Р. С. Рахметова Қазіргі қазақ тілінің синтаксисі
жүктеу/скачать 0,57 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1-тапсырма. Кубизм стратегиясы
- 3-тапсырма.
| Тақырып бойынша сұрақтар:
1. Сабақтас құрмалас сөйлем дегеніміз не? 2. Сабақтас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдері қандай жолдармен байланысады? 3. Құрамындағы жай сөйлемдерінің мағыналық қарым- қатынасына қарай сабақтас құрмалас сөйлем неше түрге бөлінеді? 4. Салалас құрмалас сөйлем мен сабақтас құрмалас сөйлемнің айырмашылығы неде? 5. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің арасына қандай тыныс белгілері қойылады? 6. Көп бағыныңқылы сабақтас сөйлем дегеніміз не? Оның қандай түрлері бар? 1-тапсырма. Кубизм стратегиясы. 1. Дәлелдеңіз. Сабақтас құрмалас сөйлем құраңыз. Оның сабақтастың қандай түрі екенін дәлелдеңіз. 2. Анықтаңыз. Сабақтас құрмалас сөйлем құраңыз, сабақтас сөйлемді жасауға қатысқан тұлғаларды тауып, олардың қандай тұлға екенін анықтаңыз. 3. Талдаңыз. Сабақтас құрмалас сөйлем құраңыз, сөйлемге синтаксистік талдау жасаңыз, ондағы бағыныңқы сыңардың жасалу жолын талдаңыз. 4. Астын сызыңыз. Сабақтас құрмалас сөйлем құраңыз, сөйлемдегі сөздерді бір-бірімен байланыстырып тұрған тұлғалардың астын сызыңыз. 5. Ажыратыңыз. Үш сабақтас құрмалас сөйлем құраңыз, олардың түрін ажыратыңыз. 6. Зерттеңіз. Сабақтас құрмалас сөйлем құраңыз, сөйлемді оқып шығып, оның жасалу жолын, түрін анықтап, синтаксистік талдау 92
дәлелдеңіз. 2-тапсырма. Көп бағыныңқылы сабақтас сөйлемді тауып, оның жасалу жолын түсіндіріңіз. Қараңғы түнде омырауына тұмсығын тығып пысылдап жатқан кішкене сәбидің кекілін сипап, кемсеңдеп жылап шығатын атымен бөтен бейтаныс әйелдің көкірегіне сүт жүгірді (Ә.Кекілбаев). Әкеме адырая қарап аз тұрған Қазина, бетін оң жақ қолының саусағымен бір сызып, үлкендеу көзін кеңірек ашты да, ернін бір сылп еткізіп: - Бетім-ау, мына Kесір болмағай да! - деді (С.Мұқанов). Үйден үстіне малынтып шұбалаң көйлек киіп, басына малынтып шұбалаң орамал тартқан әйел созалаңдап шығып, қалқи басып, ат үстіндегі күйеуіне бірдеңе апарып берді (А.Фадеев). Нұрым қамшыны да босатпады – басқа соғар деп қауіптенді (Х.Есенжанов). Бұл жолы інге кірген із жалғыз; ақ тиіннің барына еш күмән жоқ еді (С.Мұқанов). 3-тапсырма. Сабақтас құрмалас сөйлемді тауып, жасалу жолын түсіндіріңіз. Сөйлемге синтаксистік талдау жасаңыз. Марқаның жағасы ерте кеуіп, ерте көктеді. Жауқазыны қарды жарып шыға беретін тау бөктерінің былтырғыдан қалған күреңсесі күлтеленіп, қаулай тебіндеп келе жатқан көкпен араласып, ала шабырланып жатыр. ... Жазғытұрымның кірбіңсіз ашық аспаны мөлдіреп, көлде көрініс беріп тұр. Кілкіген жұқалаң мұнар арасынан оқшау көрініп, мұнда-мұндалап аппақ болып жататын Тарбағатай шың- құздарын ұзыннан-ұзақ созылған жіп-жіңішке ал бұлт екіге бөліп, аспан тауына ұқсайтын. Енді-енді бүршік атып, көктем шуағына алақанын жая бастаған орман соңғы нөсерден жаңа ғана ес жиып бусанады. Көктемгі ауада сарай ашар жағымды саумал иіс бар (О.Бөкей). жүктеу/скачать 0,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|