Пунктуациясы
жүктеу/скачать 1,06 Mb. Pdf көрінісі
|
Пунктуациясы
| 70-жаттығу. Төмендегі жаттығудан одағай сөздерді тауып, жазылуына
назар аударыңыздар. – Зарлық сұлу қыздармен билегенде дорбасын қайда тастап кетеді екен, ә? – десіп, бүйрегі бүлк етпей, жан-жағымызда үлкен бар демей-ақ ыржалақтап тұр. (М.Әуб.) – Апыр-ай, ә... – деді Ғабең орнынан тұрып, зал ішін ерсілі-қарсылы кезіп кетті. (М.Әуб.) Шіркін, жазу деп Қадырдың жазуын айтсайшы! (М.Әуб.) – Япыр-ай, Алексей Иванович сияқты ғалым емес, мұншама тілді қайдан үйренген? (М.Әуб.) – Әттең, шіркін бала шақ! – деген Базаралының өз бетімен айтқан арманды тынысы дәл Абайдың ішімен сырласудан туғандай. (М.Ә.) – Масқара! Шұбардың құсы дуадақ ілудің орнына, дуадақтан жапа шегіп, қорлық көріп қалыпты ғой! – дейді. (М.Ә.) – Әй, жігітім, тоқташы былай! – дей беріп еді, Далбай қамшысын сілтеп, ақырая берді. (М.Ә.) – Е, қарағым-ай, сенің басыңа да бұлт үйірілген екен ғой. (М.Әуб.) – Ойбай-ау, ағатай-ау, мұныңыз не? Ауруханадан кеше шыға сала жер қазып жатқаныңыз қалай! (М.Әуб.) 71-жаттығу. Төмендегі одағайларды қатыстыра отыра сөйлем құрастырыңыздар. Моһ-моһ, бәрекелді, шіркін-ай, ойпырм-ай, ау-у-у, мәссаған, түуһ, уһ, ура-а- а, пай-пай, шөре-шөре, паһ-паһ, әттеген-ай. Қосымшалардың жалғануы Қосымшалар сөздің соңғы дыбысының, буынының әуенімен үндесіп, бірге жазылады: біл-ім-ді, дарын-ды, парасат-ты т.б. Буын үндестігіне бағынбайтын қосымшалар: -бан, -гер, -кент, -хана, -стан, -еке, -жан, -қар, -кеш, -дар, -көй, гөй, -қор, -қой, -мар, -маш, -нікі, -дікі, -тікі, - паз, -тал, -уар, -мен, -бен, -пен. Мысалы, еңбекқор, өнерпаз, тілмаш т.б. Жалқы есімдер й, ш дауыссыз дыбыстарына аяқталса, -ев (-ева), басқа дауыссыз дыбыстарға аяқталғанда, -ов (-ова), дауыстыларға аяқталса, -ин (-ина) қосымшалары жалғанады: Сәтбай + ев – Сәтбаев, Сейфолла + ин – Сейфуллин, Шахан + ов – Шаханов. –ов, -ев жұрнақтары арқылы жасалған фамилияларға қосымша түбірдің соңғы буынының жуан-жіңішкелігіне қарай жалғанады: С.Жүнісовке, С.Исаевтың. Әріптерден қысқарған сөздерге қосымшалар оның айтылу әуеніне қарай, ал олардың ішінде дауысты дыбыс болса, сол дыбыстың айтылу әуеніне қарай дефис арқылы жуан не жіңішке болып жалғанады: ПМПИ-ге, ПМУ-дың, ТУ- 144-ке. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|