезгілі - көктемі, жазы, күзі - адам баласына жастық, есею, 
тоқтау болып оралатыны; әр мезгілдің өзіне лайық сыйы бар екені өлең арқауын 
құраған. «Үміт жақын, көңіл ақ», адам атаулының бәрі дос көрінетін жастық 
шақтың «махаббат, қызық мол жылдары» сағынсаң қайтып бұрылмай өтіп кететіні, 
«махаббат кетсе, дос кетіп», жөңкіле көшкен керуенге ілесе алмай тоқтайтының, 
өмірдің өз заңдылығын амалсыз мойындайтының поэзия тілімен әсем өрнектеледі. 
«Құдай-ау, қайда сол жылдар, Махаббат қызық, мол жылдар... Ақырын, ақырын 
шегініп, Алыстап кетті-ау құрғырлар» деп өкси өкінген ақын «Көзіме жас бер, 
жылайын, Шыдам бер, сабыр қылайын, Жаралы болған жүрекке, Дауа бер, жамап 
сынайын» деген тоқтамға келеді, сөйте отырып «жамаулы, жаралы жүректің» 
өмірмен қоштасуды қимай, шаршай соққан сабырлы дүрсілін аңғартады. Ақынның 
бұл өлеңіне композитор С. Мұхамеджанов, Т. Базарбаев ән-романстар шығарған. 
Өлең 7 буынды еркін және қара өлең ұйқасымен жазылған. Туынды алғаш 1909 
жылы 
Санкт-Петербургте 
жарық 
көрген 
«Қазақ 
ақыны 
Ибраһим 
Құнанбайұғылының өлеңі» атты жинақта жарияланды. Өлең басылымдарында бір 
ғана текстоликалық өзгеріс ұшырасады. Абайдың бұл өлеңіне 1899 жылы ән 
жазылған. Абайдың немересі Мәкен Мұқамеджановадан музыка зерттеушісі
Қ. Жүзбасов 1984 жылы магнитофон лентасына осы әнді жазып алып, нотаға 
түсірген. Мәкен орындауындағы ерекшелік - ол әнді толық екі шумақ өлеңмен 
айтады, әрбір өлең шумағында жеті буынды өлең өрнегі төрт тармақ бойыңда 
өзгеріп, алмасып отыратындықтан, әуен жүйесі де соған сәйкес келеді. Ән әуезінде 
секіртпелі кварталық екпіндер жиі кездеседі де жалпы әуенге өзіндік тұрпат береді, 
сөйтіп, ән дәстүрлі әндерден сәл өзгешелеу естіледі. Демек, әннің әуен-саз және 
музыкалық-ырғақтық құрылысы осы жоғарыда атап өткен бунақ өзгерістерімен 
тікелей байланыста, сол өзгерістерге сай әннің де өзгеріске, әсіресе ырғақтық 
құбылысқа ұшырайтыны байқалады. Өлең кестесі 8, -7; 8, -7, -8; 7, -8 және тек қана 
8 буынды шумақтан құрылса, ән өлшемі -4/4, 4/4, 2/4, 4/4, 4/4, 4/4, 3/4, 4/4, 4/4, 4/ 4, 
6/4, 3/4, 4/4, 3/4, 4/4 болып қалыптасады. Әннің екінші шумағында басталатын 
сарынды Біржан-сал әндерінен де кездестіруге болады, тіпті, жел сырнай аспабына 
тән музыка екпіндерді де естуге болады. Сонымен бірге бұл ән «Қараңғы түнде тау 
қалғып» әніне жақындығын байқатады. Мұндай ұқсастық бекер емес, жаңашыл 
Абай «музыка тілінің», қазақи қалалық жанрдың қалыптасқанын аңғартады. 
Композитор Ғ. Жұбанова, Т. Базарбаев Абайдың бұл өлеңіне ән, романстар жазған. 
 
Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет 
 

жүктеу/скачать 8,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: