Ay bacayı aştı: Bir işin yapılabileceği en uygun zaman geçti.
Ay dedeye misafir olmak: Geceyi açıkta, ay ışığında geçirmek.
Ay parçası: (Kadın, kız için) Çok güzel.
Aya "sen doğma ben doğuyorum" der: Güzellikle ayla yarışır.
Ayda kazandığını günde yemek: Hesabını bilmeden harcama yap-
mak.
Ayda yılda bir: Seyrek olarak, arada bir.
Aydan arı, günden (sudan) duru: 1 Çok temiz, çok güzel.
2. Apaçık.
Ayın on dördü gibi: Yüzü çok güzel.
Саха халқының әдебиетінің негізі салушы А.Е. Кулаковский-
дің саха тіліндегі тұрақты тіркестер тізімінде «ай» сөзі қол да-
нылған мынандай тіркестер кездеседі: «Күн-Ый быатын тут- тум – Ай мен Күнді ұстап алдым. Қандай да болмасын қатеррден
өткен адам осы сөзді айтады.
«Тәңір»сөзіменбайланыстықалыптасқантіркестер М. Қашқари заманында Қарахан мемлекетінде ислам діні
қабылданып, ислам идеологиясы кең таралып, түркі ха лық-
тарының тұрмыс-тіршілігі, салт-санасына тез және оңай сіңісіп
кетуінің бірден бір себебі Тәңірлік идеясы. Себебі оған дейін
тылсым күш иесі жаратушының бар екендігіне және оның жалғыз
екендігіне сеніп, Алланы көп халықтардан бұрын Тәңір деген ат-
пен танып келген түркі халықтары үшін Ислам діні жат болмай,
керісінше «Алла» ұғымымының синонимдік қатарын «Тәңір»
лексемасы толықтырды.
Мәселен, М. Қашқари «Бісміллә-hір-Рәхмәнір-Рахим! Аса қамқор, ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын! Күллі мадақ-мақтау кемел ақыл-ой иесі, барша қасиет-құдірет, даңқ пен аса келісті санат иесі бір Тәңірге тән. Заманның ең саламат саңлақтарының ділі кесел, қызыл тілдің асқан шешендері кекеш болып қалған шақта, адал мен арам істер анық та толық баяндалған Құранды Алла Жәбірейіл арқылы Мұхаммедке түсірді. Сөйтіп тура жолды көрсетіп, бағыт сілтеуші белгіге құлабыз қойып берді» деп, еңбегін бастайды
