Pisa 2012 Ұлттық есеп Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 11,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Сұррақ түрі: Қысқа жауап таңдау Құзыреттілік: Құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру Мазмұны: Жермен, ғаламшармен байланысты жүйелер (жаратылыстану ғылымы білімі) Қолдану саласы: Денсаулық Мәнмәтін: Әлеуметтік Күрделілік деңгейі: 436 Дұрыс орындалу пайызы: ЭЫДҰ елдері –74,9% 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен 75 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 2 СҰРАҚ: МЭРИ МОНТЕГЬЮ Қандай ауру түрлерін вакциналауға болады? A Гемофилия секілді тұқым қуалайтын ауруларға. B Полиомиелит секілді вирус деп аталатын ауруларға . C Сусамыр секілді ағза функциясының бұзылуымен байланысты ауруларға. D Одан емделуге дәрісі жоқ кез-келген ауруларға. Сұрақ түрі: Еркін құрылымды жауап Құзыреттілік: Құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру Мазмұны: Жермен, ғаламшармен байланысты жүйелер (жаратылыстану ғылымы білімі) Қолдану саласы: Денсаулық Мәнмәтін: Әлеуметтік Күрделілік деңгейі: 507 Дұрыс орындалу пайызы: ЭЫДҰ елдері – 61,7% 4 сұрақ: МЭРИ МОНТЕГЬЮ Қандай себеппен әсіресе балалар мен жасы ұлғайған кісілерге тұмауға қарсы екпе жасау ұсынылады? Себептердің бірін көрсетіңдер. .............................................................................................................................. Жауап толығымен қабылданады: Балалар мен жасы ұлғайған адамдардың иммун жүйесі басқа адамдардыкіне қарағанда әлсіздеу болатынын айтқан, немесе соған ұқсас бірнәрсе айтқан жауаптар. Бұл адамдарда ауруға қарсы тұру аз. Кішкентайлар мен қарттар ауруға басқалар секілді қарсы тұра алмайды. Олар тұмауды жұқтырып алады. Егер осы адамдар тұмаумен ауырса, оның салдары қиын болады. Себебі балалар мен қарттардың ағзасы әлсіздеу. Қарт адамдар жиі ауырады. 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен 76 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 4 МЫСАЛ ФИЗИКАЛЫҚ ЖАТТЫҒУЛАР Жүйелі, бірақ шамалы физикалық жаттығулар біздің денсаулығымызға пайдалы. Сұрақ түрі: «Иә/Жоқ» жауабын таңдау Құзыреттілік: Құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру Мазмұны: Жермен, ғаламшармен байланысты жүйелер (жаратылыстану ғылымы білімі) Қолдану саласы: Денсаулық Мәнмәтін: Жеке бастық Күрделілік деңгейі: 386 Дұрыс орындалу пайызы: ЭЫДҰ елдері –82,4% 3 Сұрақ: ФИЗИКАЛЫҚ ЖАТТЫҒУЛАР Жүйелі физикалық жаттығулардың пайдасы неде? Әрбір айтылған үшін «Иә» немесе «Жоқ» дегенді қоршаңдар. Жүйелі физикалық жаттығулар пайдалы ма ? Иә, немесе Жоқ Физикалық жаттығулар жүрек ауруы мен қан жолдары ауруларының алдын алу үшін пайдалы. Иә / Жоқ Физикалық жаттығулар дұрыс тамақтануға жетелейді. Иә / Жоқ Физикалық жаттығулар артық салмақтың болмауына септігін тигізеді. Иә / Жоқ 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен 77 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 PISA-2012 халықаралық базасының мәліметтері зерттеуге қатысушы Қазақстандық 15-жастағы білімгерлердің жаратылыстану ғылымдары құзыреттілігін анықтауға бағытталған тест тапсырмаларын орындауын талдауға мүмкіндік берді (1-3 мысалдар). 1 МЫСАЛ ЖАСЫЛ САЯБАҚ Бір бақшыға Зедланд саябағының шөп қабатын жасыл күйінде сақтап қалудың ең жақсы тәсілін табу тапсырылған болатын. Бақшының бірінші міндеті қажетті ақпарат жинау болды. Бақшы химиялық азоттан тұратын тыңайтқыштарды қолдану жасыл шөп қабатын сақтауға септігін тигізетінін анықтады. Ол сондай ақ, азоттың үш химиялық тыңайтқышта болатынын білді: аммоний сульфатында, несепнәрде және калий нитратында. Бақшы осы ақпаратты келесі сынақты жоспарлап, жүргізуге пайдаланады. Сынақ Аумағы төртте төрт метрден тұратын Зедланд саябағы әрқайсысы бір кесте метрден тұратын он алты кесте метрге бөлінеді. Барлық телімдерде бір шөп қоспасы өседі. Үш химиялық тыңайтқыш төмендегі сызбада көрсетілгендей етіп себіледі. Телімдерге себілген тыңайтқыш азоттың бірдей көлемін құрайды. Түрлі тыңайтқыш сепкеннен басқа, барлық телімдерге күтіп-қарау бірдей. Зедланд саябағындағы сынақ телімдеріне тыңайтқыш себу сызбасы 1 тыңайтқышсыз 2 + калий нитраты 3 + аммоний сульфаты 4 + несепнәр 5 + несепнәр 6 тыңайтқышсыз 7 + калий нитраты 8 + аммоний сульфаты 9 + аммоний сульфаты 10 + несепнәр 11 тыңайтқышсыз 12 + калий нитраты 13 + калий нитраты 14 + аммоний сульфаты 15 + несепнәр 16 тыңайтқышсыз 78 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 Сұрақ түрі: «Иә/Жоқ» жауабын таңдау Құзыреттілік: Ғылыми дәлелдерді пайдалану Мазмұны:Ғылым туралы білім Қолдану саласы: Табиғи ресурстар Мәнмәтін: Әлеуметтік Күрделілік деңгейі: 420 Дұрыс орындалу пайызы: Казақстан – 56,3% 1 сұрақ: ЖАСЫЛ САЯБАҚ Бақшы жасыл шөп қабатын сақтау туралы ақпаратты қайдан таба алады? Әрбір айтылған үшін «Иә» немесе «Жоқ» дегенді қоршаңдар. Сұрақ түрі: Еркін құрылымды жауап Құзыреттілік: Құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру Мазмұны: Жаратылыстану ғылымы білімі Қолдану саласы: Жаратылыстану мен технологияның байланысы Мәнмәтін: Жеке бастық Күрделілік деңгейі: 495 Дұрыс орындалу пайызы: Казақстан – 22,2% 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен Келесі ақпарат дереккөздері бақшы үшін қажет болып табылады ма? Иә, немесе Жоқ? Ғаламтор Иә / Жоқ Кітапханалар Иә / Жоқ Кешкі теледидар жаңалықтары Иә / Жоқ 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен 79 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 3 сұрақ: ЖАСЫЛ САЯБАҚ Неліктен әрбір тыңайтқыш сызбада көрсетілген түрлі телімдерге себіледі? ............................................................................................................................. Жауап толығымен қабылданады. Ерекшеленген телімдердің жер құрамында, көлеңке түсуінде, немесе жарық түсуінде, немесе шөптің өсуіне ықпал ететін басқа да өзгешеліктері болуы мүмкін екендігі көрсетілген. Телімдердегі жер әртүрлі болуы мүмкін. Көрші телімдердегі тыңайтқыштар бір-бірімен өзара әрекет етуіне қарай. Сынақтың сенімділігін қамтамасыз ету үшін. ДИНОЗАВРЛАРДЫҢ ЖОЙЫЛУЫ Динозаврлардың шамамен 65 миллион жыл бұрын болған жойылуын түсіндіру үшін екі болжам ұсынылды. A болжамы (астероидпен соқтығысу) B болжамы (жанартау атқылауы) Аса үлкен астероид Жермен соқтығысып қалғандықтан, динозаврлар жойылып кеткен. Соқтығысудың нәтижесінде өрт басталып, шаң мен күлдің бұлттары пайда болды. Содан соң, ұзаққа созылған қараңғылық орнап, өсімдіктердің өмір сүруі мүмкін болмады. Динозаврлар көптеген жанартау атқылауы болғандықтан жойылып кетті. Атқылау нәтижесінде өрт басталып, шаң мен күлдің бұлттары пайда болды. Содан соң, ұзаққа созылған қараңғылық орнап, өсімдіктердің өмір сүруі мүмкін болмады. 80 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 Ғалымдар осы екі болжамды зерттеп, үш келесі айғақты анықтады. 1 айғақ 2 айғақ 3 айғақ 65 миллион жыл бұрын астероид соқтығысынан Мехикода үлкен кратер пайда болды. 65 миллион жыл бұрын құрылған тау жыныстарында иридий құрамының үлкен деңгейі бар. Иридий элементі Жер бетінде сирек кездеседі, бірақ ол Жердің астыңғы қабатында, оның қойнауында болады. Оны сондай ақ астероидтардан табуға болады. 65 миллион жыл бұрын күл қабаттары құрылған. Осы қабаттарды Жер бетінің әр жерлерінен тапқан. Күл ормандар өртенгенде құрылады. Сұрақ түрі: Қысқа жауап таңдау Құзыреттілік: Ғылыми дәлелдерді пайдалану Мазмұны: Ғылым туралы білім Қолдану саласы: Жаратылыстану мен технологияның байланысы Мәнмәтін: Ғаламдық Күрделілілк деңгейі:: 495 Дұрыс орындалу пайызы: Казақстан – 6,9% 1 сұрақ: ДИНОЗАВРЛАРДЫҢ ЖОЙЫЛУЫ Осы үш айғақтың әрқайсысы болжамның қайсысын растайды? Әрбір жолда «А» (Астероидпен соқтығысу), «В» (Жанартау атқылауы) немесе «Екеуі де» (Болжамның екеуін де) қоршаңдар. Айғақ Осы айғақ қай болжамды растайды? 1. Кратер пайда болуы A / B / Екеуі де 2. Тау жыныстарындағы иридий A / B / Екеуі де 3. Күл қабаттары A / B / Екеуі де 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен 81 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 Сұрақ түрі: «Иә/Жоқ» жауаптарын таңдау Құзыреттілік : Ғылыми дәлелдерді пайдалану Мазмұны: Жаратылыстану ғылымдары білімі Қолдану саласы: Жаратылыстану мен технологияның байланысы Мәнмәтін: Ғаламдық Күрделілілк деңгейі: 415 Дұрыс орындалу пайызы: Казақстан – 34,2% 3 сұрақ: ДИНОЗАВРЛАРДЫҢ ЖОЙЫЛУЫ Динозаврлар жойылып кеткендіктен, оларды қазбалы қалдықтар түрінде ғана табуға болады. Қазбалы қалдықтар туралы келесі айтылғандар дұрыс па, әлде бұрыс па? «Дұрыс» немесе «Бұрыс» дегенді әрбір айтылғанның жанында белгілеңдер. Қазбалы қалдықтар туралы келесі айтылғандар дұрыс па? Дұрыс немесе бұрыс? Динозаврлар жойылғанға дейін өмір сүрген өсімдіктердің қазбалы қалдықтары табылған. Дұрыс / Бұрыс Қазіргі кезде өмір сүріп жатқан түрлердің қазбалы қалдықтарын табуға болады. Дұрыс / Бұрыс Қазіргі кезде Жерде қазбалы қалдықтардың құрылу үдерісі жүрмейді. Дұрыс / Бұрыс Жауап түрі: «Иә/Жоқ» жауаптарын таңдау Құзыреттілік: Ғылыми сұрақтарды тану және қою. Мазмұны: Жаратылыстану ғылымдары білімі Қолдану саласы: Жаратылыстану мен технологияның байланысы Мәнмәтін: Ғаламдық Күрделілілк деңгейі: 440 Дұрыс орныдалу деңгейі: Казақстан – 30,6% 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1деңгейден төмен 82 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 4 Сұрақ: ДИНОЗАВРЛАР ЖОЙЫЛУЫ Бұрынғы өткен тұру ортасы мен Жер экологиясы туралы толық мағлұмат алу үшін геологтар тау жыныстары мен қазбалы қалдықтарды зерттейді. Ғалымдардың кейбір ықтимал қолға түскен заттары мен олардың жасаған қорытындылары төмендегі кестелерде келтірілген. Әрбір қорытынды сәйкес келетін тапқан заттан туындайды ма? Әрбір қорытынды үшін «Иә» немесе «Жоқ» дегенді қоршаңдар. Қолға түскен заттар Келесі қорытындыларды жасауға болады ма? Иә немесе Жоқ? Жағалау аймағындағы шөгінді жыныстарда динозаврлардың алуан түрлерінің жүрген ізі табылған. Қайсыбір уақытта осы территорияларда динозаврлардың алуан түрі өмір сүрген. Иә / Жоқ Территорияда мұнай мен тас көмірі табылған. Бұрынғы кезде осы территорияда белсенді жанартау әрекеті болған. Иә / Жоқ Тау жүйесінің шыңында теңіз моллюскілерінің тасқа айналған қалдықтары табылған. Таулар жер қабаты дестелерінің қозғалысының әсерінен пайда болған теңіз деңгейінің көтерілуі нәтижесінде пайда болған. Иә / Жоқ 83 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 ПАЙДАЛЫ ТЕРБЕЛІСТЕР Журналдан алынған мақаланы оқып, сұрақтарға жауап беріңдер. Зерттеушілер құлаққап киіп, күніне екі сағаттан астам музыка тыңдаған және аптасына кем дегенде бір рет дискотекаға барған білімгерлердің есту сезімталдығы тым құрмаса 10 децибелға төмендегенін анықтаған. Әсіресе, олардың дыбыс қабылдауы 3-тен 6 кГц дейінгі жиілікпен нашарлаған. Адамдар дыбыстарды 20Гц (0,02 кГц) дан 15 кГц дейінгі жиілік диапазонында ести алады және біз 1-ден 6 кГц дейінгі жиіліктегі дыбыстарға сезімталмыз. «Бұл жиіліктер өмірлік маңызды, себебі олар сөзді түсінікті етеді», дейді есту механизмін зерттеуші профессор Рон Хоу. Осы құбылысты дұрысырақ түсіну үшін профессор Хоу Ormiaochracea кішкентай шыбындардың дыбыс қабылдау ерекшеліктерін зерттейді. Осы шыбындар өз жұмыртқаларын шегірткеге салады. «Шегірткелер дыбысты 2 -ден 7 кГц дейінгі жиілікпен шығарады және шыбындар осы дыбысты қабылдауға бейімделген», - дейді Хоу. «Шыбын үшін жәй ғана «Иә, шегіртке осы жерде» деп айту жеткіліксіз. Ол қоршаған кеңістіктегі бір көрінбейтін шегірткені тауып алуы тиіс». Өз зертханасында Хоу шегіртке шырылы естілетіндей, ұшында динамикасы бар арнайы торкөзді орнатты. Ол осы дыбыс шыққан кездегі шыбындардың мінез-құлқын бақылайды. Сұрақ түрі: Еркін құрылымды жауап Құзыреттілік: Құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру Мазмұны: Жаратылыстану ғылымдары білімі Қолдану саласы: Денсаулық Мәнмәтін: Жеке бастық Күрделілік деңгейі: 490 Дұрыс орындалу пайызы: Казақстан – 21,3% 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен 84 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 2 Сұрақ: ПАЙДАЛЫ ТЕРБЕЛІСТЕР 3 және 4 жолдарда білімгерлер естуінің нашарлауы 3–тен 6 кГц дейінгі диапазонда байқалады делінген. Неліктен естудің әсіресе осы диапазонда нашарлауы мәселе туындатуы мүмкін? ……………………………………………………………………………………………………………………………… Жауап толығымен қабылданады Анық сөзді естіп, оны түсіну қаншалықты маңызды екендігі көрсетіледі. Себебі осы шу деңгейі адамның сөйлеу диапазонына сәйкес келеді. Себебі бұл адам сөйлеуінің диапазоны. Олар адам сөзін естімей қалуы мүмкін. Бұл олардың нашар естіп, не туралы айтылып жатқанын ұқпай қалуын білдіреді. Олар мұғалімнің не айтып жатқанын естімейді.. Сұрақ түрі: Еркін құрылымды жауап Құзыреттілік: Құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру Мазмұны: Жаратылыстану ғылымдары білімі Қолдану саласы: Денсаулық Мәнмәтін: Жеке бастық Күрделілік деңгейі: 495 Дұрыс орындалу пайызы: Казақстан – 20,7% 708 6 деңгей 633 5 деңгей 559 4 деңгей 484 3 деңгей 409 2 деңгей 335 1 деңгей 1 деңгейден төмен 85 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 4 Сұрақ: ПАЙДАЛЫ ТЕРБЕЛІСТЕР 14-16 жолдарда профессор Хоудың сынағы сипатталған. Профессор Хоу осы шыбындардың мінез-құлқын бақылай отырып, қандай мақсатты көздеді? ………………………………………………………………………………………………………………………… Жауап толығымен қабылданады Шыбындардың дыбысқа бейімделетіні, немесе дыбыс бағытын анықтайтын есту органының бар екендігі айтылады, немесе осы жағдайлардың бірін қамтитыны туралы жауап беріледі. Шыбындар дыбысқа ұшады және дыбыс көзін таба алады. Шыбындар шегіртке дыбысына ұшады. Ол шыбындардың шегіртке дыбысымен келетіндігін тексерді. Шегірткелердің дыбысы түрлі бағыттардан берілгендегі, шыбындардың реакциясын көру үшін. Профессор Хоу сынақты адамдар дыбыстың қайдан келетінін қалай анықтайтынын түсіну үшін сынақ жүргізгені туралы айтылады. Адам құлағы дыбыстың қайдан шығатынын қалай анықтай алады. Ол адам естуі дыбыс бағытын қалай анықтайтынын білгісі келді. Жаратылыстану ғылымдары сауаттылығы жетістіктеріндегі гендерлік айырмашылықтар. ЭЫДҰ елдерінде гендерлік үрдіспен байланысты жаратылыстану ғылымдары саласындағы білім жетістіктерінің айырмашылығы оқу мен математикадағы жетістіктердегі үлкен гендерлік аражікке қарағанда біршама аз (2.2.2 сурет). 86 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 2.2.2 Сурет . Гендерлік айырмашылықтар/жаратылыстану Барлығы Ұлдар Қыздар Жордания Катар БАӘ Болгария Таиланд Черногория Финляндия Латвия Литва Словения Қазақстан Швеция Албания Аргентина Ресей Федерациясы АҚШ Макао - Қытай Чех Республикасы Қытай Тайпейі ЭЫДҰ орташасы Нидерланд Корея Ирландия Жана Зеландия Австралия Шанхай - Қытай Перу Швейцария Мексика Гонконг - Қытай Чили Малайзия Түркия Грекия Словак Республикасы Испания Австрия Дания Жапония Румыния Сербия Норвегия Индонезия Исландия Польша Франция Эстония Хорватия Португалия Уругвай Израиль Сингапур Германия Бельгия Тунис Вьетнам Бразилия Италия Канада Венгрия Коста - Рика Ұлыбритания Люксембург Лихтенштейн Колумбия Қыздар Ұлдар ЭЫДҰ орташасы 40 20 0 - 20 - 40 - 60 350 400 450 500 550 600 Дереккөз: ЭЫДҰ халықаралық есебі «PISA-2012 нәтижелері» 87 Основные результаты международного исследования PISA 2012 PISA - 2012 Зерттеуге қатысушы елдердің жартысынан астамында ұлдар мен қыздардың арасындағы жаратылыстану ғылымдары бағытындағы орташа ұпай айырмашылығы статистикалық тұрғыдан маңызды болып табылмайды. Бұл математика мен оқуға қарағанда, жаратылыстану жетістіктеріндегі гендерлік теңдіктің көп тарағандығын көрсетеді. Айтарлықтай гендерлік айырмашылықты10-15 ұпайға айырмашылық бар Колумбияда (18 ұпай), Люксембургте, Біріккен Корольдықта, Коста-Рикада, Жапонияда және Данияда байқауға болады. Испанияда, Чилиде, Мексикада және Швейцарияда ұлдар кері жынысқа қарағанда 6-7 ұпайға артық нәтижелер көрсетеді. Ал Жорданияда, Катарда, БАӘ сәйкесінше қыздар 43, 35 және 28 ұпайға артық нәтижелер көрсетеді. Болгарияда, Тайландта, Черногорияда, Финляндияда, Латвияда, Литвада, Грекияда, Малайзияда және Түркияда 15-жастағы қыз білімгерлер 20-10 ұпайға артық нәтижелер көрсетеді. Казақстан 2877 ұл мен 2931 қыз берді. Қазақстандық қыздар білімгерлердің функционалдық сауаттылығын халықаралық зерттеудің жаратылыстану ғылымдары бағытында ұлдармен салыстырғанда артық нәтижелер берді. 6-шы деңгей тапсырмаларын Қазақстандық ұлдар да, қыздар да орындай алмаған. 5-ші деңгей тапсырмаларын орындау пайызы 15-жастағы ұлдар мен қыздардың арасында бірдей - 0,2%. 4-ші деңгей тапсырмаларын орындау табыстылығында айырмашылықтар жоқ. Үшінші деңгейде тест тапсырмаларын орындауда табыстылық аражігі қыздарға қарай артқан. Қазақстандық ұлдар мен қыздардың арасындағы айтарлықтай аражік пен жақсы орындау пайызы 2-ші деңгей тапсырмаларына жатады (сәйкесінше 34,8% және 38,8%). 1-ші деңгей тапсырмаларын ұлдар қыздарға қарағанда жақсырақ орындаған (2.2.3 диаграммасы). жүктеу/скачать 11,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|