ҚҰрамы әшімбаев М. С., кеңес төрағасы Асқаров Ә. А, жауапты хатшы

176

ЖұМБАҚТАР

176

177

Қарап тұрсаң өзіне,

Сурет түсер көзіңе.

Ол суретің ұқсайды

Дәл қазіргі кезіңе.

 

 

   (Айна)

 

 

 

 

 

 

Бір көл бар, мөлдір емес, лас емес,

Ішіне ит түссе де, арам емес.

 

 

 

 

(Айна)

 

 

 

 

 

Адамды тартып алар көрсе өзі,

Мелшиіп қарап тұрар болмай сөзі.

Жанына барған кісі екеу болар,

Бетіне түртіп қалсаң, шығар көзі.

 

 

 

 

     (Айна)

 

 

 

 

 

Егіз екі қарсы келді,

Арасына көк мұз түсе берді,

Біреуі жанды, біреуі жансыз.

 

 

 

 

(Айна)

 

 

 

 

 

Алдыма келіп бір сағым,

Көрінді менің көзіме.

Бұл қалай деп сенбеп ем,

Дәл келтірді өзіме.

Байқап тұрсаң, бір ғажап,

Аждаһадай тұлғасын

Сиғыздыра әкелген

Алақандай көзіне.

 

 

(Айна)

 

 

 

 

 

Әрі отыр ләйлім құс, 

Бері отыр ләйлім құс.

Көлеңкесі күмістен,

Күліп тұрған ләйлім құс.

 

 

 

(Айна)

 

 

 

 

 

 

Бір дария жерде емес, көкте де емес,

Дарияның аузы көмеш, түбі төгеш.

1108.

1109.

1110.

1111.

1112.

1113.

1114.

176

176

177

ҮйДІң  КЕРЕК-ЖАРАҚТАРы  ЖӘНЕ  ЖИһАЗДАР

Суының мөлдірлігі таңқалғандай,

Ішіне ит түссе де, арам емес.

 

 

 

 

(Айна)

Күнде оған қараймын,

Қара шашым тараймын.

 

 

 

(Айна)

 

 

 

 

 

Сүңгідім суға қарап етпетімнен,

Артыма бір қарадым кеткенімнен.

Әлгі су сүңгіп кеткен мұз боп қатты,

Тағы да шығар-шықпас еркі өзімнен.

 

 

 

 

           (Айна)

 

 

 

 

 

Көлеңкесін көріспек,

Көріп тұрсаң, күліспек.

 

 

 

(Айна)

 

 

 

 

 

Үстінен ажырамас ағаш енді,

Қарасаң күлкісіне, тамаша енді.

Сұлулық, көркемдікке әуес болған,

Адам менен өзі жүрер таласа енді.

 

 

 

 

       (Айна)

 

 

 

 

 

Бір нәрсе су ішінде болды пайда,

Дарияға оны алатын дәурен қайда.

 

 

 

 

(Айнадағы сурет)

 

 

 

 

 

Басы жоқ, төрт аяқты, жансыз бір зат,

Құлағы жоқ, көзі жоқ, бейне бір ат.

Жүк артсаң, әсте белі майыспайды,

Құйрық-жалсыз бұл өзі не қылған зат.

 

 

 

 

 

(Үстел)

 

 

 

 

 

Дөңгелек айналасы, үсті тегіс,

Табылар тарапынан түрлі жеміс.

Төртеуі ағайынды тату екен,

Олардан аулақ жүрер ұрыс-керіс.

 

 

 

 

(Үстел)

12-298*

1115.

1116.

1117.

1118.

1119.

1120.

1121.

178

ЖұМБАҚТАР

178

179

Төрт келінге бір орамал.

 

 

 

(Үстел)

 

 

 

 

 

Арқасында азығы,

Бауырында қазығы,

Күнде шүлен тарқатар,

Оның неден жазығы?

 

 

     (Үстел)

 

 

 

 

Бір нәрсе дөңгеленген төрт аяқты,

Көтерген үш уақыт барлық затты.

Жем беріп, сол уақытта келгендерге,

Етеді көңілін шат, әрі ауқатты.

 

 

 

(Ас ішетін үстел)

 

 

 

 

 

Бір дария жерде де емес, көкте де емес,

Төрт тіреу төрт жағынан тұрады егес.

Үстіне алуан түрлі жеміс шашып,

Бірнеше үйрек келіп қонады еміс.

 

 

 

(Үстел, тамақ, шыныаяқ)

 

 

 

 

 

Төрт аяқты болса да, жүре алмайды,

Өздігінен еш нәрсе біле алмайды.

Жайылған дүниеге бір ғажайып,

Тік көтеріп отырар адамдарды.

 

 

 

 

(Орындық)

 

 

 

 

 

Бір нәрсе ет жемейді, су ішпейді,

Үстінен оның, сірә, жан түспейді.

Шаршамас, белі талмас, сондай мықты,

Тұруға жалықпайды, беріспейді.

Міні жоқ, бойы сұлу болғанменен,

Таңырқап оны адам көріспейді.

Мінезі сол нәрсенің сондай жуас,

Бір-бірін бөтен малдай тебіспейді.

Жұмысын салтаң мініп бітірмесе,

Жегуге арба шана көніспейді.

 

 

 

 

(Орындық)

 

 

 

 

 

1122.

1123.

1124.

1125.

1126.

1127.

178

178

179

ҮйДІң  КЕРЕК-ЖАРАҚТАРы  ЖӘНЕ  ЖИһАЗДАР

Адам жоқ, салмақ салмаған,

Орны жоқ, кезіп бармаған.

Тізе бүкпей әлі тұр,

Сонда да таяғы талмаған.

 

 

 

(Орындық)

 

 

 

 

 

Бар екен бір асыл зат белін буған,

Қаншама жиренбейді лас судан.

Жаны жоқ кеудесінде болса дағы,

Қалмайды көп жиылған ұлы дудан.

 

 

 

 

(Шылапшын)

 

 

 

 

 

Өзі кірді ашады,

Суға салсам, қашады.

 

 

      (Сабын)

 

 

 

 

 

Бұдан кір қорқады,

Судан бұл қорқады.

 

 

  (Сабын)

 

 

 

 

 

Бір нәрсе екі түрлі заттан болған,

Адамзат шығарады істеп қолдан.   

Жұмсаймыз уақытымен тазалыққа

Өмірі ақырында бітер содан.

 

 

 

 

(Сабын)

 

 

 

 

 

Дүниеде күйме көрдім төрт аяқты

Дөңгелек екі басы ай сияқты.

Төрт есік, мәткесі бар, уығы жоқ,

Үзік жоқ, туырлық жоқ, түндігі жоқ,

Құс төсек мамық жастық, біреу жатыр,

Көңілі уайымсыз жай сияқты.

 

 

 

 

(Бесік)

 

 

 

 

 

Бір жігіт үш белбеу байланады.

 

 

 

 

(Бесік)

1128.

1129.

1130.

1131.

1132.

1133.

1134.

180

181

Шаршамас кемпір көрдім жалғыз аяқ, 

Аузына тістеп алған шиден таяқ.

Жүрген сайын белбеуін қабаттайды,

Беріпті әсемдікті аямай-ақ.

 

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

Ақ күшігім жүгіре-жүгіре буаз болды.

 

 

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

 

Жалғыз ғана көзі бар,

Алтыннан белбеуі бар,

Жыңғылдан таяғы бар.

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

 

 

Мұрның-мұрның, мұрынды,

Мұрның неден жырылды?

Аузы-басын түк басып,

Сені неден жын ұрды?

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

 

 

Көк лағым көген сүйреді.

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

 

 

Көрінген жол үстінде доғалай бас,

Қолы жоқ, аяғы жоқ бұл қалай бас?

Жағынан шапалақпен сипап ұрсаң,

Атындай жолаушының жорғалай бас.

 

 

 

 

 

(Ұршық)

Қол ісі

1135.

1136.

1137.

1138.

1139.

1140.

180

181

ҚОл  ІСІ

Зырлайды күшік әжемнің,

Қолынан сүйек кеміріп.

Күн асқан сайын ақ күшік

Барады мүлде семіріп.

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

 

 

Жиһанда бір құс көрдім жалғыз аяқ,

Аузына тістегені қылдан таяқ.

Бір ұрсаң шапалақпен, семіреді,

Белбеуі бар белінде сансыз қабат.

 

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

 

 

Бар екен бір мақұлық жалғыз аяқ,

Аузына тістегені шетен таяқ.

Құдайдың құдіретіне таңғажайып,

Белбеуі беліндегі тоқсан қабат.

 

 

 

 

(Ұршық)

Әрмен жүгір қараша ат,

Бермен жүгір қараша ат.

Ор түбіне келгенде

Тайып жығыл қараша ат.

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

 

 

Ақ лағым арық еді,

Құйымшағы сымпиған.

Әжем бір күн бағып еді,

Семіз болды бұлтиған.

 

 

 

(Ұршық)

 

 

 

 

Шыр көбелек айналар,

Беліне жіп байланар.

 

 

      (Ұршық)

 

 

 

 

Бөркі бар жақсы басында,

Он кісі бар қасында.

Бұйда тағып жетектеп,

Үйреттім өзім жасында.

 

 

 

(Ұршық)

1141.

1142.

1143.

1144.

1145.

1146.

1147.

182

ЖұМБАҚТАР

182

183

Іші қуыс,

Тысы тас.

 

(Ұршық бас)

 

 

 

 

Бар екен дүниеде жалғыз көзді,

Сол көзбен дүниенің бәрін кезді.

Әлемді он сегіз мың киіндіріп,

Дүниеден жап-жалаңаш өзі безді.

 

 

 

 

    (Ине)

 

 

 

 

Сүйегі бар, еті жоқ,

Көзі бар, беті жоқ. 

 

 

  (Ине)

 

 

 

 

Тап-тап, тап жорға,

Табаны үшкір көк жорға,

Желіп кетсе жеткізбес,

Жерге түссе табылмас.

 

 

 

(Ине)

 

 

 

Жылт-жылт еткен,

Жылғадан өткен.

Балдырған безген,

Кентті кезген.

 

 

(Ине)

 

 

 

 

Бір кішкене балауыз,

Ол балауыз шығып болса,

Жұрттың бәрі жалауыз.

 

 

 

(Ине)

 

 

 

 

Кішкене темір,

Шидеректің о жағынан,

Бұ жағынан өтеді.

 

 

(Ине)

 

 

 

 

Байлап едік тайлақты,

Мұрнынан арқан өткізіп.

1148.

1149.

1150.

1151.

1152.

1153.

1154.

1155.

182

182

183

ҚОл  ІСІ

Байласам да тұрмайды,

Шыр айналып жүгіріп. 

 

 

 

(Ине)

Жылт-жылт етеді,

Жүгіріп өтеді.

 

 

(Ине)

 

 

 

Кірш-кірш етеді,

Ішіне кіріп кетеді.

 

 

(Ине)

 

 

 

 

Жылмаң-жылмаң етеді,

Жылмаңдатып сайдан өтеді,

Із-міз тастап өтеді.

 

 

 

(Ине)

 

 

 

 

Мұрнында байлауы бар,

Адамның айдауы бар.

 

 

 

(Ине)

 

 

 

 

Дүниеде бір жебір құрт бар,

Артында бір жібі бар.

 

 

 

(Ине)

 

 

 

 

Дүниеде бар екен жалғыз көзді,

Киімін үйіп тастап, күдер үзді.

 

 

 

 

(Ине)

 

 

 

 

Жүгіріп кетсе, жүйрік бір,

лып-лып етіп ойнаған.

Кереметі құйрық бір,

Құтаймай-ақ қойды оған.

 

 

 

(Ине)

Әйдей-әйдей бесеуі

Темірден екен көсеуі.

 

 

(Бес саусақ пен ине)

 

 

 

1156.

1157.

1158.

1159.

1160.

1161.

1162.

1163.

184

ЖұМБАҚТАР

184

185

Қылдырықтай бір нәрсе иретілген,

Мойнында ұзын арқан сүйретілген.

 

 

 

 

(Ине, жіп)

 

 

 

 

Бір тышқанда екі құйрық.

 

 

 

(Ине, жіп)

 

 

 

 

Сығайған—сенікі,

Сулап салған—менікі.

 

 

        (Ине, жіп)

 

Үйрегім ұзақ сүңгіді,

Құйрықсыз қалды бір күні.

 

 

 

(Ине, жіп)

Уқалап-уқалап тұрғыздым,

Сулап-сулап кіргіздім.

 

 

 

(Ине, жіп)

Аузы менен көзі бар,

Сүйретіп досын ертіп жүр.

 

 

 

(Ине, жіп)

Сулап-сулап тұрғыздым,

Итеріп-итеріп кіргіздім.

 

 

 

(Ине, жіп)

 

 

 

 

 

Бастайды көп жыланды бір көк жылан,

Бір нәрсе жыландармен соғыс қылған.

Көк жылан бір нәрсеге көнек болып,

Тауысып барлығын да тыныш қылған.

 

 

 

 

 

(Ине, жіп)

 

 

 

 

Жансыз бір зат адамның айтқанын қылғызады,

Семсерін сермеп, найзаға тік тұрғызады.

Шағылысуы бар, баласы болмайды,

Күндіз шағылысады, түнде дем алады.

 

 

         (Ине, түйме, түймені тігу)

 

 

 

 

1164.

1165.

1166.

1167.

1168.

1169.

1170.

1171.

1172.

184

184

185

ҚОл  ІСІ

Сүйрей, сүйрей сүйреткімді жоғалттым.

 

 

 

 

(Сабақты ине)

Пісіп алса, ілінбейді,

Қайта тартса, ешнәрсе ілінбейді.

 

 

 

 

    (Біз)

 

 

 

 

Ін қазып тұмсығымен жып-жып еткен,

Арқаны жүреді артта қалмай ерткен.

Жыбырлап істегені тез өнеді,

Іс қылып алғыс алар талай көптен.

 

 

 

(Біз, тарамыс, етікші)

 

  

 

 

Екі басты жалмауыз,

Кейіп аузын ашады.

Алдына түскен нәрселер

Өзінен-өзі қашады.

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

Бір әйеки құс екі қанатының

ұшында екі көзі бар,

Анжал-манжалды өзі алып жей алмайды.

 

 

 

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

Тіс деген жоқ, ерні өткір,

Қазықтаулы көмейі.

Қан шығармай өмірде бір,

Өлтіреді, жемейді.

 

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

Бар екен бір жансыз зат сиыр тұмсық,

Матаның күнде жейді басын қыршып.

Матаның жеген сайын басын қыршып,

Артынан түбіт тұрар қыл-қыбыршық.

 

 

 

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

Бір нәрсе өзі жансыз жоқ қой жаны,

Бір тарау ортасында байлағаны.

1173.

1174.

1175.

1176.

1177.

1178.

1179.

1180.

186

ЖұМБАҚТАР

186

187

Өзі жансыз жандының себебімен,

Қалады жерге түсіп шайнағаны.

 

 

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

 

 

Бір нәрсе үш аяқты сүйір тұмсық,

Жейді екен бір жайынның басын қыршып.

Жесе де ол жайынның тояры жоқ,

Қарасаң ішін ашып, шөп пен қылшық.

 

 

 

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

 

 

Қолымда бір құсым бар екі басты,

Аяғын басқан кезде нәрсе қашты.

Аузын аждаһадай ашқан кезде,

Өлектеп атып тастар ішкен асты.

 

 

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

 

 

Жарқылдаған қос қылыш,

Қолға тисе, жоқ тыныш.

 

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

Сызылған жолға түседі,

Бойына шақ қып пішеді.

 

 

 

(Қайшы)

 

 

 

 

Екі темір бірігіп,

Кесіп, пішіп береді.

Екеуі бірге жүрмесе,

Жоқ қой бізге керегі.

 

 

     (Қайшы)

 

 

 

 

Бір шұқырда мың шұқыр.

 

 

 

(Оймақ)

 

 

 

 

Мылжа басты,

Мың көзді.

 

(Оймақ)

 

 

 

 

 

1181.

1182.

1183.

1184.

1185.

1186.

1187.

186

186

187

ҚОл  ІСІ

Адамға сонша пайдалы,

Басында сансыз көзі бар.

 

 

 

(Оймақ)

 

 

 

 

Бір атым бар өзі өте шабан,

Бірден артық мінбейді оны адам,

Қамшылап күні бойы тебінсем де

Япыр-ай жылжымайды төрт-бес қадам.

 

 

 

 

 

(Өрмек)

 

 

 

 

Қыл-қыбыр да жүн қыбыр,

Жұла берсе, жарасар.

Екі мұртын қайырып,

ұра берсе, жарасар.

 

 

 

(Өрмек)

 

 

 

 

Қылмаң-қылмаң етеді,

Қаға берсең, жарасар.

Екі жағын жапырып,

ұра берсең, жарасар.

жүктеу/скачать 2,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: