«психология» ПӘні бойынша дәрістен ҚЫСҚаша конспект алматы, 2022
жүктеу/скачать 0,7 Mb.
|
Лекция геофак
Мазмұны:Зейіннің танымдық процесс ретінде сипатталуы Зейіннің қасиеттері психологиялық феномен ретінде Зейіннің нейрофизиологиялық механизмдері Зейінділіктің қалыптасуы Зейін деп өзекті, тұлғалық маңызды белгілерді таңдауды, бөліп алуды айтамыз. Психикалық деңгейлердің барлығын ұйымдастыруға қатысқандықтан ес сияқты зейін “өтпелі” деп аталынып басты психикалық процестерге жатады. Әдетте зейін деп сананың нақтылы объектіге бағытталғандығын айтамыз. Зейіннің объектісі ретінде сыртқы ортаның кез келген заты немесе құбылысы, бiздің іс-әрекетіміз және ойларымыз бола алады. Мен кiтапты оқып отырып оның мазмұнымен толық шұғылданып кеттім; мен бөлмеде болып жатқан әңгiмелерді естимiн, бiрақ оларға мән бермеймін. Мiне бiреу қызықты нәрсе айта бастағанда, менiң көзiм кiтаптың жолдары бойымен ойламай жүгiргенiн сездім. Мен бастапқы сәттен соңына дейін бiр уақытта әңгiме естiп, кiтап оқып отырдым. Бірақ менiң психикалық әрекеттің қалыптасуы екi жағдайда әр түрлі болды. Бастапқыда менiң санам оқуымның түсiнуіне бағытталды; кiтаптың мазмұны ортада, әңгiменiң мазмұны шетте болды, (сананың өлкесiнде, шетінде?). Содан кейін сана әңгiменiң тыңдауына бет алды; сананың ортасындағы әңгiме, кiтаптың оқуы оның шетінде. Айтқанымыздай, зейінім кiтаптың оқуынан әңгiменiң тыңдауына өтті. Сананың нақты затқа бағытталғандықтың нәтижесiнде ол анық және айқын көрінеді, сол уақыттағы барлық басқа қоздырғыштар күңгiрт және бұлыңғырланып сезіледі.Зейінім кiтапта болған сәтте, мен оның мазмұнын анық,бірақ әңгімені көмескі қабылдайтын болдым. Сол сәтте мен әңгіменің тек қана үзiндiсін айта алар едiм. Зейінімді кітаптан алып әңгiмеге өткен бойда iс iле-сала өзгердi. Мен ендi әңгiменiң мазмұнын анық қабылдаймын, көздерім оқуды жалғастырса да,кітаптағы тек қана ойлардың үзіндісі келеді. Зейін құбылысындағы сананың іріктеу сипаты мәлiм болады: егер адам бiр объектілерге зейін салса, онда ол басқалардан алаңдайды. Зейінді өздерiмiздiң қабылдау, ойлау, ес және т.б. ерекше психикалық процесстерге жатқызуға болмайды. Зейін - барлық психикалық процесстердiң ерекше тарабы. Дәстүрлі зейінді шектеулі қабылдаудың аймағымен байланыстырады, яғни адам көргісі (естігісі) келген ақпарат құралын білу, яғни қалауын қабылдауы. Зейін өңделетін ақпаратты іске асырады. Адамның ақпаратты қайта жасауының орталық механизмдері бір уақыт аралығында тек бір объектімен жұмыс жүргізе алады. Мұнда көрсетілген көлем зейіннің негізгі мінездемесі болып табылады. Зейін көлемін оқыту және дайындау арқылы өзгерту өте күрделі мәселе. Ортаны талдау бірізділігі (зейіннің бағыты) екі топ факторға тәуелді: ол сыртқы тітіркендіргіш құрылымы (белгінің физикалық өлшемдері: белсенділік, жиілік және т.б.) және адамның әрекетін анықтайтын ішкі аймақ құрылымы (жаңашылдық деңгейі, тітіркендіргіш белсенділігі және т.б.). Зейін бейімделу қимылымен жалғасады, алайда оған жатқызылмайды. Зейін болмысы – таңдау сипатындағы психикалық іс-әрекет. Зейін психикалық іс-әрекеттің бағыты мен тұрақтылығын орнатуға жағдай жасайды. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|