Проектно-исследовательская работа студентов

35 
 
Тікелей байланыс 
Екі компьютер Виндоус 95, 98 операциялық жҥйеде жҧмыс істеп жатқан, паралель портқа 
қосылған  кабельмен  жалғауға  мҥмкіншілік  бар.  Бҧл  кезде  ешқандай  қосымша  аппаратты 
және бағдарламамен қамтамасыз ету бҧндай желі қажет етпейді. Аппаратты байланыс рӛлін 
стандартты  паралельді  порт  атқарады,  ал  бҥкіл  бағдарламамен  қамтамасыз  ету,  басқару 
байланысқа қажетті операциялық жҥйеде бар. Тікелей байланыс кезінде компьютердің біреуі 
жетекші етіп бекітілсе, екіншісі-жетекті. Жетекші компьютерден жетектегі компьютер бҥкіл 
деген  және  папкілерге  кіруге  болады.  Жетекші  компьютер  операторы  бір  компьютерден 
басқаға мәліметтерді жіберуді басқара алады. 
Тікелей  байланыстың  артықшылығы  ол  оның  қарапайымдылығы  (ешқандай  қосымша 
аппаратпен және бағдарламамен қамтамасыз ету керек емес). Сондықтан тікелей байланысты 
организация  және  мекемелелерді  кеңірек  қолданады,  кӛбінесе  тҧрмыста.  Барынша 
компьютерлік  ойындар,  бірнеше  ойыншыларға  арналған,  тікелей  байланыс  режимінде 
жҧмыс  істей  алады.  Жан-ҧяда  екі  компьютер  болғанда  кеңінен  тікелей  байланысты 
қолданады. 
Жҧмыс станциялар және файлдық сервер 
Екі  не оданда кӛп компьютерлерді  қосу ҥшін тікелей байланыс жеткіліксіз.Бҧндай кезде 
әр компьютерде желілік платаны орнату керек, кабелмен жалған және арнайы бағдарламаны, 
компьютерлер  жҧмысын  басқаратын,  қосу  керек.  Кейбір  желілерді  арнайы  басқаратын 
компьютер бар, оны файылдық сервер деп атайды. Бҥкіл қарапайым компьютерлерді мҧндай 
желіде жҧмыс станциялары деп атайды. 
Локалды желінің жҥйесі 
Локалды жҥйенің конфигурациясын топология деп атайды. 
1  Топологияның  ең  қарапайым  тҥрі-шина.  Бҧндай  желіде  компьютерлер  бір  кабелмен 
қосылған 
2 Шинаға ҧқсас сақина қҧрылымы 
3  Локалды  желіге, файылдық  сервер  негізінде  қҧрылған,жҧлдызша  схемасы  қолданылуы 
мҥмкін. 
4  Бағдарламамен  қамтамасыз  ету  және  қондырғының  қҧрамы  схемаға  тәуелді  боп 
келеді. Топологияны мекеменің тҧтынуына байланысты алады. Егер мекеме бірнеше этапты 
иімденсе,  онда  қар  тәріздес  схемасы  қолданылады.  Онда  бҥкіл  мекемеге  арналған  бір 
орталық сервер және әртҥрлі жҧмыс тобына арналған файылдық сервер бар. 
Локалды желінің тағайындалуы 
Бҥкіл  компьютерлік  желілердің  тағайындалуын  екі  сӛзбен  айтуға  болады:  біріңғай  кіру 
(немесе  біріңғай  қолдану).  Ең  алдымен  мәліметтерге  біріңғай  кіру  боп  келеді.  Бір  жоба 
ҥстінде  жҧмыс  істеп  жатқан  адамдарға  әріптері  қҧрғап  мәліметтермен  жҧмыс  істеуге  тура 
келеді. Локалды желі арқылы адамдар бір жоба ҥстінде бір мезгілде жҧмыс істей алады. 
Локалды  желі-қондырғымен  біріңғай  қолдануға  мҥмкіншілік  береді.  Кӛбінесе  локалды 
желіні  қҧрып,  бҥкіл  бӛлімге  бір  принтер  алу  арзан,  әр  жҧмыс  орнына  принтерді  сатып 
алғанға  қарағанда,желінің  файылдық  сервер  бағдарламаға  біріңғай  кіруді  қамтамасыз  ете 
алады. 
 Қондырғы, бағдарламалар және мәліметтер бір терминмен біріктіріледі: ресурстар. 
 Локалды желінің негізгі тағайындалуы-біріңғай ресурстарға кіруі. 
 Локалды  желіде  әкімшілік  функциясы  бар.  Жоба  ҥстіндегі  жҧмысты  желіде  қадағалау 
жеңіл, автономды компьютерлермен жҧмыс істегенге қарағанда. Егер оқу класында локалды 
желі  бар  болса,  онда  ол  әкімшілік  функциясын  атқарады,  оқушылардың  оқу  сабағының 
жҥрісін қадағалайды. 
Локалды  компьютерлік  желілерді  бір-бірімен  қосуға  болады,  егер  олар  алшақ  орналасса 
да.  Бірақ  бҧл  кезде  арнайы  кабель  байланысын  қолдана  алмаймыз,  бірақ  оның  орнына 
қарапайым  байланыс  заттары:  телефон  желілерді,  радиостанциялар,  волоконды-оптикалық 
желілер, ғарыштық, спутниктік байланыс және т.б. кӛмекке келеді. 

36 
 
Локалды желілер арасындағы байланыс ретінде кез-келген байланысты қолдануға болады-
айырмашылығы 
тек 
сенімділігінде 
(кедергілер 
деңгейінде) 
мәліметтерді 
беру 
жылдамдығында  (желінің  жіберу  икемділігі)  және  желінің  қолдану.  Бәрімізге  белгілі  желі 
жақсы  болғанда,  оның  жылдамасы  қымбат  болады,  бірақты  ол  арқылы  бірлік  уақытта  кӛп 
мәліметті ӛткізуге болады. 
Екі  не  одан  да  кӛп  желілерді  бір-бірімен  қосқан  кезде  желі  аралық  одақ  пайда  болып, 
глобалды  компьютерлік  желі  қҧрылады.  Глобалды  желі  қаланы,  облысты,  мемлекеттті, 
континентті, бҥкіл дҥние жҥзін, географиялық жағынан бҥкіл елді қамти алады, бірақ оның 
бҥкіл азаматтарын қамти алмайды. Мысалға, қорғау министірлігі ӛзінің желісін қамтиді, Оқу 
және  білім  министірлігі  -  ӛзіндігін.  Бҧл  желілер  бҥкіл  елді  қамти  алады,  бірақ  бір-бірімен 
қиылыспайды. Егерде екі не одан да кӛп желілер, әр тҥрлі форматта жҧмыс істеп жҥрген, бір-
бірімен қиылысса оларды бір-біріне форматтауға арналған, арнайы компьютерді қажет етеді. 
Компьютер немесе бағдарламаны, бҧндай функцияны атқаратын, шлюз деп атайды. 
Егер екі желіні біріктірсең, бірдей протаколды қолданылатын, олардың арасында тҧратын 
қондырғыны кӛпір деп атайды. 
Желілердің  иелері  (мысалы,  банкілер)  глобалды  желіге  қосылады,  кең  байланыс 
мҥмкіншілігін  алу  ҥшін,  бірақ  сырт  пайдаланушылардың  бҧл  желіге  қосылуға  тыйым  сала 
алмайды.  Бҧл  жағдайда  Шлюз  компьютері  қорғаныс  ролін,  бражумауыр  деп  аталатын, 
атқарады. Тек ол арқылы ғана әкімшілік рҧқсатымен ақпарат ете алады. 
Байланыс тҥрлері: 
1  Егер  компьютер  желі  қҧрамына  әрдайым  кіретін  болса  ол  тҧрақты  байланысты 
иемденеді. 
2  Егер  компьютер  желіге  тек  жҧмыс  уақытында  қосылса,  оны  комутивті  байланыс  деп 
атайды. 
3  Байланысты  алыс  жақтан  орындауға  болады,  мысалы,  телефон  арқылы.  Мҧндай 
байланысты алшақтан кіру байланысы деп атайды. 
  
Интернет 
Екі желіні қосқан кезде желіаралық одақ қҧрылады да, ол интернет деп аталады. Қысқаша 
айтқанда  интернет  сӛзі  желі  дегенді  білдіреді,  екі  не  оданда  кӛп  бір-бірімен  байланысқан 
желілерден тҧратын. 
Бірақ,  Интернет  сӛзінің  кең  мағынасы  бар.  Қазіргі  кезде  дҥниеде  жҥздеген  мың  ҥлкен 
және кішігірім желілер бар. Олардың кӛбісі қосылған. Міне осылай біріңғай ақпаратты дала 
қҧрылды, милиондаған бір-бірімен байланысқан компьютерден тҧратын. Бҧл жалпыға бірдей 
ақпаратты кеңістікті Интернет деп атайды. Ең қарапайым интернеттің анықтамасы: Интернет 
– бҧл желілердің желі. 
Интернеттің  физикалық  қҧрылымын  әртҥрлі  компьютерлер  қҧрайды.Олардың  ішінен 
әрдайым желіге қосылған және мәліметтерді беруде,желілер арасында , іс атқаратындарды – 
серверлер деп атайды. 
 Кӛптеген  серверлер  бір-бірімен  бағдарлама  бойынша  сәйкес  келмейді,  бірақ  бҧған 
қарамастан  жҥйе  функционалды  жҧмыс  істейді,  себебі  әр  сервер  стандартты  мәліметтерді 
беретін протоколды – ТСР/ІР қолданады. 
Бҧл протоколдың қҧрылуы және енгізілуі интернеттің туған кҥні болып есептеледі. 
Протоколға  сәйкес  ТСР/ІР  бҥкіл  мәліметтер,  ақпаратты  далада  айналатын,  ҥлкен  емес 
блоктарға  бӛлінген  және  әр  пакетке  салынған.  Әр  пакет  ішіне  енгізілген  мәліметтерден 
бӛлек,  ӛзінде  тақырыпшалы  20  байт  ҧстап  тҧрады.  Ҥлкен  емес  кӛлеміне  қарамастан,  бҧл 
тақырыпша  ӛзінде  берушінің  мекен  жайы,  алушының  мекен  жайы  т.б.  ақпаратты  қҧрайды. 
Пакеттер  бір  серверден  екіншісіне  ӛтеді,  ал  одан  кейін  алушыға  жақын  серверге  беріледі. 
Егер  пакет  дҧрыс  берілмесе,  онда  беру  қайталанады.  Теория  жағынан  мҥмкін,  әртҥрлі 
пакеттер  бір  хабарламаның  әртҥрлі  жолдармен  кетеді,  бірақ  алушының  мекен  жайына 
екеуіде  жетеді.  Мҥмкін,  кейбір  пакеттер  бір  қҧжаттың,  Англиядан  Австралияға  жіберілген, 
жерді шығыстан батысқа қарай немесе батыстан шығысқа қарай айналып баруы мҥмкін. 

37 
 
Біріңғай  Интернеттің  ақпарат  кеңістігін  мысалға  радиоэфирмен  немесе  телеэфирмен 
салыстыруға  болады,  тек  бҧл  эфирде  ақпарат  сақталуы  мҥмкіншілікке  ие.  Пакеттерге 
бӛлінген, ол серверлер арасында айналып кейбір уақыт аралығында соларда сақталады. 
Интернет  уникалды  ерекшелікке  ие.  Оның  жҧмысында  кӛптеген  компьютерлер  қатысса 
да,  дҥниеде  танылған,  оның  кӛрінетін  организациясы  жоқ.  дҥниежҥзілік  желі  жҧмысына 
жауынгер  не  адам,  не  мекеме  жоқ.  Басқа  сӛзбен  айтқанда  Интернет  байланыс  тҥрі  ретінде 
ойлаған, және атом бомбалауын ӛтей алады. Интернет тірі организм сияқты ӛзін дамытады. 
Дҥниежҥзілік  желінің  кез-келген  бӛлімінің  істен  шығуы  болса,  ақпарат  пакеттері 
автоматты  тҥрде  бҧл  аймақты  сырттан  етеді.  Еуропа  және  Америка  арасындағы  бҥкіл 
кабельдерді  кессек  те,  серверлер  ақпаратты  спутник  байланысы  немесе  радиожелілік 
станциялар арқылы жіберіледі. Бҥкіл  ақпараттардың қозғалысын тек ТСР/ІР бақылайды, ол 
интернетте жҧмыс істеп жатқан әр компьютерде орналасқан. 
 Клиенттерден серверге пакеттерге бӛлінген сҧраулар жіберілсе, серверлерден клиентерге 
– сҧраған мәліметтер жіберіледі. Әр пакеттің жолын бастау мҥмкін емес, сондай-ақ ол кімге 
керек. Біз Москвадан Санкт-Петербургке хат қалай баратынын білмейміз. Ол не ҧшақпен, не 
теміржолмен  жеткізілуі  мҥмкін.  Бізге  қозғалу  жолы  керек  емес,  бізге  жіберудің  нәтижесі 
маңызды боп келеді. 
6.
 
Кҥтілетін нәтиже   
Қазіргі  кезде  сайт  жасау  мәселесі  ӛзекті  болып  жҥр.  Дегенмен,  сайт  жасау  жолдарын 
білмес бҧрын сайтқа катысты терминдерді, бағдарламаларды білген абзал. Сонымен, сайтқа 
байланысты терминдерге хостинг, домен, сервер және т.б. жатады.  
Хостинг  дегеніміз  ол  сайтыңыздың  Интернеттегі  орны,  яғни  сайтыңыздағы 
материалдардың  сақталатын  жері.  Олар  арнайы  серверлерде  сақталады,  ал    ақпараттың 
қауіпсіздігін  хостинг  беруші  компания  қамтамасыз  етеді.  Хостинг  ақылы  болғандықтан,  
ақысын ай сайын немесе жылына бір рет тӛлейсіз.  
Хостинг пен қатар домен сӛзін де естіген шығарсыз, бҧл екеуі әдетте қатар жҥреді. Домен 
ол  сіздің  сайтыңыздың  атауы.  Яғни  сайтыңыздың  атын  тіркеуден  ӛткізіп,  бҧл  ҥшін  де 
жылына  бір  рет  ақысын  тӛлейсіз.  Қазір  кӛптеген  хостинг  компаниялары  12  айға  хостинг 
ақысын тӛлесеңіз доменіңізді тегін тіркеп береді.  
Сервер  (server)–  желіге  қосылған  және  оның  пайдаланушыларына  белгілі  қызмет 
кӛрсетуді  қамтамассыз  ететін  компьютер.  Серверлер  желіні  пайдаланушылардың 
қажеттілігінен  туындайтын  мәліметтерді  сақтауды,  мәліметтер  қорына  сҧраныстарды 
ӛңдеуді, жойылған тапсырмаларды ӛңдеуді, тапсырмаларды басып шығаруды және басқа да 
іс-әрекеттерді жҥзеге асырады.  
Сонымен  сайт  жасау  жолдарына  келетін  болсақ,  сайтты  әртҥрлі  жолдармен  жасауға 
болады. Бірінші кезекте, әлбетте,оңай жолын қарастырайық. Егерде сіз Html, PHP және басқа 
да  бағдарламалау  тілдерін  білмесеңіз.  Бірақ  веб-сайт  жасау  сізді  қызықтырса,  онда  сайт 
жасаудың  бҧл  жолы  сізге  тиімді  болып  келеді.  Сайт  жасаудың  ең  оңай  әдісі  ол  -  дайын 
қҧрастырушы(  конструктор)  кӛмегімен  жасау.  Яғни    сіз  белгілі  бір  сайтқа  тіркеліп,    домен 
адресіңізді  ӛз  қалауынызшы  жазасыз.  Содан  сон  қҧраушы  ҧсынылған  дайын  дизайның 
таңдап,  шебердің  қадамдары  бойынша  ӛз  сайтынызды  жасайсыз.  Кең  таралған 
қҧрастырушылар: 
www.ru.wix.com
, 
www.ucoz.ru
, 
www.narod.ru
 .  
Қҧрастырушы арқылы сайт жасаудың кемшіліктеріне келетін болсақ:   

 
Хостингтен сізге шектеулі ғана орын беріледі.   

 
Сайттың оң жақ бҧрышына жарнама шығады 

 
Сайттың  домені  ҥшінші  деңгейлі  болып  тіркеледі,  мысалы: 
www.byirektal.wix.com
  
яғни сіз ӛзіңіз жазған домен атына нҥктеден кейін қҧрастырушының аты қоса жҥреді.  
Қҧрастырушы арқылы сайт жасаудың артықшылықтарына келетін болсақ: 

 
Ӛзініздің жеке, тегін жасалған сайтыныз болады 

 
Уақытыңыз ҥнемдейсіз 

 
Қҧрастыруға оңай, әрі жылдам 

38 
 
 
Сайт  жасаудың  екінші  әдісі  –  «движок»  арқылы  жасау.  «Движок»  дегеніміз  HTML, 
PHP…….т.б. тілдерді пайдаланып жасалынатын бумаларға салынған тҥрлі файлдар, сайттың 
дайын  қоры.  Сіз  тек  қажетті  мәзірді,  модульдерді  қосып,  ӛңдейсіз.  Бҧл  бағдарламалар 
арқылы сайт жасау ҥшін оны хостингке орнату керек,  сосын оны ары қарай ӛңдеуге болады. 
Сонымен  қатар  сайтыңызды  жасап  алғанша  бағдарламаны    компютеріңізге  орнатып 
алуыңызға  болады.  Ол  ҥшін  Denwer  бағдарламасы  қажет  болады.  Бҧл  бағдарлама  
сайтыңызды  хостингте  (Интернетте)  тҧрғандай  сезіндіреді.  Дайын  сайтты  Интернетке 
орналастыру ҥшін домен аты мен хостингті сатып алу қажет болады. 
Аса танымал және кемелденген «движоктар»: joomla, drupal, wordpress, DLE, livestrееt ... .  
«Движок» арқылы сайт жасаудың кемшіліктеріне келетін болсақ:   

 
әр тҥрлі бағдарламалармен жҧмыс істеуді білу, 

 
уақытыңыздың кӛбі сайт жасаумен ӛтуі. 
«Движок» арқылы сайт жасаудың артықшылықтарына  келетін болсақ:   

 
ӛзіңізге қажетті домендік есімнің болуы,  

 
жарнамалардың сайтыңыздың бетінде болмауы,  

 
сайтынызды ӛзіңіздің қалауыңыз бойынша ӛзгерту, әрлеу, әсемдеу. 
 
Енді сайт жасау әдістерінің бірі - арнаулы бағдарламалармен жасау. 
Сайт жасау бағдарламалары ӛте кӛп. Қарапайым ҥйренушілерге арналған: Microsoft Front 
Page , TurboSite, Macromedia Dreamweaver  және т.б. .  
Бҧл бағдарламалардың артықшылығы: сайт қҧруда арнайы бағдарламалау тілдерін білмей 
ақ қойса да болады. 
Ал кемшілігіне келетін болсақ: бҧл бағдарламалардың мҥмкіндіктерін білу 
Сонымен  сайт  жасаудың  кең  таралған  жолдары,  олардың  кемшелектері  мен 
артықшылықтары  жоғарыда  қарастырылған.  Сайт  жасағысы  келетіндер  қалауынша  жолды  
таңдай алады. 
Соңғы уақытта ақпараттық қызмет нарығының кҥн сайын ҧлғаюына қарамастан интернет 
желісіндегі қазақстандық буынның ресейлік, әсіресе батыстық буыннан біршама қалыс қалу 
мәселесін ӛзектілігін жойған жоқ.  Интернет желісінде қазақстандық буынды дамыту ісінде 
қарқынды  қадам  жасау  ҥшін  "Қазконтент"  АҚ  қызметкерлері  "Қазақстандық  сайттарды 
мемлекеттік қолдау" бағдарламасын қҧрастырды. 
          Аталмыш  бағдарламаның  мақсаты:  сайт  иелеріне  тегін  хостинг  ҧсыну,  сондай-ақ 
оларға  қаржылық  ағымдарын  ӛз  ресурстарын  жылжыту  ҥшін  бағыттауға  мҥмкіндік  беру 
(маркетинг, дизайн, SEO). 
 "Қазақстандық  сайттарды  мемлекеттік  қолдау"  бағдарламасына  (ары  қарай  Бағдарлама) 
қатысуға  ниет  білдірген  ресурстар  3-пункте  ("Бағдарламаға  қатысу  ҥшін  сайттарға 
қойылатын талаптар") кӛрсетілген барлық шарттарға жауап беруі керек [1].  
         Бағдарлама қатысушылары 6 ай мерзіміне тегін хостингке (VPS) ие болады. Хостинг 
ресурс  4.  және  5.  "Бағдарламаға  қатысуды  жалғастыру  (немесе  тоқтату)  шарттары" 
пунктерде  кӛрсетілген  Бағдарламаға  қатысуды  жалғастыру  (немесе  тоқтату)  шарттарына 
сәйкес келген жағдайда ғана беріледі. 
         Бағдарлама 2010-2014 жж есептелген, мемлекеттік қолдау сайт оның хостингін және 
тағы басқа шығындарын ӛтейтін инвестор тапқан жағдайда немесе интернет-ресурс ӛзін ӛзі 
қаржыландыру  дәрежесіне  жеткенде  тоқтатылады.  Интернет  мәліметтерін  жеңіл  кӛруге 
болатын графикалық интерфейс мҥмкіндігін береді. 
Web- тің әр бетінің басқа парақтармен байланысын кӛрсететін сілтеме белгілері бар, оны 
бір-бірімен  байланысқан  парақтардан  тҧратын  ӛте  ҥлкен  кітапхана  деуге  болады.Бір 
тораптық  компьютерде  орналасқан  мәліметтер  Web  кітабы  секілді,  ал  оның  беттері  кітап 
парақтарын  кӛзге  елестетеді.  Бҧл  беттердегі  мәліметтер   дҥниенің  кез  келген  нҥктесінде 
орналаса  береді.  Солар  арқылы  жер  шарындағы  барлық  серверлік  компьютерлердегі 
ақпараттар  кӛз  алдыңызда  орналасады,  мҧнда  қашықтағы-қымбат,  жақындағы-арзан  деген 

39 
 
ҧғым  жоқ,  олардың  бағасы  тек  мәліметтің   кӛлеміне  немесе  сіздің  байланысып  отырған 
уақытыңыздың ҧзақтығына байланысты[2]. 
Тҥйінді компьютерлердегі мәліметтің бірінші беті кітаптың мазмҧны тәрізді, әрбір беттің 
URL  (Universal  Resorse  Locator)  форматында  берілген  ӛзіндік  адресі  болады.Ол 
беттердегі   мәліметті  оқу  «кӛру  жабдықтары»  деп  аталатын  арнайы  программалар  арқылы 
орындалады.  Интернеттің  глобальды  жҥйесі  40-мыңнан  аса  әр  тҥрлі  локальды  жҥйелердің 
қосындысын  қҧрайды.  Әрбір  локальды  жҥйе  тҥйін  немесе  сайт  деп  ,  ал  сайттың  жҧмысын 
қамтамасыз  ететін  заңды  тҧлға  –  провайдер.  Сайт  әдетте  бірнеше  компьютер  –  серверден 
тҧрады.  Олардың  әрқайсысы  ақпараттың  анықталған  тҥрін  сақтауға  арналған.  Ақпаратты 
іздеу жҥйесінің потенциалы (ИПС) (АІЖ) бҥгінгі кҥнде жақсы дамыған. Қарапайым ортада 
кілттік  сӛз  арқылы  қҧжаттың  арасынан  ғана  емес  желілік  адрес  URL,  серверлер  атының 
арасынан, каталог және соңғы ақпараттық файлдар арасынан іздеуге мҥмкіндік алуға болады. 
Сонымен қатар, URL ӛрісінде мҧндағы латын әріптерін қолданатын, латын әріпімен сәйкес 
келмейтін тілдердің лексикасы жиі қолданылады. Бҧл қҧбылыс россияның интернет секторы 
ҥшін  толығымен  сипатталған  және  масштабтың  қатысуымен  іздеу  есептерін  шешуде  ӛте 
жоғарғы роль атқаратын арнайы желі атауларымен байланысқан. 
Білім  – адамның  санасында  берілген,  ӛзінің  қызметінде  шынайы  дҥниенің   заңды 
байланыстарын идеалды бейнелейтін объективті шындық.  
Web-сайт – бағыт бойынша бір серверде орналасқан, мәндерібойынша бірлескен, дизайны 
қайталанатын Web-беттердің жиынтығы 

 
Білім Web-сайты – тҧлғаға, қоғамға, мемлекетке қатысты оқыту және 
тәрбиелеудің бағытталған процесінен тҧратын, дизайны қайталанатын, 
бағыты бойынша бір серверде орналасқан, мазмҧны бойынша бірлескен 
Web-беттерінің жиынтығы, бҧларды пайдалануда білім алушыны 
аттестациялау қажет. 
       1 Мазмҧнының ӛзектілігі: 

 
Оқыту материалдар кӛзінің дефициты; 

 
 ерекше  ақпараттық  материалдардың  (суреттер,  жазбалар,  бейнекӛріністер) 
мультимедиялық тҥрде ҧсыну мҥмкіндіктері; 

 
қҧбылыстарды,  ҥрдістерді  және  объектілер  арасындағы  ӛзара  байланыстарды 
визуалдау ; 

 
қҧбылыстардың, ҥрдістердің және объектілердің  интерактивті режимде жҧмыс 
жасау қажеттілігі; 

 
ақпараттық-ізденісте дағдылар мен білімдерді қалыптастыру; 

 
озық психологиялық-педагогикалық әдістемелерді (эксперименталді-зерттеуші, 
жобалық әрекет және т.б.) тиімді игеру ҥшін жағдайлар жасау; 

 
қысқа мерзімде объективті бағалау қажеттілігі және т.б. 
            2.  Дидактикалық  ҧстанымдардың  сәйкестігі  (ғылымилығы,  жетімділігі,  жҥйелілігі 
және  реттілігі,  бейімделу,  кері  байланысты  қамту,  нәтижелердің  беріктігі,  оқытудың 
белсенділігі). 
1.
 
Уақытылы жаңарту. 
2.
 
Ақпаратты орналастырудың анық және логикалық қҧрылымы: 
- мәтінді бӛлімдер, тараулар бойынша бӛлу; 
          -  мазмҧны; 
          -  модульдік (тереңдетіп оқыту мҥмкіндігі); 
          -  терминдерге тҥсініктеме; 
          - анықтамалық қҧрал немесе оған сілтеме жасау. 
1.
 
Этикалық және адамгершілік ережелерге сәйкестік. 
2.
 
Мәтіндік графикалық пен қатар дыбыс және бейне ақпараттарын қосу. 
1.
 
Ақпаратты  оқудың  қолайлылығы,  шрифт  тҥсінің  және  фонының  тиімді 
ҥйлесімділігі. 

40 
 
2.
 
Дизайн  кӛркем  болу  керек  (дҧрыс  таңдалған  тҥстер  жиынтығы,  мәтінге 
байланысты графиканың тиімді орналасуы, мәндік экран аумағының болуы). 
3.
 
Дизайн  жалықтыратын  болмау  керек  және  пайдаланушыны  графика  мен 
анимация кӛптігімен шаршатпау керек. 
4.
 
Графика мазмҧнды кӛрсету керек. 
5.
 
Дизайн акценттік қҧрылымнан тҧру керек, айқын болу керек. 
6.
 
Дизайн мазмҧннан жалтармау керек. 
7.
 
Дизайн  пайдаланушының  психологиялық  және  жас  шамасы  ерекшеліктерін 
ескеру керек. 
8.
 
Дизайн бағытқа байланысты стильден ауытқымау керек. 
1.
 
Мектептердегі компьютерлік техниканың деңгейіне сәйкестігі. 
2.
 
Қысқартылған нҧсқаның бар болуы: 
     - айырылған суреттермен жҧмыс жасау мҥмкіндігі; 
     - мәтін сыртындағы суретті кӛру мҥмкіндігі. 
1.
 
Қабылдау  жылдамдығы  («мәтін  мен  графиканың  Мб-дағы  жеңілдігі,  тиімді 
кӛлем). 
2.
 
Жетімділік  (ДК  әр  тҥрлі  моделдері,  әр  уақытта,  жол  кӛрсету 
қарапайымдылығы,ақпараттық-ізденіс жҥйелері арқылы қол жеткізу мҥмкіндігі). 
3.
 
Интеравтивтіліктің  жоғары  дәрежесі  (мазмҧнның  ретін  қарауды  басқару 
мҥмкіндігі, дауыс беру, сҧраулар, сауалнама). 
4.
 
Қҧрастыру ҥшін тиімді және қазіргі заманғы қҧралдарды пайдалану. 
  
1.
 
Болашақта пайдаланушы санының шынайы пайдаланушы санына сәйкестігі. 
2.
 
Тҧрғылықты  мекен-жайы  (оқушылар,  оқытушылар,  әкімшілік  қызметкерлер, 
ата-аналар). 
3.
 
Қаржылық қамтылған болу керек, сайтты қаржылау кӛздері бар ма. 
4.
 
Авторлық қҧқықты сақтау. 
5.
 
 
8.Қолданылған әдебиет 
1.
 
Халықова Қ.З. Информатиканы оқыту әдістемесі. Алматы, «Білім», 2000.-196 бет. 
2.
 
С.М.Кеңесбаев.  Білім  беру  жҥйесін  компьютерлендірудің  теориялық  негіздері.  Білім 
берудегі менеджмен журналы, №3, 2004ж., 76-83 беттер 
3.
 
«Ақпараттық  технология  және  қашықтықтан  оқыту»  Мҧхамбетжанова  С.Т.  п.ғ.к., 
ББЖКБАРИ 
4.
 
Семакин И., Шеина Т. Преподавание базового курса информатики в средней школе.  – 
М.: Лаборатория Базовых Знаний, 2000. – 496 с.: ил. 
5.
 
Бочкин А.И. Методика преподавания информатики. – Мн.: Высшая школа, 1998. 
6.
 
Бидайбеков  Е.Ы.  Подготовка  специалистов  совмещенного  с  информатикой профиля  в 
Республике Казахстан – Алматы: АГУ им. Абая 1998-123с. 
7.
 
Бидайбеков  Е.Ы.,  Абдулкаримова  Г.А.  Информатика  и  средства  информатики  в 
начальной  школе:  Учебно-методическое  пособие  для  студентов  педагогического 
университета. –Алматы, 2002-80с. 
8.
 
Бочкин  А.И.,  Вислобокова  Н.С.  Об  оценке  доли  знаний  с  помощи  комбиноторных 
тестов. ИНФО – 2004-№11. 
9.
 
Ершов  А.П.  Компьютеризация  школы  и  математическое  образование.  Основные 
направления работ по программе «Информатизация образования». ИНФО. – 1992-№5,6. 
10.
 
Каймин  В.А.  Курс  информатики:  состояние,  методика  и  перспективы.  ИНФО-1990 
№6. 
11.
 
Кателл  Д.  Информационные  и  коммуникационные  технологии  для  активного 
обучения. ИНФО-2004-№3. 
12.    Абилтаев Дастан /Сайт жасау жолдары статья    group-global.org/.../26651-sayt-zhasau-
zholdar... 

41 
 
Авторы: Аимбетова Ж.У., Букенова А.М., 4 курс, «Информатика» 
Научный руководитель: Радченко Т.А., магистр естественных наук. 
 

жүктеу/скачать 11,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: