Психолингвистика пәні бойынша

Реципиенттің  мәтінді  түсіну  барысында  мәтінді  түсіну  барысында  реципиентке 

материалды  қабылдаудың  сатылығы  әрі  келіп  жатқан  информацияның  жүйелі,  дәйекті 

ӛңдеудің, әрі мәтін мағынасының интеграциясын қарастыруды ұсынады (1,2,3,4).      

(1) Қара ойнақы кӛздері оған қадала қарады.  

(2) Қазір  ерні қимылдайды да және одан ашық және жайдары жүзінде ойнақтап 

тұрған кӛңілді әзіл шығып кететіндей кӛрінді.  

(3) Бұл суреттің авторы кім? 

(4)    Алтын  жалатылған  рамаға  жабыстырылған  қағаз  Чингиннато  Баруцци 

портретін Карл Брюллов салғанын дәлелдейді.  

Ресей  психолингвисті  Н.И.Жинкиннің  пікірінше:  «бұл  мәтінде  алғашқы  үш 

сӛйлем  арасында  мағынасы  бойынша  байланыстару  оңай  емес  терең  саңылаулар 

(скважины)  бар.  Тек  тӛртінші  сӛйлемде  4  сӛйлемді  бірге  байланыстыру  үшін  қажет 

барлық нәрсе берілген. Бірақ тӛртінші сӛйлем жеке алғанда түсініксіз болады».  

Сонымен  қатар,  Жинкиннің  байымдауынша,  «мәтіндік  мағына  –  екі  кӛршілес 

сӛйлемнің лексикалық мағынасының интеграциясы. Егер интеграция пайда болмаса, онда 

келесі  кӛрші  сӛйлем  алынады  және  бұл  сӛйлемдердің  мағыналық  байланысы  пайда 

болғанға  шейін  жалғаса  береді».  Зерттеуші  осы  бойынша  мынадай  ескертпе  айтады, 

минимум ең кем дегенде екі сӛйлемнен кейін мағына туады.