Р. С. Оразбаева
жүктеу/скачать 34,17 Mb.
|
bioekologia-kniga
ЭКОЖҮЙЕ10. Шампиньоннан (саңырауқұлақ) жасалған салатты жеу кезінде біз екінші реттік консумент және трофикалық деңгейдің үшінші қатарындамыз, өйткені саңырауқұлақтар денесінде хлорофилл түйіршіктерінің болмауына байланысты, органикалық заттарды синтездей алмайды, сол себептен олардың өздері де продуценттердің дайын органикалық заттарымен қоректенеді яғни саңырауқұлақтар бірінші қатардағ ы консумент болғандықтан, онымен тамақтанатын адамдар екінші реттік консументтер. 13.Үшінші. В. Д. в) судың айналымымен байланысты процестермен тірі организмдердің өзара қарым-қатынасымен байланысты 20. Г. Г. Жоқ Кез келген дамушы биожүйелерде энергияның жинақталуы байқалады. Үнемі, тұрақты жануарлармен сіңірілетін бөлігі есебінен фитомасса бірден жинақтала бастайды. Кез-келген экожүйенің өзгерісі биомассаның өсуі болсын, фитомасса және зоомассаның құрылымы болсын бұл өзгерістер айқын байқалады. 24. Тайга зонасының қоректік тізбегінің мысалы: Таңқурай → қоңыр ай → копрофаг → борсық Фитопланктон → бұтақ мұртты шаяндар (мысалы, дафнийлер) → Карп тәрізді балықтар→ окунь Продуценттердің қызмет етуіне қолайлы жағдай жасау жолымен. Мысалы, минералды және органикалық тыңайтқыштар себу жолымен. Әрине әсер етеді. Мысалы, ортаны жылытуға жұмсалатын энергия көбінесе экожүйенің өнімділігін анықтайды. Баршаға мәлім, егер ол жеткіліксіз болса, продуценттер биомассаны синтездей алмайды. Мысалы,жылдың қыс кезінде. а) бір клеткалы балдырлар → бұтақмұртты шаяндар → балық→ балыққоректі құстар (шағала) → бактериялар; б) итбүлдірген→ қоңыр аю → копрофагтар → істіктұмсықты бақа→ түлкі→ бактериялар; в) емен → жапырақжеуші→ үлкен сары шымшық → қаршыға → бактериялар. 32. а. Жоғары белдіктің өсімдіктері ұзын күнді жарыққа бейімделген сондықтан күн жарығының ұзындығы ұлғайған сайын қолайлы дами бастайды. Субтропиктер мен тропиктер өсімдіктері қысқа күн ұзақтығына бейімделген және жарық ұзақтығы ұлғайған сайын олардың жеміс беру қабілеттілігі төмендейді, тіпті көп жағдайда жеміс бере алмайды. Көптеген өсімдіктер қысқа күн өсімдіктері, яғни субтропикалық және тропикалық аймақтардан шыққан өсімдіктер болғандықтан жоғары белдіктерде өсірген жағдайда көбіне генеративті мүшелерді түзе алмайды. Аралдарда ылғалдану дәрежесіне байланысты шалғындық немесе далалық өсімдік бірлестіктері қалыптасады. Бұндай бірлестіктерде қоңырбас тұқымдасының өкілдері басым болады. Жануарлардың түрлік құрамына көктемгі құрғақ өсімдіктердің өртенуі аз әсер етеді. Олардың түрлік құрамы негізінен өсімдіктер бірлестіктерінің ерекшеліктерімен, аралдар аудандарымен, құрлықтан ара қашықтығымен және т.б. факторлармен байланысты, өйткені, көптеген организмдерде өртте тірі қалу үшін алуантүрлі бейімделушіліктері қалыптасқан. Химиялық, биологиялық, физикалық. Олар ең алдымен, тірі организмдерге және ортаға жалпы әсер ететін қасиеттерімен ерекшеленеді. Сүзгілеу, абсорбция, тұнбаға түсіру, тотықтыру, белсенді лайды пайдаланатын биологиялық тазарту. Су қоймасының өзіндік тазаруы қалқымалы бөлшектердің тұнбаға түсуі, организмдердің органикалық заттардың белсенді ыдырауы мен сіңірілуі нәтижесінде жүзеге асады. Мысалы, қос жақтаулы былқылдақ денелілер суды сүзе отырып, қорек ретінде қолданатын органикалық заттарды судан тазалайды. Бір клеткалы көптеген түрлері бактерияларды жейді; бұтақмұртты шаяндар бірклеткалы балдырлармен қоректенеді және т.б. жоғары сатыдағы су өсімдіктері мен су жағалауындағы өсімдік әлемі кейбір заттарды белсенді сіңіреді, нәтижесінде суды ластаушылардан тазартады. Мысалы, қоға өзіне ешқандай зиян келтірмей –ақ фенолды және оның қосылыстарын көп мөлшерде сіңіре алады. в. Көлдерге антропогендік әсер суда биогенді элементтердің концентрациясының жоғарылауына және балдырлардың биомассасының өсуін жеделдетеді. Өсімдік қоректі балықтарды өсіру балдырлардың биомассасының қысқаруына әкеледі, бірақ су қоймасындағы оттегі концентрациясының төмендеуіне соқтырады. Бір уақытта жыртқыш балықтарды өсіру өсімдік балықтардың биомассасының төмендеуін болдырады және су қоймасындағы оттегі концентрациясын төмендеуін баяулатады. Сонымен, бір уақытта су қоймасында өсімдік қоректі және жыртқыш балықтарды өсіру өздігінен тазарту жылдамдығын көтереді және көлдің антропогенді қартаю процестерін баяулатады. жүктеу/скачать 34,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|