«полиметалл» АҚ Қызыл жобасының ЭӘӘБ


болмашы және мағынасы да болмашы



Pdf көрінісі
бет54/95
Дата06.03.2017
өлшемі57,11 Mb.
#7962
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   95

болмашы және мағынасы да болмашы болады. 

 

Жаңа  қалдық  қоймасының  құрылысы  ірі  масштабты  жер  жұмыстарынан  тұрады,  олар 



қоректену  –  ағын  ортасындағы  өзгерістерге  әкеп  соғуы  мүмкін.  Атауы  жоқ  бұлақ  (№3  бұлақ) 

пен  қалдық  қоймасынан  шығысқа  қарай  орналасқан  бұру  арнасы  қалдық  қоймасына  өте 

жақын  орналасқан.    Дегенмен,  бұру  арналарының  қалыптасу  мен  орналасуы  өлшенген 

бөлшектердің  шектелген  мөлшері  Атауы  жоқ  бұлаққа  (№3  бұлақ)  түсуі  шектелетіндей  болып 

орналасқан.  Өлшенген  бөлшектердің  ұлғаюы  ықтимал,  сондықтан  болмашы  болып 

есептеледі, және сәйкесніше тәуекелдің мағынасы да болмашы болып есептеледі. 

 

Байыту  фабрикасының  құрылысына  жер  жұмыстары  және  қатты  нешіздемені  орнату  кіреді. 



Осы  учаскеден  шығатын  ағыс  беткі  дренаждық  жүйеге  бағытталатын  болады,  ол  тазартқыш 

құрылғыда  тазартылғаннан  кейін  қалдық  қоймасына  ағызылады.  Шығарындыға  құрылыс 

жұмысы  кезінде  түзілген  қалдықтар  кіретін  болады.  Өзгеру  шамасы  болмашы  болып, 

маңыздылығы да болмашы болып қалады. 

 

Құрылыс  кезеңімен  байланысты  отынды  (соның  ішінде  көлік  құралдарын),  химикаттар  мен 



материалдарды  пайдалану  және  сақтау  апаттық  төгіндіоер  кезінде  жерасты  суларына  түсуі 

ықтимал.  Осы  қызметпен  байланысты  отын  мен  химиялық  заттардың  көлемдері  үлкен 

болмауы  тиіс  және  отын  мен  химиялық  заттарды  қоймада  сақтау  қазақстандық  және 

халықаралық  алдыңғы  қатарлы  тәдірибеге  сәйкес  жүргізілетін  болады.  Әсер  ету  шамасы 



болмашы және маңыздылығы болмашы болып табылады.  

 

Ғимараттарды  жоспарланған  құлатуға  ескі  байыту  фабрикасын,  су  айдау  мұнарасын  және 



қазандықты  құлатудан  тұрады.  Бұл  қызмет  ертеректе  осы  ғимараттарда  орналасуы  ықтима 

және жерасты суларының жүйесіне түсетін ластағыш заттарды мобилизациялау үшін жүргізілуі 

мүмкін.  Осы  учаскелерден  шығатын  қалдық  қоймада  жиналғанға  дейін  қандай  да  бір  ағын 

арналар бойынша тазартқыш қондырғыға қайта бағыттылады.  Қалдық қоймасынан болмашы 

сүзу күтіледі, нәтижесінде маңыздылығы болмашы болған кезде ықтимал әсер ету шамасы да 

болмашы болады.  

 

Пайдалану кезеңі    

 

Карьер  кеңейтілгеннен  кейін  жауын-шашындардың  көп  мөлшері  ұсталып,  тұндырғыштарда 



жиналатын  болады.  Бұл  су  жарылғыш  заттардан  тазартылатын  болады  және  жерасты 

суларының ағындарымен араластырылатын болады. Тұндырғыштарда жиналатын су карьерге 

айдалатын  болады  және  технологиялық  үдерісте  пайдаланбас  бұрын  сұйылтылатын  болады. 

Жерасты  суларынан  қорек  алатын  айналадағы  бұлақтардың  маңыздылығы  болмашы  болған 

кезде тау жұмыстарынан әсері де болмашы болады.  


Қызыл жобасының ЭӘӘБ,  

5.9-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

361 бет 


 

 

Құрылыс  кезеңі  кезінде  учаскедегі  көліктік  жұмыстар  отын  мен  майдың  ағуына  әкеп  соғады, 



олар  тікелей  ағын  арқылы  немесе  апаттық  төгілген  кезде  жерасты  суына  түсуі  мүмкін.  Осы 

қызметпен  байланысты  отын  мен  химиялық  заттардың  көлемдері  үлкен  болмауы  тиіс  және 

отын  мен  химиялық  заттарды  қоймада  сақтау  қазақстандық  және  халықаралық  алдыңғы 

қатарлы  тәдірибеге  сәйкес  жүргізілетін  болады.  Әсер  ету  шамасы  болмашы  және 

маңыздылығы болмашы болып табылады. 

 

Байыту  фабрикасынан  басқа  учаскенің  аумағындағы  канализациялық  су  жиналады  және 



Әуезов  кентінің  канализациялық  жүйесіне  немесе  су  тазарту  жүйесіне  беріледі.  Алдыңғы 

қатарлы  тәжірибеге  сәйкес  қалдық  қоймасының  гидрооқшаулағышы болады  және  осылайша 

Атауы жоқ бұлақ (№3 бұлақ) ластанған кезде Қызыл су өзеніндегі су сапасы өзгеруінің ықтимал 

шамасы болмашы болады және маңыздылығы да болмашы болады. 

 

Байыту  фабрикасы  түзетін  қатты  қалдықтар  қалдық  қоймасында  қалдықтар  ретінде 



орналастырылатын  болады.  Қалдық  қоймасының  гидрооқшауланған  қабаты  болғандықтан, 

негіздемедегі сүзу шектеулі болады, бірақ жылыстау жерасты суларына түсуі мүмкін және сол 

жерден  жерасты  сулары  Атауы  жоқ  бұлақтың  (№3)  бұлақ)  және  Қызыл  су  өзенінің  беткі 

суларына іркілуі мүмкін. Өзгеру шамасы болмашы болып, әсері де болмашы болып есептелуі 

мүмкін. 

 

Айдалатын  сулардың  (ашық  және  жерасты  қазбаларындағы  сулар)  карьердің  борттары  мен 



жерасты  қазбаларындағы  күшән  мен  сульфидке  бай  минералогияның  әсерінен  ластануы  5.5-

тарауда  бірқалыпты  әсер  ретінде  бағаланды.  Пайдалану  барысында  карьерді  сорғыту 

ауқымында  айдалатын  су  тұндырғышқа  (2-ші  карьер)  жиналатын  болады  және  сумен  қамту 

үшін байыту фабрикасына немесе қалдық қоймасына берілетін болады. Беткі сулар қоршаған 

ортаға  нөсер  кезінде,  тұндырғыш  (2-ші  карьер)  толық  кеткен  кезде  ағатын  болады.  Осындай 

қызмет бекітілген үдеріспен реттелетін болады. Осылайша, әсер болмашы болады. 

 

Кеніштің  кейбір  нысандары  (қалдық  қоймасы,  бос  жыныстар  қайырмасы,  көмірлі 



концентратын  сақтау  қоймасы,  жарылғыш  заттар  қоймасы  және  кен  қоймасы)  ағын 

қалыптастыру  ықтимал,  оның  құрамында  металлдар,  бейорганикалық  қосылыстар  болуы 

мүмкін,  және  сапасы  төмен  болуы  мүмкін,  ол  бос  жыныстар  қайырмасынан  шыққан  суға 

инфильтрация  жүргізген  кезде,  олар  қалдық  қоймасынан,  көмірлі  концентрат  қоймасынан 

немесе кен қоймасынан жылыстаған кезде су ағыстарына түсуі мүмкін.  Жерасты сулары іркілу 

арқылы жүйеге түсуі мүмкін және су ағыстарындағы судың сапасына әсер етуі ықтимал.  

 

Қалдық  қоймасының  гидрооқшауланған  қабаты  бар,  жүйе  іркілістерді  барынша  азайту  үшін 



арналған,  дегенмен,  іркіліс  қалдық  қоймасынан  негізінен  басталып  гидрооқшаулаудағы 

жыралар  арқылы  өтетін  болады  немесе  уақыт  өте  келе  күйінің  нашарлауына  байланысты 

жерасты  суларына  өтуі  мүмкін.  Қалдық  қоймасын  салу  кезеңі  кезінде  алдыңғы  қатарлы 

тәжірибе тәсілдері пайдаланылады. Алдыңғы қатарлы тәжірибеге сәйкес гидрооқшаулау тәсілі 



Қызыл жобасының ЭӘӘБ,  

5.9-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

362 бет 


 

қалдық қоймасынан іркілуді барынша азайту тиіс. Әсерін жұмсарту және мониторинг бойынша 

жүзеге асырылатын шаралар пайдалану кезеңінде жалғасатын болады. 

 

Қышқыл  ағын  түзілу  арқылы  ластану  ықтималдығы  5.5-тарауда  талқыланады.  Көмірқышқыл 



кек  қоймасы  мен  кен  қоймасы  қышқыл  ағын  түзілуі  салдарынан  суды  ластауы  ықтимал  деп 

бағаланады. Қалдық қоймасы мен бас жыныстар қайырмасының әсер ету ықтималы болмашы 

болады.  Дегенмен,  әсерді  жұмсарту  жөніндегі  шараларды  жүзеге  асырғаннан  кейін  қалдық 

құбылыстар есептеледі. Құрылыс кезеңінде  болмашы болса, пайдлану кезеңінде  минималды 

болады.  

 

SRK  2015  жылы  жүргізген  жерасты  сулары  ағыстарын  үлгілеу  нәтижелері  көрсеткендей, 



нысандардың  шығарылатын  ластағыш  заттар  ағыстарының  химиялық  шоғырлануы 

айтарлықтай  болмашы  (нысандағы  бастапқы  шоғырланудың  3%-нан  кем).  Қышқыл  ағынның 

түзілуі салдарынан ластану ықтималы жерасты суларының ағысын үлгілеудің бір бөлігі ретінде 

қарастырлғаны  белгісіз.  Бұл  судың  сапасын  өзгертудің  төмен  шамасына  және  осылайша 



болмашы әсерге әкеп соғуы қытимал.  

 

Сандық үлгілеу ашық тәсілмен өндірудің әсерін болжау үшін пайдаланылды (2016-2024). Ұзақ 



мерзімді  құрғау  мен  жерасты  кеніші  кеңеюінің  беткі  сулар  санына  ықтимал  салдарын  түсіну 

үшін одан арғы жұмыстар қажет болады. 

 

Жұмыс жүргізілу кезінде қалдық қоймасы жарылуы мүмкін, бұл қалдықтар мен қалдық судың 



Атауы  жоқ  бұлаққа  (№3  бұлақ)  немесе  қалдық  қоймасынан  шығысқа  қарай  ағатын  арнаға 

түсуіне  әкеп  соғуы  мүмкін.  Егер  осындай  оқиға  орын  алса,  онда  бұл  қалдықтардың  кесірінен 

Атауы  жоқ  бұлақтағы  (№3  бұлақ)  су  сапасының  күрт  өгеруіне,  сондай-ақ  қалдықтар 

тазартылған кезде ұзақ мерзімге өзгеруіне әкеп соғады. Атауы жоқ бұлақ алдымен Ала айғыр 

бұлағына  қосылады,  ол  содан  кейін  Қызыл  су  өзеніне  ағады.  Әсер  ету  шамасы  жоғары,  ал 

маңыздылығы бірқалыпты болады. 



 

Пайдалану кезеңі 

 

Кеніш  қазақстандық  тарату  шараларына  сәйкес  пайдаланудан  шығарылатын  болады,  соның 



ішіне  беткі  құрылыстарды  құлату,  инженерлік  инфрақұрылымды  жою,  қалдық  қоймасын 

инкапсулдау,  топырақты  тегістеу  және  құнарлығын  қалпына  келтіру  кіреді.  Пайдаланудан 

шығару  кезеңдік  тәсілдеменің  негізінде  жүзеге  асырылатын  болады.    Пайдаланудан 

шығарылғаннан  кейін  және  құнарлығы  қалпына  келтірілгеннен  кейін  топырақтың  құнарлы 

қабаты қайтарылады, карьердің орнындағы көл оқшауланады.     

 

Кенгішті  таратудың  беткі  суларға  әсерін  толықшаада  бағалау  үшін  қоршаған  ортаны  қалпына 



келтірудің қосымша жоспарлары талап етіледі.  

 

 



Беткі сулардың сапасына деген әсерді жұмсарту және мониторинг жүргізу шаралары  

Қызыл жобасының ЭӘӘБ,  

5.9-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

363 бет 


 

 

Ықтимал  әсерін  бағалау  көрсеткендей,  беткі  сулар  сапасыеа  деген  ықтимал  әсер  нөлден 



бастап  бірқалыпты  теріс  болады.  Кейбір  салдар  ЭӘӘБ  ауқымында  маңызды  болады, 

сондықтан салдарын жұмсарту бойынша белгілі шаралар талап етіледі. 

 

Қолда  бар  деректер  бойынша  кеніштің  барлық  учаскелері  қазақстандық  алдыңғы  қатарды 



тәжірибеге  сәйкес  жұмыс  істейтін  болады.  Алдыңғы  қатарды  тәжірибенің  жұмыс  рәсімдері, 

соның  ішінде  қалдық  қоймасының  мониторингі  жұмсартылуы  мүмкін  ықтимал  мәселелер 

туралы алдын-ала хабардар болу үшін жүргізіледі.    

 

Әртүрлі  тау  кен  өндіру  нысандарының  ағындары  бұрма  арналармен  ұстап  қалынады  немесе 



іргелес  аумаққа  бағытталады,  сол  жерден  тазарту  үшін  жіберіледі,  содан  кейін  қалдық 

қоймасына жіберіледі. 

 

Егер отынды, майлар мен химиялық заттарды (учаскеде бар) сақтау мен пайдалануға арналған 



қазақстандық  стандарттарда  осы  майларды  тығыздалған  топырақта  және  сыйымдықтың 

көлемінен  110%-ға  асатын  жерде  сақтау  қарастырылмаса,  онда  оларды  үздік  халықаралық 

тәжірибеге сәйкес қарастыру қажет.  

 

су ағысындағы су деңгейін өлшеу мақсатында беткі суларға мониторинг 2015 жылдың маусым 



айынан  бастап  ай  сайын  кеніштегі  16  нүктеде  жүргізілді.  Су  ағысындағы  ағысқа  мониторинг 

кейбір қорғаныс жыраларындағы, дренаждық жыралардағы, бұрма арналардағы және арнайы 

су ағыстарындағы бірқатар нүктелерде  жүргізілуі тиіс. Тиісті құрылымдар осы мақсаттар үшін 

жабдықталуы тиіс. Құрылыс, пайдалану және тарату кезеңдерінде мониторинг жүргізілуі тиіс. 

 

 

Жерасты суларының мөлшері 



 

Жерасты суларына әсер ету ықтималы 

 

 

Құрылыс кезең  



 

Құрылыс  жұмыстары,  соның  ішінде  көлік  құралдарының  қозғалысы  салдарынан  топырақтың 

құнарлы  қабатының  алынып  тасталуы  және  топырақты  тығыздау  ағынның  әсіресе  нөсер 

кезінде көп мөлшерде түзілуіне әкеп соғуы мүмкін. Топырақтың жоғарғы қабаты әлсіз дамыған 

деп  есептелгендіктен,  жерасты  суларының  қорларын  толтыру  үшін  оңтайлы,  ұлғайтылған 

ағыстарды бұру арналарына қайта бағыттау ағыстың жалпы теңгеріміне/инфильтрацияға қатты 

әсер  етпейді.  Сондай-ақ  бос  жыныстар  қайырмаларының  және  кен  қоймаларының  кеңеюі, 

фабриканың  қолданыстағы  аумағының  кеңеюі  сулардың  қорегін  арттырады.  Нәтижесінде 

шамасы анықталуы және қысқа мерзімді болуы екіталай, сондықтай маңыздылығы болмашы 

болады.  

 


Қызыл жобасының ЭӘӘБ,  

5.9-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

364 бет 


 

Құрылыс  кезеңі  кезінде  учаскедегі  көліктік  жұмыстар  отын  мен  майдың  ағуына  әкеп  соғады, 

олар  тікелей  ағын  арқылы  немесе  апаттық  төгілген  кезде  жерасты  суына  түсуі  мүмкін.  Осы 

қызметпен  байланысты  отын  мен  химиялық  заттардың  көлемдері  үлкен  болмауы  тиіс  және 

отын  мен  химиялық  заттарды  қоймада  сақтау  қазақстандық  және  халықаралық  алдыңғы 

қатарлы  тәдірибеге  сәйкес  жүргізілетін  болады.  Әсер  ету  шамасы  болмашы  және 

маңыздылығы болмашы болып табылады. 

  

Ғимараттарды  жоспарланған  құлатуға  ескі  байыту  фабрикасын,  су  айдау  мұнарасын  және 



қазандықты құлатудан тұрады. Осы учаскелерден қандай да бір ағыс табиғи дренаждық желіге 

қайта бағытталатын болады және ағыс су ағатын көкжиекке жетуі мүмкін. Ісер етудің ықтимал 

шамасы маңыздылығы болмашы болған кезде болмашы болады.  

 

Жаңа  қалдық  қоймасын  салу  төменде  орналасқан  су  ағатын  көкжиектің  инфильтрация 



аумағын  қысқартады.  Алайда,  жерасты  суларын  жинау  ауданымен  салыстырғанда  қалдық 

қоймасының  аумағы  шағын,  осылайша  өзгеру  шамасы  болмашы  және  мағынасы  болмашы 

болады.  

 

Пайдалану кезеңі 

 

Ашық  тәсілмен  өндірген  кезде  карьер  құрғатылады.  Айдалған  су  беткі  ағыстан,  сондай-ақ 



жерасты  суларының  ағыстарынан  тұрады.  SRK  2015  жылы  жүргізген  жерасты  суларының 

ағысын  үлгілеу  нәтижесінде  анықталғандай,  жерасты  сулары  ағыстарының  үлесі  құзды 

көкжиектегі  су  қоймаларынан  түзіледі.  Бұл  бесінші  жыл  өндірген  кезде  42%  (1096м

3

/тәул.) 



құрайды  және  оныншы  жыл  өндірген  кезде  27%  (759м

3

/тәул.)  дейін  төмендейді.  Жерасты 



суларының  су  қоймасындағы  осындай  төмендеу  депрессия  конусының  жасалуына  әкеп 

соғады,  ол  карьерден  бастап  оңтүстікке  қарай  шамамен  4  км  және  батысқа  және  шығысқа 

қарай  2,8  км  таралады.    Депрессиялық  шұңқы  орналасқан  ауданда  су  пайдаланушылар  жоқ, 

жән бұл өзгерістің төмен шамасына және маңыздылықтың болмашы болуына әкеп соғады. 

 

Жобаның солтүстік бөлігінде орналасқан Қызыл ту ұңғымалық өрісіндегі пайдалану кезеңінде 



кеніш нысандаын тұрмыстық және ауыз сумен қамту үшін кенішті өңдеу және жерасты өндірісі 

кезінде  сәйкесінше  107  және  207м

3

/тәул.  мөлшерінде  су  алынады.    Қызыл  ту  ұңғымалық 



өрісінен  ағымдағы  су  алу  1000  және  1600  м3/тәул.  құрайды.  су  алу  мөлшері  айтарлықтай 

төмен  болады  және  бұл  өзгерістердің  бірқалыпты  шамасына  және  маңыздылықтың 



бірқалыпты оң әсеріне әкеп соғады.  

 

Қазіргі  таңда  жерасты  өндірісі  кезеңінде  (2025  -  2039)  жерасты  суларының  әсеріне  ықтимал 



әсеріне баға беру мүмкін емес, ал сандық үлгілеу ашық тәсілмен өндірудің әсерін (2016-2024) 

болжау  үшін  пайдаланылады.  Дегенмен  жерасты  өндірісі  кезеңіндегі  әсер  ашық  тәсілмен 

зерттеу кезеңіндегі шамадан жоғары болмайтыны ықтимал.  

 


Қызыл жобасының ЭӘӘБ,  

5.9-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

365 бет 


 

Сандық үлгілеу ашық тәсілмен өндірудің әсерін болжау үшін пайдаланылды (2016-2024). Ұзақ 

мерзімді  құрғау  мен  жерасты  кеніші  кеңеюінің  беткі  сулар  санына  ықтимал  салдарын  түсіну 

үшін одан арғы жұмыстар қажет болады. 

 

Пайдалану кезеңі 

 

Тарату  кезінде  карьерді  және  жерасты  өндіру  нысандарын  құрғату,  сондай-ақ  ұңғымалық 



өрісте  су  алу  тоқтатылады.    Осылайша  тарату  кезеңінде  жерасты  суларының  мөлшеріне 

ешқандай ықтимал әсерлер болмайды. 

 

Жерасты суларының мөлшеріне әсер етуді жұмсарту және мониторинг жүргізу шаралары 



 

Ықтимал  әсер  етуді  бағалау  пайдалану  кезеңінде  жерасты  суларының  мөлшеріне  деген 

әсердің  мағынасы  бірқалыпты  оң  әсерден  бастап  бірқалыпты  теріс  әсерге  дейін  болатынын 

көрсетті.  Сондықтан  ЭӘӘБ  үшін  әсер  болмашы  болады  және  салдарын  жұмсарту  бойынша 

белгілі  шараларды  талап  етпейді.  Құрылыс  және  тарату  кезеңінде  айтарлықтай  әсер 

болмайды. 

 

Жер  асты  суларының  деңгейі  мен  сапасына  қатысты  мониторинг  2015  жылдың  маусымынан 



бастап ай сайын кеніштің мониторингтік желісінің 58 ұңғымасында жүргізіледі. ЭӘӘБ қатысты 

теріс әсер күтілмегенімен, құрылыс, пайдалану және тарату кезеңдерінде мониторинг жүргізу 

қажет. 

 

Сондай-ақ  мониторингтік  желіні  даңарту  қает,  себебі  жаңа  инфрақұрылым  салынғандықтан, 



қолданыстағы ұңғымалар жоғалып кетпейді. 

 

Жерасты суларының сапасы 

 

Жерасты суларының сапасына ықтимал әсері. 



 

Құрылыс кезең 

 

Учаскеде  жүргізілетін  әртүрлі  жұмыстар,  соның  ішінде  топырақтың  құнарлы  қабатын  алып 



тастау,  карьер  еңістерін  қайта  кескіндеу,  бос  жыныстар  қайырмасын  кеңейту,  ағындағы 

сорғылардың  жоғары  мөлшерде  болуына  әкеп  соғады.  Учаскенің  шегіндегі  ағын  табиғи 

дрнеаждық  желінің  жұмысы  мақсатында  жобаланатын  болады.  Болмашы  іркіліс  ғана,  себебі 

жерасты  сулары кіреді  деп  күтілуде.  Осылайша  өзгеріс  шамасы  болмашы  және  мағынасы  да 



болмашы болады. 

 

Жаңа қалдық қоймасын салу масштабты жер жұмыстарын жүргізуден тұрады, олар судың беткі 



қабатындағы өлшенген бөлшектердің жоғары деңгейіне әкеп соғады. Учаскенің шегіндегі ағын 

табиғи  дрнеаждық желінің жұмысы мақсатында жобаланатын болады. Болмашы іркіліс ғана, 



Қызыл жобасының ЭӘӘБ,  

5.9-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

366 бет 


 

себебі жерасты сулары кіреді деп күтілуде. Осылайша өзгеру шамасы да болмашы, мағынасы 

да болмашы болады.  

Байыту  фабрикасының  құрылысына  жер  жұмыстары  және  қатты  нешіздемені  орнату  кіреді. 

Осы аумақтағы қорек төмен болады, себебі тұнбалар табиғи дренаждық желіге бағытталатын 

болады.  Су қорегінің төмендеу шамасы да болмашы, мағынасы да болмашы болады. 

 

Құрылыс  кезеңімен  байланысты  отынды  (соның  ішінде  көлік  құралдарын),  химикаттар  мен 



материалдарды  пайдалану  және  сақтау  апаттық  төгіндіоер  кезінде  жерасты  суларына  түсуі 

ықтимал.  Осы  қызметпен  байланысты  отын  мен  химиялық  заттардың  көлемдері  үлкен 

болмауы  тиіс  және  отын  мен  химиялық  заттарды  қоймада  сақтау  қазақстандық  және 

халықаралық  алдыңғы  қатарлы  тәдірибеге  сәйкес  жүргізілетін  болады.  Әсер  ету  шамасы 



болмашы және маңыздылығы болмашы болып табылады.  

 

Ғимараттарды  жоспарланған  құлатуға  ескі  байыту  фабрикасын,  су  айдау  мұнарасын  және 



қазандықты  құлатудан  тұрады.  Бұл  қызмет  ертеректе  осы  ғимараттарда  орналасуы  ықтима 

және жерасты суларының жүйесіне түсетін ластағыш заттарды мобилизациялау үшін жүргізілуі 

мүмкін.  Осы  учаскелерден  шығатын  қалдық  қоймада  жиналғанға  дейін  қандай  да  бір  ағын 

арналар бойынша тазартқыш қондырғыға қайта бағыттылады.  Қалдық қоймасынан болмашы 

сүзу күтіледі, нәтижесінде маңыздылығы болмашы болған кезде ықтимал әсер ету шамасы да 

болмашы болады.  

 

Пайдалану кезеңі 

 

Кеніштің  кейбір  нысандары  (қалдық  қоймасы,  бос  жыныстар  қайырмасы, көмірлі  концентрат 



қоймасы және жарылғыш заттар қоймасы) аллювиальдық және құзды су ағатын көкжиектерге 

ластағыш  заттарды  шығаруы  ықтимал,  су  бос  жыныстар  қайырмасынан  немесе  қалдық 

қоймасынан немесе көмірлі концентрат және жарылғыш заттар сақталатын нысандардан келіп 

түскен  кезде  су  ағатын  көкжиекке  жетеді  SRK  2015  жылыжүргізген  жерасты  суларын  үлгілеу 

нәтижелрі су ағатын көкжиектің жерасты сулаының деңгейіне жететін ластанға сулар карьерді 

және онымен байланысты лепрессия конусын құрғату арқылы жетуге болатынын көрсетті. Лас 

жерасты  сулары  кеніштің  аумағынан  алшақ  ақпайды.    Бұл  өзгерістің  төмен  шамасына, 

салдарынан төмен мағынаға әкеп соғады. 

 

Пайдалану кезеңі 

 

Кенішті  таратқан  кезде  кеніштің  кейбір  нысандарынан  (қалдық  қоймасы,  бос  жыныстар 



қайырмасы,  көмірлі  концентрат  қоймасы  және  жарылғыш  заттар  қоймасы)  бөлініп  шығуы 

ықтимал  ластағыш  заттар  құрғатуы  салдарынан  карьерде  жұмыс  жүргізілген  кезде  болатын 

аллювиальдық  және  құзды  су  ағатын  көкжиектерде  болмайды.      Сондықтан  лас  жерасты 

сулары табиғи гидравликалық градиентте кеніштің аумағынан бөліне алады. 

Алайда қазіргі таңда жабу кезеңінде ластағыш заттар шығарындыларыың салдарынан жерасты 

суларының  сапасына  ықтимал  әсер  етуді  бағалау  мүмкін  емес,  себебі  сандық  үлгілеу  ашық 



Қызыл жобасының ЭӘӘБ,  

5.9-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

367 бет 


 

тәсілмен  өндірудің  әсерін  болжау  үшін  ғана  пайдаланылады  (2016-2024).  Осы  кезеңде  тиісті 

ақпарат  болмаған  кезде  бұл  өзгерістің  жоғары  шамасына  және  бірқалыпты  әсерге  әкеп 

соғады деп есептеуге болады. 

 

Жерасты суының сапасына деген әсерді жұмсарту және мониторинг жүргізу шаралары 



 

Бағалау  көрсеткендей,  жобаны  салу  және  пайдалану  кезінде  жерасты  суларының  сапасына 

ықтимал  әсерлер  маңыздылықтың  болмауы  салдарынан  болады,  сәйкесінше  әсер  етуді 

жұмсарту  бойынша  ешқандай  ресми  шаралар  талап  етілмейді.  Дегенмен,  құрылыс  кезінде 

төменде сипатталғандай үздік тәжірибені ұстанған жөн: 

 



  Отын мен химиялық заттар қоймаларының аумағына бәк сыйымдығынан кем 

дегенде 110% учаскені құрайтындай етіп топырақ үйіледі, сондықтан кез-келген 

төгінділер  ұстап  қалынады.    Жұмыскерлер  осы  заттарды  қауіпсіз  қолдануды 

үйренеді,  және  дұрыс  қолданылатындығын  тексеру  үшін  хаттамалар  қатаң 

түрде енгізілетін болады; 

  Осындай материалды тасымалдау үшін екі қабырғалы цистерналары бар көлік 



ұралдары  пайдаланылатын  болады.  Құрылыс  кезінде  пайдаланылатын  кез-

келген көлік техникалық тексеруден өтеді және ағып кетпейтіндігі жүйелі түрде 

тексеріледі: 

  Төгінділерді  жедел  кетіру  үшін  жабдықтар  учаскелерде  қолжетімді  болады. 



Анағұрлым  күрделі  жағдайларда  әрекет  ету  үшін  Төтенше  жағдайлар  кезінде 

әрекет  ету  жоспары  құрылады  және  және  жұмыскерлер  төгілуге  жол  бермеу 

және төтенше жағдайлард әрекет ету және тазарту рәсімдерін үйренеді.  

 

Құрылыс кезіндегі жер жұмыстары, топырақты аршу және қоймалау жерасты суында өлшенген 



бөлшектердің  және  абсорбцияланған  ластағыштардың  жылдам  таралуына  әкеп  соғады. 

Осындай әсерді құрылыс жұмыстары кезінде аршылған жерлерді шектеу және қорғау арқылы 

төмендегілердің көмегімен төмендетуге болады:  

 



  Қорғалмаған топыраққа деген әсерді барынша азайту үшін кезеңдік құрылыс; 

  Құнарлы  топырақ  қабат  қоймасының  ыңғайлы  орнатылуы  үшін  эфемерлік 



нөсерлік арналардан алыс орнатылуы; 

  Топырақтың  құнарлы  қабатының  жабыны  (өсімдік  жамылғысын  қалпына 



келтіру); 

  Сүзгіш  осқауылдарда  және/немесе  шөгіндіні  аулағыштардың  құрамында  лай 



ағысты ұстап қалуын жеңілдету үшін ағыс жолдарын жобалау; 

 

Карьерді  құрғату  аяқталғаннан  кейін,  жабу  кезеңінде,  табиғи  гидравликалық  градиентте 



кеніштің аумағынан бастап ықтимал лас жерасты суларының қозғалысы салдарынан жерасты 

суларының сапасына ықтимал әсерін бағалау үшін қосымша үлгілеу қажет.  



Қызыл жобасының ЭӘӘБ,  

5.9-тарау 

 

 

ZT52-0156/MM1021 



2015 ж. желтоқсаны 

Кесімді нұсқа V1.0 

 

368 бет 


 

 

Жер  асты  суларының  деңгейі  мен  сапасына  қатысты  мониторинг  2015  жылдың  маусымынан 



бастап  ай  сайын  кеніштің  мониторингтік  желісінің  58  ұңғымасында  жүргізіледі.  Құрылыс, 

пайдалану  және  тарату  кезеңдерінде  мониторинг  жүргізілуі  тиіс.  Сондай-ақ  мониторингтік 

желіні  даңарту  қает,  себебі  жаңа  инфрақұрылым  салынғандықтан,  қолданыстағы  ұңғымалар 

жоғалып кетпейді. 

 

5.9.5

 

Қалдық әсерлер 

 

Мөлшеріне қалдық әсер етуі 

 

Салу,  пайдалану  және  тарату  кезеңдерінде  Ақбастау  бұлақ  және  Қызыл  ту  бұлақтарынан 



ағатын  ағысты  қайта  бағыттау  салдарынан  беткі  сулардың  мөлшеріне  қалдық  әсер  етуі 

салдарын  жұмсарту  және  мониторинг  жүргізу  жөніндегі  шараларды  жүзеге  асырған  кезде 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   95




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет