«полиметалл» АҚ Қызыл жобасының ЭӘӘБ
жүктеу/скачать 57,11 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кесте4.4.1: Атмосфералық ауаның нормативті сапасы қарастырылған. Жобаға қолданылатын, нормативтер белгіленген. Ластаушы заттар
- БДСҰ Нормативтері 4 Қазақстандық стандарттар (ШРШ) Өлшенген қатты
- 4.4.1-фотосурет: ГАНК-4 талдауышы әрекетте
- 4.4.5 Мониторинг нәтижелері
- Кесте4.4.2: Қазақстандық талаптар бойынша SO 2 мониторингінің құрама нәтижелері Мониторинг нүктесі
4.4 Атмосфералық ауаның сапасы
Кіріспе
Ауаның сапасы, бір немесе бірнеше биологиялық түрлер талаптарына қатысты немесе кез- келген қажеттілік немесе адам мақсатына қатысты атмосфераның күй шамасы ретінде анықталады. Жобаны жүзеге асыру кезінде қызығушылығын қорғайтын ауа сапасының көрсеткіштері адам денсаулығы немесе қоршаған ортаға әсер ету шамасы бар парметрлерін қосады, әсіресе өлшенген бөліктерін (PM 10 және PM
2,5 , сонымен қатар және үлкен көлемді тозаң бөлігі), азот оксиді (NO x ) және күкірт диоксиді (SO 2 ).
Өлшенген бөліктер (PM 10 және PM 2,5 ) және тозаң
Ауада бар өлшенген бөліктер өздерінің физикалық қасиеттері, химиялық құрамы, лақтырма көздері және көлемі бойынша айтарлықтай ерекшеленеді. 10 мкм дейіңгі өлшемдегі бөліктер PM 10 деген атпен танымал тек жоғарғы тыныс алу жолдарына ғана өтуге қабілетті, өкпеге терең дем алынатын, 2,5 мкм дейіңгі өлшемдегі бөліктер РМ 2,5 деп аталады. Бұл бөліктер алаңдатушылық тудырады, себебі, олар өте кішкентай және респираторлық жүйеге кіріп кетеді, ал концентрацияларды белгілі бір көтерген уақытта адам денсаулығына келеңсіз әсер етуі мүмкін. PM 10
және PM 2,5
атылу көзінен 1шақырымнан артық қашықтыққа көше алады және шаңның неғұрлым ірі бөлшектеріне қарағанда олардың таралуы жел бағына бағынышты емес. Осыған сәйкес, PM 10
және PM 2,5
шоғырдану деңгейлері атылу көзінен жел жақтан, сонымен қатар ық жақтан айтарлықтай келісілген болуы мүмкін 1 . PM1
0 және PM
2,5 атылуының негізігі көздері жану үрдістері авто көліктердің газдарының, ағаш пештердің атылулары және жылу- электрстанцияларының шығуын қоса алғанда болып табылады. Себебі бөлшектер түрлі жылжымалы және станционарлы көздердің арасында түрлендіріледі, олардың химиялық құрамы мен физикалық қасиеттері айтарлықтай ерекшеленеді. PM 10 және PM
2,5 тікелей атылуы мүмкін немесе атмосферада пайда болуы мүмкін, онда газ тәрізді ластаушы SO 2 және NOx сияқты заттардың реакциясы нәтижесінде кішкентай бөлшектер түзіледі.
Минералды шаңның 10-нан 75мкм-ке дейінгі ірілеу бөлшектері денсаулыққа айтарлықтай жағымсыз әсерін тигізбейді, PM 10 и PM 2,5 -тей жағымсы әсер етпейді,шаңдануды шақырады және бұл салада адамда беттің ластануына байланысты алаңдатушылық тудырады. 30 -дан 75мкм-ке дейінгі минералды шаң бөлшектерінің салыстырмалы үлкен массалары, тұндыру жылдамдығы және шығарылым көзінен шамамен 100м табиғи жолмен тұну қасиетіне ие, дегенмен, 30мкм іріліктегі бөлшектер шығарылым көзінен 300м-ге дейінгі қашықтыққа көшуі мүмкін. 10-30мкм ірілікті бөлшектер атмосферадан қалыпты метеорологиялық шарттарда шамамен 100-250м-ге тұндырылады. Модельдеу көрсеткендей, тұну жылдамдығы (логарифмикалық прогресс тәжірибесіне) көзден алыстау қашықтығы ұлғайған сайын айтарлықтай төмендей түседі. Шаң
1 «Ашық өндіріс нәтижесінде пайда болатын қатты бөлшектер, балалардың тыныс алау жүйесі жағдайына әсер ете ме?» (‘The Newcastle Report’, HMSO, 1999ж.) Қызыл Жобасының ЭӘӘБ, 4.4-бөлімі
Желтоқсан 2015ж. Ақырғы нұсқасы V1.0
124 бет. тұнуы жапырақтардың бетін көлеңкелеу себебімен өсімдіктердің өсіуне жағымсыз әсер етеді, бұл фотосинтез жылдамдығын және өсуін төмендетеді.
Улылығы жағынан күшәнді, органикалық емес бірікпелерге, органикалық бірікпелерге, сонымен қатар күшәнді сутегіге жатқызуға болады. Кенде сульфитты кеннің болуына себебіне орай глобалды масштабта ауылдық және қалалық аудандармен салыстырғанда, шаңның өлшенген бөлшектерінде күшәннің жоғары шоғырлану әлеуеті бар. Күшәннің бұл көзі органикалық емес күшән тобына түседі. Күшәннің органикалық бірікпелері және күшәнді сутегі Жоба үшін қауіпті болып табылмайды.
Өлшенген бөлшектердегі күшәннің қарапайым шоғырлануы орналасқан жеріне байланысты барлық әлем бойынша ерекшеленеді. Өзінің өлшенген бөлшектермен байланысты улы элеметтердің мета-зерттеулерінде Шредер және қосалқы авторлар 2 күшәннің ауада шоғырлануының алыстығына және мониторниг нүктесінің кенттену деңгейіне тәуелділікте, 0,007-ден 2320 нг/м 3 -ге дейін құбылып тұратындығын көрсетті. БДСҰ (2000ж.) 3 1-ден 3 нг/м 3 -ке дейін шалғай аудандарда және 20-дан 30 нг/м 3 -ге дейін қалалық аудандардағы қарапайым деңгейін суреттейді. БДСҰ түсті металлдарды қайта өңдейтін, металлургиялық кәсіпорындардың қасында шоғырлану 1000 нг/м 3 -тен асып түсуі мүмкін екендігін бекітеді.
x )
Оксиды азота (NO x ) – бұл термин, азот тотығы (NO) және азот диоксидін (NO 2 ) суреттеу үшін қолданылады. Бұл органикалық емес газдар, оттегі мен азоттың бірігуінен пайда болады (атмосферадағы оңай қол жетімді), сонымен қатар осы газдар автокөлік қозғалтқыштарындағы органикалық отынның жанама жану өнімі, кәсіптік үдерісте және электр энергиясының шоғырлануы болып табылады. 40–100мкг/м 3 жоғары шоғырланған кезде NO 2 ұзақ әсері өкпенің жұмысына кері әсерін тигізуі мүмкін және респираторлық ауруларына шалдықтыруы мүмкін деген деректер бар. Азот оксидтері озонның түзілуінің бастамасы болып табылады, ол жер бетінің деңгейінде адамның денсаулынғына және өсімдіктерге тікелей жағымсыз әсер етуі мүмкін.
x )
2
қаттылармен байланысты : JAPCA, 37:11, 1267-1285, DOI: көз салу
10.1080/08940630.1987.10466321
3
дискте), 6.1
Тарау Күшән,
http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0014/123071/AQG2ndEd_6_1_Arsenic.PDF?ua=1 , ену 24/08/2015
Қызыл Жобасының ЭӘӘБ, 4.4-бөлімі
Желтоқсан 2015ж. Ақырғы нұсқасы V1.0
125 бет. Күкірт тотықтары термині (SO x ) күкірт және оттек құрамынан тұратын, бірікпелер қатарына қолданылады, олардың ішінде ең танымалы күкірт қос тотығы (SO 2 ) болып табылады. SO x ең ірі
антропогендік көзі құрамында күкірт бар органикалық отынның жануы болып табылады (көп ретте бұл көмір және мұнай). Сонымен қатар, SO x металлдарды балқыту әне басқа өнеркәсіптік үдерістерде пайда болады. Күкірт тотығы табиғи жолмен де пайд болады, жанартау оянғанда, ормандар өртенгенде, мұхиттар арқылы және органикалық материялардың шіруі. Мұхиттар, батпақты мекендер және көлдер SO x -ның табиғи сіңірушісі болып табылады. SO x тұрақты немесе өткір әсері треспираторлық ауруларын тудыруы мүмкін, сонымен қатар тұрақты SO x -мен және жүрек ауруларының арасында жоғары қарқынды қарым-қатынасы бар. SO x күкірт құрамды қышқылдарды құра отырып, атмосфераның дымқыл ортасында ериді (көп ретте «қышқылды жаңбыр» деген атпен танымал). Олар жапырақтың жоғары балауызды қорғаныш бетіне, өсімдіктердің өсуіне жағымсыз әсер етеді. Күкірт құрамды қышқылдар, сонымен қатар кең экологиялық зардаптар шақыра отыра, жер қыртысын және су ағындарын қышқылдатуы мүмкін.
Шығарылымдардың бар көздері
Бақыршық кен орны және бар кенді инфрақұрылымдар осы уақытта пайдаланылып жатқан жоқ, бұл Жобаның шығыс деректерінде көрсетілген. Қызыл жобасы үшін қажет болмайтын инфрақұрылым демонтаждалады, пайдалануға жарамды материалдар үшінші тараптарға сатылады және учаскіден шығарылады. Осы материалдарды қайта өңдеу және жинау жұмыстары нәтижесінде шаңның ұйымдастырылмаған атылымдарының құрамында темір және марганец қышқылдары болуы мүмкін, олар пайдалануға ыңғайлы болуы үшін металл сынықтарын біршама кішкентай бөлшектерге кесу кезінде пайда болады.
Кентті және әкімшілік ғимараттарды жылытуға арналған, Әуезов кенінің көмірмен жұмыс істейтін бойлер орнатылған бөлмесі NO 2 , SO 2 , CO, CO 2 және өлшенген бөлшектерінің шығарылым көзі болып табылады. Көмір күлі және шаң күл үйінділерінен және көмір қоймалары бетінен ұшып түседі, сонымен қатар күлді басқа жерге көшіру барысында таралады. Желмен ұшырмалы орын ауыстыра алатын шаң кеннің ашық қоршаған ортасында құрылады, бос түрлерінің ажыратылмаған үйінділерін және шоғырлану қоймаларын қоса алғанда.
Жергілікті шығырылым көздері сонымен қатар шығыс жағдайға өз үлестерін қосады. Әуезов кентінің жолдары асфалтталмаған, бұл автокөліктің қозғалысы барысында оның шаңдануына, әсіресе құрғақ жаз айларында, әкеліп соғады. Көзбен байқап көрудің нәтижесі бойынша, жолдар Әуезов кентіндегі өлшенген заттар шығарылымының басты көзі болып табылады.
Әуезов кентінің Бақыршық кен орынына жақын орналасқандықтан, кент өнеркәсіптік болып есептеледі. Дегенмен, кен орны біраз уақыттан бері пайдаланусыз тұрғандықтан өнеркәсіп қоршаған ортаның сыртқы жалпы жағдайына әсер етпейді, және осы аймақ тұрғын зонасы болып мінезделе алады. Қазіргі уақытта автокөліктің қозғалысы айтарлықтай шектелген (4.11
Қызыл Жобасының ЭӘӘБ, 4.4-бөлімі
Желтоқсан 2015ж. Ақырғы нұсқасы V1.0
126 бет. тарауды қараңыз), сол себепті автокөліктен SO 2 және NO
2 шығарылымдары көп емес, жеке көлік жергілікті тұрғындардың азында ғана бар. Шығарылымның негізгі көз автобустар мен жүк көліктер болып табылады.
Атмосфералық ауаның сапа стандарты
МФК ұсыныстарына сәйкес критерийлер және әсер етудің бастапқы мәндерін бағалау кезінде жергілікті, сонымен қатар халықаралық стандарттардың талаптарын есепке алу қажет. Артықшылықтар ең қатал талаптарға берілуі тиіс.
Кесте4.4.1-де атмосфералық ауаның сапа нормативтері қарастырылғандары және олардың ішінен Жобаға қолданылатындары бөліп көрсетілгендері ұсынылған.
Жобаға қолданылатын, нормативтер белгіленген. Ластаушы заттар БДСҰ Нормативтері 4 Қазақстандық стандарттар (ШРШ) Өлшенген қатты бөлшектердің жиынтық саны
150мкг/м3 күндізгі орташа 500 мкг/м3 бір реттік Шаңдағы күшән 0,006 мкг/м 3 в PM
10 , жылдық орташа* 3 мкг/м 3
өлшенген бөлшектердің салыстырмалы саны, орташа күндік 3
3
өлшенген бөлшектердің салыстырмалы саны, бір реттік PM
-да 100 мкг/м 3 , 8 сағат ішінде орташа өлшенгені** PM 10 20 мкг/м
3 жылдық орташа* 50 мкг/м 3 тәуліктік орташа* PM 2,5 10 мкг/м
3 жылдық орташа* 25 мкг/м 3 тәуліктік орташа* SO 2
20 мкг/м 3 тәуліктік орташа 500 мкг/м 3 10 минутқа тәуліктік орташа* 125мкг/м
3 күндізгі орташа 1250 мкг/м 3 бір реттік NO 2 40 мкг/м
3 жылдық орташа 200 мкг/м 3 сағаттық орташа 40мкг/м 3 күндізгі орташа 200 мкг/м 3 бір реттік * ЕС 2004/107/ЕС нұсқасы, күнтізбелік горж үшін орташа РМ10 фракциясындағы жалпы мазмұны
** Ұлыбританияның денсаулық сақтау және қауіпсіздік мәселелері жөніндегі комитеттің ЕН40/2005 жұмыс орнындағы әрекеттер шегі
ДДСҰ ұсыныстары PM 10 және PM
2,5 шоғырландырылған, себебі, берілген көлемділіктің бөліктері адам денсаулығына өте күрделі қауіп төндіретін ұсыныстарына сілтемелер апаратын, ғылыми
4 Бүкіләлемдік Денсаулық Сақтау Ұйымы (БДСҰ). Ауа сапасы бойынша басқару принциптері – ғаламдық жаңарту,2005ж.
Қызыл Жобасының ЭӘӘБ, 4.4-бөлімі
Желтоқсан 2015ж. Ақырғы нұсқасы V1.0
127 бет. зерттеулерге сәйкес. Өлшенген бөліктердің жалпы саны, адам денсаулығына еш қауіп төндірмейді деп саналады, сондықтан осы параметрге қатысты ДДСҰ нормативтері басылымға шықпады. Жобада, өлшенген бөліктердің жалпы санының шамалас мүмкін концентрациясының Қазақстандық стандарттары қолданылатын болады.
Қазақстанда PM 10 және PM 2,5 бөліктерінің шамалас мүмкін концентрациясының стандарттары жоқ. Жобаға ДДСҰ нормативтері пайдаланылатын болады.
SO 2 келетін болсақ, ДДСҰ нормативтері қаттылау және орташа күндізгі және қысқа мерзімді әрекеттің төменірек бастапқы мәні орнатылады. NO 2 үшін, ДДСҰ нормативтері мен Қазақстандық стандарттар бірдей бастапқы мән орнатады, алайда, Қазақстандық стандарттарда өздерін қаталдау етіп көрсететін, әрекеттің қысқалау кезеңдері көрсетілген.
ДДСҰ атмосфералық ауадағы күшәлә концентрациясының нормативтерін жариялаған жоқ, алайда мекемемен, қатерлі ісік ауруларын дамыту қауіпін көбейтуге сәйкес келетін концентрациялар жарияланды. Артықшылық бекітілген шектерге беріледі, сондықтан ЕС 2004/107/ЕС нұсқасы мен Ұлыбритания денсаулық сақтау және қауіпсіздік мәселелері жөніндегі комитеттің EH40/2005 жұмыс орнындағы әрекет шектеріне сілтеме жасалған. Жұмыс орнындағы әрекет шектері атмосфералық ауа сапасының мониторингіне жарамсыз және салыстыруға пайдаланылған. Лақтырмалар бойынша ЕС нормативтері, Қазақстандық ШРШ өлшенген бөліктердің жалпы сомасында күшәләны ұстап тұруға орнатылып жатқанда, 10мкм фракция өлшемімен қлшенген бөліктерде күшәлә концентрациясына жарамды. Фондық деректер, Қазақстандық талаптар мен жоқ 10 мкм фракция өлшемімен тозаңның өлшенген бөліктерінде күшәләні ұстау жайлы мәліметтерге сай жинақталған, сондықтан да нағыз баға мақсаттары үшін Қазақстандық стандарттар пайдаланылатын болады.
Мониторинг әдістері және мониторингтік нүктелердің орналасуы
Қазақстан Республикасының Экологиялық Кодексі, өнеркәсіптік экологиялық мониторингтің бекітілген бағдарламасына сай бекітілген санитарлы-қорғанышты аумақтың шегіндегі атмосфералық ауа сапасының мониторингін өткізуді талап етуде. Әзірге, тарихи таулы жұмыстарға бұрын бекітілген санитарлы-қорғанышты аумақтың шегінде тоқсан сайын мониторинг өткізіліп тұрады. Берілген санитарлы аумақтың шегінде мониторинг жүргізу қазірдің өзінде-ақ міндетті болып табылады.
Ауа үлгілері, осы санитарлы аумақтың шегі бойымен он екі жерден, сонымен қатар М-852 Мигунов аспираторының көмегімен С33 сыртында он үш жерден тоқсан сайын алынып тұрады. М-852 Мигунов аспираторы, азотқа (IV) оксидке (NO 2 ) немесе күкірт диоксидіне (SO 2 ) үлгілерді іріктеу үшін арнайы керек-жарақтармен жабдықталған. Ол, шынайы уақытта нәтиже береді, сонымен қатар, ұқсас орта бойынша орташа нәтижелерді талдап отырады. Аспираторға, күшәлә Қызыл Жобасының ЭӘӘБ, 4.4-бөлімі
Желтоқсан 2015ж. Ақырғы нұсқасы V1.0
128 бет. концентрациясы мен өлшенген бөліктерінің жалпы соммасын анықтауға, кейін үлгілері, зертханада талданатын тозаң жинауға сүзгіні де орнатуға болады.
Қолданып көру әдістемесімен жақынырақ танысуға 4.4.1 Қосымшасына қара. Экологиялық бақылаудың бекітілген бағдарламасы, ҚР заңнамасы талаптарына сәйкестікті қамтамасыз ету үшін ауа сапасы мониторингін үздіксіз өткізуді талап етпейді. Әр нүктедегі әр бір детерминант бойынша үлгі іріктеу ұзақтығы 20 минутты құрайды. 20 минут ішіндегі орташа көрсеткіш, максимум бір реттік концентрациямен салыстырылады (Кесте4.4.1 көрсетілгендей).
Заңнамамен орнатылған мониторинг нүктесі 4.4.1. Суретінде көрсетілген. Рецепторлар орналасқан жерлерде мониторинг (Әуэзов к.)
Ілгері халықаралық салалық тәжірибеге сәйкестікті қамтамасыз ету үшін, атмосфералық ауа сапасының үздіксіз тәулікті мониторингін өткізу қажет. Пайдаланып көру нүктесі, 4.4.1. Суретінде көрсетілгендей өмір сүру аумағының потенциалды рецепторының орналасқан жерін көрсету үшін, Әуезов ауылының шығыс шекарасында таңдап алынған.
ГАНК-4 газ талдауышы, бір уақытта SO 2 және NO 2 -ге үлгілер ала алады. Ол, SO 2 және NO 2 -ге
үлгілер іріктеуге пайдаланылды. Үлгілер, 2015 ж. маусымында, ай бойы, сегіз сағат ішінде аптасына бір рет іріктеліп отырды.
Сегіз сағаттық пайдаланып көру нәтижелері кейін, аумақ маңында атмосфералық ауаның фонды күйі үшін ұзақ мониторинг өкілді болғанын анықтау үшін, С33 шекарасында орындалған жиырма минуттық пайдаланып көру нәтижелерімен салыстырылды.
Қызыл Жобасының ЭӘӘБ, 4.4-бөлімі
Желтоқсан 2015ж. Ақырғы нұсқасы V1.0
129 бет.
MicroDust Pro аэрозольдарының бақылау жүйесі, Әуезов ауылы рецепторының бір орналасқан жерінде PM 10 және PM 2,5 концентрациясын анықтау үшін пайдаланылды. Берілген жабдықта, тозаң концентрациясын өлшеуге жарықтың шашырап таралуының тікелей қағидасы қолданылады. Үлгілер іріктеу үшін бұрғыға, PM 10 , немесе PM 2,5 . 4мкм тозаңның деммен фракциясының және өлшенген жалпы сомасының гравиметрикалық талдамасын өткізуге болатындай сүзгілер бекітіп қоюға болады
MicroDust Pro, PM 10 және PM 2,5 шынайы уақытта өлшемдерін орындай алады. Құрал, орташа сағаттық көрсеткіштерін сақтауға бейімделген.
Қызыл Жобасының ЭӘӘБ, 4.4-бөлімі
Желтоқсан 2015ж. Ақырғы нұсқасы V1.0
130 бет.
Пайдаланып көру, 2015 ж. шілдесінде, аптасына бір рет 24 сағат ішінде өткізілді. 4.4.5 Мониторинг нәтижелері
С33 шекарасы бойында орындалған SO 2 -ге мониторингтің тоқсандыққа орташа нәтижелері Кесте4.4.2 -де көрсетілген.
2 мониторингінің құрама нәтижелері Мониторинг нүктесі 2013 ж. 1 тоқсанынан 2013 ж. 4 тоқсанына дейін, сонымен қатар 2014ж. 1 тоқсанына орташа жүктеу/скачать 57,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|