Профессор Алма Қыраубаеваның жаным садаға еңбегінен бүгінгі

С
ұхбаттан соңғы сыр
Қазір Астанада жалпы білім беретін 38 мектеп бар екен. Онда 2155
м
ұғалім жұмыс істеп, 41793 бала оқитын көрінеДі. БұларДың 18260-
ы – орыс, 15488-і – 
қазақ, 8045-і – басқа ұлт өкілдері. Осындағы 16
мы
ңға жуық қазақ баласының маңдайына жазылған жалғыз қазақ
мектебі бар. Оны
ң жобалық қуаты 689 орындық. Шүкір, жаңадан
та
ғы бір қазақ мектебі келесі оқу жылында ашылады деп күтіп
ж
үрміз.
Десек те, батпандап кірген ауруды
ң мысқалдап шығатын түрі бар.
Б
ұған дейін бұл топырақтағы ұлттық менталитеттің тамырына нәр
берілмегені соншалы
қ – дәл бұгін қазақ мектебінде оқитын бала
орысша с
өйлейді. Ассимиляцияландырудың қою түтіні бүркеген бұл
өлкенің тұманы әлі сөйлегенше талай қара шашқа қырау түсер.
Дегенмен жат
қанды жарылқайтын құдай жоқ. «Жүргенге ғана
ж
өргем ілінеді». Ендеше, осы Астанаға жоғарыда айтылған
«
ұлттық» мектептің іргетасын неге қаламасқа? Осыдан қазақ пайда
к
өрмесе, зиян шекпесі кәміл.
Ел не айтады? А
ғалар қалай қарайды? Оқырман, сен не дейсің?

(С
ұхбаттасқан – Бекен Қайратұлы)
ЕЖЕЛГІ 
ӘДЕБИЕТТІ ОҚЫТУ
Әдебиет тарихын оқу жазба мұралардың мазмұнымен танысу десек,
ма
қсатты тым жадағай түсінген болар едік. Әдебиет – әлемді түсіну,
айналада
ғы өмірді зерттеу, адамды тану. Оқушы әдебиет тарихын
о
қыған кезде одан өзін толғандырған өмірлік мәселелерге жауап
іздейді. 
Әдебиет проблемалылығымен қызықты.
Егерде ежелгі 
әдебиетті оқыту «тақырыпты өту» дейтін үстірт
ұғымға айналып кетсе, онда әдебиет тарихы бір жақта, оқушы өмір
с
үріп жатқан уақыт қажеттілігі бір жақта қалмақ. Әдеби
шы
ғарманың жазылған уақытын тарихи зерттеп оқыту, сабақта
проблемалы
қ жағдай туғыза отыру арқылы оқушы көкейіндегі
к
өптеген сұрақтарға жауап бере алсақ, сонда ғана мақсат орындалды
десек болар еді.
Ежелгі 
әдебиетті өмірге енді кіре бастаған жас буынды
тол
ғандыратын мәселелермен қалай байланыстыруға болады? Ол
үшін баланың жан дүниесі қандай сұрақтарға жауап іздейтінін
ұғуымыз керек. Өмір қандай мәңгілік болса, өмірді сүре білу
м
әселелері де сондай – мәңгілік. Ендеше, бүгінгі оқушыны мынадай
с
ұрақтар қызықтырмауы мүмкін бе? Мысалы, өмірдегі негізгі
құндылық не? Дүние байлығы ма, рухани байлық па? Дүние жию
айып па? Бізді
ң қоғамда рухани байлық жиған адамның кедей
болатыны несі? Ол уа
қытша ма? Адам қайтсе, бақытты болады? Кісі
өз бақытын ел бақытынан таба ала ма? Өз бақытын ел бақыты үшін
айырбастай ала ма? Ту
ған-туыс, жора-жолдас, көрші-қолаң, ағайын-
жегжатпен б
өлісу қажет па? Әркім тек өзі үшін өмір сүрсін дейтін
макиавелизмге к
өзқарасың қандай? Адамның қадір-қасиеті неде?
Мен кіммін? Нені жа
қсы көріп, нені жек көремін? Өмірге не үшін
келдім?

О
қушы белгілі дәрежеде осы сияқты өмірлік мәнді сұрақтарға жауап
алып отыр
ғаны жөн. Ежелгі әдебиеттің көтерген мәселелерін тарихи
уа
қыт контексінде қарай отырып, қазіргі кезең мен кеше ғана
басымыздан 
өткен тарихи оқиғалармен үндесер тұстарын тауып алу
қажет. Ретіне қарай осы жағына көбірек назар аударылғанын қалар
едік. Оны
ң тәрбиелік мәні де зор екені дау тудырмайды.
( 
Қолжазбадан)
Т
ҮСІНІКТЕР
1. «Жаным сада
ға». Деректі әңгімелер. «Жалын» баспасынан 1995
жылы жары
қ көрген.
2. «
Ұлттық мектеп: тәжірибе». 2000 жылы баспаға дайындалған.
Үзінділері 1999 жылы «Ұлт тағылымы» журналының №№1-2-
сандарында, 2007 жылы «М
әдениет» журналының №№6-9-
н
өмірлерінде жарияланған. Шығарманың толық нұсқасы алғаш рет
осы жина
қта беріліп отыр.
3. «К
өк бөрі». «Өнер» баспасынан «Сақ әңгімелері», «Сұлтан
Бейбарыс», «Тар
ғытай, Ширақ батыр» деген атпен жеке-жеке суретті
кітапшалар болып шы
ққан.
4. Ма
қалалар:
«Міндет – о
қыту, үйрету». «Қазақ әдебиеті» газетінің 1980 жылғы 12
желто
қсандағы санында жарияланған.
«Студенттік коллективті 
қалыптастырудың жолдары». Мақала “Қазақ
университеті” газетіні
ң 1986 жылғы 11 маусымдағы № 10 (1248)
санында жариялан
ған.
«
Қазақ лицейіне қамқорлық керек» (Сұхбат). «Заман жаршысы»
газетінде 1994 жылы 3 желто
қсанда басылған. Әңгімелескен – Айгүл
Айдаралиева.

«
Ұлттық мектеп өрісіміз». «Қазақстан мұғалімі» газетінің 1995
жыл
ғы 24 қаңтардағы санында жарық көрген.
«Б
үгінгі ұлтты қ мектеп». «Егеменді Қазақстан» газетіні ң 1995
жыл
ғы 12 мамырдағы санында жарық көрген нұсқасынан алынды.
«Жас 
ұрпақ: бүгін және ертең». «Егеменді Қазақстан» газетінде 1997
жылы 30 желто
қсанда жарияланған.
«Баланы бас
қаша оқытпасақ...» (Сұхбат). «Егеменді Қазақстан»
газетіні
ң 1994 жылғы 3 қыркүйектегі нөмірінде шыққан.
Әңгімелескен – Серік Жұмабекұлы.
«Ш
әкірт мүмкіндігі шексіз...» (Сұхбат). «Жас алаш» газетінің 1995
жыл
ғы 11 ақпандағы санында жарық көрген. Әңгімелескендер: Ғ.
Ж
үндібаев, Н.Мауытов.
«
Ұрпақ жанашыры» (Сұхбат). «Шалқар» газетінің 1995 жылғы
наурызда
ғы санында жарық көрген. Сұхбаттасқан – Есенкүл
К
әпқызы.
«Елдік 
үшін бесігімізді түзейік» (Сұхбат). «Шалқар» газетінің 1996
жыл
ғы 23 ақпандағы №3 нөмірінде жарияланған. Әңгімелескен –
Г
үлбану Құлпейісова
«Нобель сыйлы 
ғын неге ешкім алған жо қ?» (С ұхбат). «Заман-
Қазақстан» газетінде 1996 жылғы 25 қазанда жарияланған.
С
ұхбаттасқан – Шаймерден Төлегенұлы.
« 
Әйелдерді ң қо ғамдағы алатын орны туралы ойлар». «Шалқар»
газетінде 1998 жылды
ң 13 наурызында жарық көрген.
«Айналайын, т
үсінік...» (Сұхбат). «Заман Қазақстан» газетінің 1998
жыл
ғы 27 наурыздағы санында жарияланған. Сұхбаттасқан –
К
үлпара Жұмағали.
«
Әйел – қоғамдық күш». «Егемен Қазақстан» газетінде 1998 жылы
17 
қазанда жарық көрген.
«Матриархаттан с
әлем». «Отан» қоғамдық-патриоттық журналының
1999 жыл
ғы №1 нөмірінде жарық көрген.

«Студенттерді маманды
ғына бейімдеуге арналған ойын сабағы».
ҚазМУ хабаршысының (филология сериясы) 1999 жылғы № 2-
саныны
ң 15-16 беттерінде жарияланған.
«Тыйым салумен 
ғана шектелу – білімсіздіктен». «Жас алаш»
газетіні
ң 1999 жылғы 26 маусымдағы санында жарияланған.
«
Ұлтқа ұлттық мектеп қажет». «Астана ақшамы» газетінде 1999
жылы 27 шілдеде жары
қ көрген. Сұхбаттасқан – Бекен Қайратұлы.
«Ежелгі 
әдебиетті оқыту» (Қолжазбадан).
https://t.me/kzkitap