ҚҰрамы әшімбаев М. С., кеңес төрағасы Асқаров Ә. А, жауапты хатшы

296

296

297

ОҚУ-БІлІМ

Жұқа тақтай бөлшегі,

ұзындықтың өлшемі.

 

 

      (Сызғыш)

 

 

 

 

Жер көрдім қаласы бар,

Үйлері жоқ мекендейтін.

Көп көрдім, өзен көрдім,

Сулары жоқ тереңдейтін.

 

 

 

(Карта)

 

 

 

 

Бір сирағы біз,

Бір сирағы салады із.

 

 

    (Циркуль)

 

 

 

 

Болғанда айналасы, түсі қара,

Ілулі көпшілікке тұрған жаңа.

Бірде бар, бірде жоқ боп құбылып тұр,

Ақылым жете алмай жүр бұған жаңа.

 

 

 

 

(Карта, тақта) 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алыстан үйде отырып, алдым хабар,

Формалап әрбір жерді бояу жағар,

Айлықпен анда-санда барғай деп,

Тоқтамастан тана тағар.

 

 

 

 

(Хат)

 

 

 

 

Аяғы жоқ жүреді,

Аузы жоқ сөйлейді. 

 

 

    (Хат)

 

 

 

 

Бір мақұлық бар тілі жоқ,

Сөйлегенде міні жоқ.

 

 

 

(Хат)

 

 

 

 

Әкеміз Ормамбет хан, біз немере,

Ойласаң, ойға түсер әрбір неме.

Адамға тілсіз, жайсыз сөйлеседі,

Қолы жоқ, аяғы жоқ ол немене?

 

 

 

 

(Хат)

1936.

1937.

1938.

1939.

1940.

1941.

1942.

1943.

298

ЖұМБАҚТАР

298

299

Келеді сапар тартып алуан жолдан,

Тамаша қызығы көп түспес қолдан.

Қызығын оқысаңыз тамашалап,

Қаласың хабарласып барлық жайдан.

 

 

 

 

          (Газет)

 

 

 

 

 

Үйіне мәңгі қайтпайтын,

Қонақтар түнде келеді.

Іздесе адам таппайтын

Жаңалық айтып беретін.

 

 

       (Газет-журнал)

 

 

 

 

 

Бір патша, екі уәзір бек байланды,

Әрқашан он батырды жауға алдайды.

Құдыққа жіпсіз салып бір адамды,

Бесеуі шығаруға оңтайланды.

 

 

 

(Қол, екі көз, он саусақ,

 

 

 

 қалам, дәуіт)

 

 

 

 

 

Ақ жерде қара тары,

Кім шашса, сол орады.

 

 

(Хат таныған адам)

 

 

 

Бір атадан туыпты жиырма тоғыз баласы,

Бірлігінде бұлардың ешкімнің жоқ таласы.

Бірігіп жүр іс қылар, өзің ойлап қарашы.

 

 

 

 

 

(29 әріп)

 

 

 

 

Жансызға жиырма тоғыз болдым таныс,

Тамаша бір жүйрікпен қылдым жарыс.

Жансыз тұрып, жандының себебімен,

Аяғын басады екен шәлкем шалыс.

 

 

 

 

      (29 әріп)

 

 

 

 

Бір сайдан жиырма тоғыз бұлақ ағар,

Адамдар ойы терең, билеп табар.

Құяды, оннан асса, көлге барып,

Аяғы көз жетпейтін дария болар.

 

 

 

 

(29 әріп)

1944.

1945.

1946.

1947.

1948.

1949.

1950.

298

298

299

ОҚУ-БІлІМ

Сенде бар, менде бар,

Адамда жоқ.

Жанда бар, ханда бар,

Ғаламда жоқ.

Тиде бар, сыйда бар,

Харамда жоқ.

Шамға бардым, үшеуін көрдім,

Мысырға бардым, біреуі де жоқ.

Жалғаннан біреу, екеу, үшеу,

 Төртеуін бір жерден көрген адам да жоқ.

 

 

     (Араб әріптерінің асты-үстіне 

 

 

     қойылатын ноқаттары)

Бірін-бірі қоштаған,

Бір үйге жиналыпты,

Қырық екі дос жаран.

 

 

(Әліпбидің қырық екі әрпі)

Қырқада бар, қырда бар,

Айранда бар, сүтте жоқ.

Көп ойланбай кім табар,

Мұнда қиын түк те жоқ.

 

 

(Әліпбидегі «Р» әрпі)

1951.

1952.

1953.

300

301

Бір нәрсе қараңғыда қаймалайды,

Азынаса, көмейінде мал жылайды.

Құйрығын қара жерге тіреп алып,

Келеді баяғының әнін салып.

 

 

 

 

(Қобыз)

Тиіп кетсе, жылаған, 

 

Даусы көпке ұнаған.

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Шапқан жоқ, туған жоқ,

Алдына алса, жырлайды.

 

 

 

(Домбыра)

Бір жансыз мойнында бар екі құлақ,

Ойнайды дәл үстінде он шақты лақ.

Белінде сегіз белбеу, қолда екі арқан,

Қояды оны бұрап-бұрап.

Бар екен маңдайында жалғыз көзі,

Болады тоқсан түрлі айтқан сөзі.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

Қос желі, үш жерінен қазығы бар,

Құбылған қоңыр желден азығы бар.

Желіні сабалайды дыңылдатып,

Байғұстың соншама не жазығы бар.

 

 

 

 

(Домбыра)

Ойын-сауық, 

музыкалық аспаптар

1954.

1955.

1956.

1957.

1958.

300

301

ОйыН-САУыҚ,  МУЗыКАлыҚ  АСПАПТАР

Жылқыда ерен жүйрік қара арғымақ,

Мойыны жануардың бунақ-бунақ,

Айылын екі жерден мықтап тартып,

Кетеді, қамшы бассаң, зулап-зулап.

 

 

 

 

      (Домбыра)

Қос қазық екі жерден шынжыр арқан,

Сылдырап әр буыны үнін қосқан.

Он адам жолдас болып еңбек етсе,

Аралап он екі үйге қонақ болған.

 

 

 

 

(Домбыра)

Екі құлақты, 

Он екі аяқты.

  

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Тынбайды жылтыр мұзда екі жорға,

Екеуі құлай жаздап кейде зорға.

Кей уақыт зырлап келіп кілт сүрініп,

Болады құлағандай қазған орға.

Минутта тоғыз бекет аралайды,

Он жігіт қызмет етіп жүрген сонда.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

 

Базардан алып келген қара арғымақ,

Бітіпті төбесіне екі құлақ.

Белбеуін тоғыз жерден буынып ап,

Сөйлейді адамзаттан бұрынырақ.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Екі құлақ, тоғыз жерден қолы бар,

Күні-түні төбелейді,

Маңдайының соры бар.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

Құлағы арғымақтың туу басында,

Тізгіні ершігімен бауырында.

Бар екен сегіз айыл денесінде,

Жігіттер, осы сөзге сенесіз бе.

 

 

 

 

(Домбыра)

1959.

1960.

1961.

1962.

1963.

1964.

1965.

302

ЖұМБАҚТАР

302

303

Тоғыз белбеу, қос жібек,

Екі мұрын, бір шүмек.

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

Басы бар, денесі жоқ, бойы бір кез,

Табарсың, болсаң зерек, осыны тез.

Қозғасаң қос құлағын тігіп алып,

Тамаша әр тараптан айтады сөз.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Төрт қазық, екі желі, тоғыз ноқат,

Сайрайды бұлбұл құсша адам соқса,

Шешенсіп адам барда тұрса дағы,

Байланар тартса тіл адам жоқта.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Қос қазық, екі желі, сегіз ноқта,

Сөйлейді шежіредей адам соқса.

Тағы да бір мінезі таңғажайып,

Еш уақыт сөйлемейді адам жоқта.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Бұлбұлдың сегіз аяқ, бір басы бар,

Тең басқан сегіз жерден таңбасы бар.

Үстіне мініп алып жорғалатсаң,

Салатын әрбір түрлі жорғасы бар.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Қарны қабақтай,

Бұты таяқтай.

Тиіп кетсең, жылайды,

Жыласа да, ұнайды.

 

 

      (Домбыра)

 

 

 

 

 

 

 

Тартылған екі арқаны ұзын бойға,

Сөйлеуге сондай шебер, тапсаң айла.

Әр жерде аршындалған балдағы бар,

Ойнайды он бармағың, білсе айла.

 

 

 

 

(Домбыра)

1966.

1967.

1968.

1969.

1970.

1971.

1972.

302

302

303

ОйыН-САУыҚ,  МУЗыКАлыҚ  АСПАПТАР

Бар екен бір нәрседе екі құлақ,

Оқиды о да намаз хаққа жылап. 

Дүниеде ондай кербез көре алмадым,

Буыпты сегіз жерден белін қынап.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

Бір тұйғын, екі лашын, бір сандуғаш,

Жиылып жеті қонақ болыпты мәз.

Басында екі кептер қонып отыр,

Бәрінің ұялауы жалғыз ағаш. 

 

 

 

 

(Домбыра)

Мінгенім дайым менің бір арғымақ,

Бітіпті төбесіне екі құлақ.

Тартатын сегіз жерден бедері бар,

Кетеді қол тигенде қатты зырлап.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Бір мақұлық бар екен тау жайлаған,

Басына адам бара ойбайлаған. 

 

 

Екі бала үстіне мініп алып,

Қайда жиын, қайда той, той тойлаған.

 

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Бір ағаш, бір ағаштан жорға болды,

Оның да жорғалығы зорға болды.

Арқанмен бас аяғын байлап қойып, 

Бір қарға соққылайды оңды-солға.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

 

Келемін жоғарыдан күймелемей,

Он жерден омырауды түймелей.

Сегіз қыз, сегіз жігіт ән салады,

Япыр-ай, не екенін білмедім-ай.

 

 

 

 

(Домбыра)

 

 

 

 

 

Мойнына қатар-қатар түйме салдық,

Сегіз қыз, сегіз қызға қосылдырып,

Құбылтып неше түрлі күйге салдық.   

 

 

 

 

      (Домбыра)

1973.

1974.

1975.

1976.

1977.

1978.

1979.

304

ЖұМБАҚТАР

304

305

Базардан алып келген сары сандық,

Он жігіт зорға барып кілтін салдық.

Он жігіт кілтін салып қозғап көрсек,

Сөйлейді әлгі сандық дамбыр қағып.

 

 

 

 

      (Домбыра)

Екі жерде жалы бар,

Күні-түні жолығар.

Күні-түні тоқпақтар,

Маңдайының соры бар.

 

 

(Домбыра, он саусақ)

Бір ат бар екі кісі арасында

Жиылған көлеңкесі панасында.

Сегіз сәкін, екі әліп, бірі тәштіт,

Жұмбағым менің сондай табасың ба?

 

 

 

 

       (Домбыра)

Қолымда бір қамшым бар екі өрмелі,

Істеген әшекейлеп әртүрлері.

Бойында сол қамшымның қасиеті көп,

Қолына алған кісі бір сүйсінеді.

 

 

 

(Домбыра, шек, пернелер)

Қазықтан біраз жылқы келдік жиып,

Бір-екеу қарсы алдымнан кетті тиіп.

Кісідей шыбын шаққан шыбыжықтайды,

Тырсылдап, тырс-тырс етіп, кетсе тиіп.

 

 

 

 

 

(Домбыра)

Он екі белбеу, екі арқан,

Екі қазық бір басқан.

 

 

 

(Домбыра)

Мойнында тоғыз торы бар,

Аңыраған екі жолы бар.

Күнде тоқпақ маңдайында,

Арылмаған соры бар.

 

 

 

(Домбыра)

1980.

1981.

1982.

1983.

1984.

1985.

1986.

304

304

305

ОйыН-САУыҚ,  МУЗыКАлыҚ  АСПАПТАР

Әргез-әргез,

Мойыны біргез.

Шақырса, келмес,

Қолдан түспес.

 

           (Домбыра)

Параход от жанады таңдайынан,

Жылтырар екі көзі маңдайынан.

Екі арқан, сегіз тең жіп бар белбеуі,

Сөйлесе, тозаң шығар таңдайынан.

 

 

 

 

(Домбыра)

Салдырттым әсем қара ат, екі жорға,

Он жігіт қызмет қылар әрең зорға.

Күніне жеті бекет жер алғызып,

Әселмен барып келер нұрлы жолға.

 

 

 

 

(Домбыра)

Ағаш, темір, қағаз, желім,

Бұлардың басын қосқан көрдім жерін.

Шырқырап неше түрлі ән салады,

Ішіне толтырып ап барлық жемін.

 

 

 

 

      (Гармонь)

Жансыздан боз шыққан боз арғымақ,

Арқаны бар арқасында жұмақ-жұмақ

Ер ерттеп екі айылын тартып алып,

Қамшыласа, кетеді зулап-зулап,

Мініп ап боз жорғаны күйге салдық.

Он жігіт жол бойында қызмет етеді,

Құбылтып неше түрлі әнге салып.

 

 

 

 

(Гармонь)

Бір отау сырты әсем, екі баулы,

Он батыр босағада болған даулы.

Ішінде қыз бен жігіт толған екен,

Бәрі ақын көрінеді жез таңдайлы.

 

 

 

 

(Гармонь)

20-298*

1987.

1988.

1989.

1990.

1991.

1992.

306

ЖұМБАҚТАР

306

307

Келеді мына жатқан күймелі бай,

Омырауы сары алтыннан түймелі бай.

Екі шал, жеті жігіт ән салады,

Затының кім екенін білмедім-ай.

 

 

 

 

(Сырнай)

Бойы бір тұтам,

Сақалы қырық тұтам.

Аузы ордай,

Мұрны құрдай.

 

           (Мандолина)

Қалдырмай емге етін,

Қақтаған күн бетін

Астында төмпештің

Атқарар міндетін.

 

 

(Барабан)

Аузы оймақтай,

Ерні етектей.

 

     (Керней)

Бір нәрсе көлемі үлкен едәуір зор,

Айтқаны әп-әдемі өлең мен хор.

Әрпі бар доп-домалақ доп сияқты,

Оқыса үйренеді оқыған қол.

 

 

 

 

(Нота)

Денесі бар, аузы жоқ,

Көмейінен сөйлейді,

Бұл не деген тамаша.

Өлең тартқан кернейі.

 

 

(Патефон)

Мұрнында бар инесі,

Бетінде бар түймесі.

Аузын ашса, сөйлейді,

Табыңыздар не осы?

 

 

(Патефон)

1993.

1994.

1995.

1996.

1997.

1998.

1999.

306

306

307

ОйыН-САУыҚ,  МУЗыКАлыҚ  АСПАПТАР

Қапасқа бір тотыны қойған байлап,

Отырар қысы-жазы соны жайлап.

Қасына тыңдаушылар жақын барса,

Жіберер қуанғаннан қатты айқайлап.

Өзіне әртүрлі құс келіп тұрар,

Сырты шұбар әдемі келген сұлу,

Әңгіме күні-түні мәжіліс құру.

Қаз мойын көмекейі сақылдайды,

Жиын той көңілденген қызық-қызу.

 

 

 

 

      (Патефон)

Бір шұқып тұмсығымен амандасып,

Айналып ахуалын көріп тұрар.

Бір сағат қарап тұрса, ақыл ойлап,

Күйіне бар денесін толықтырар.

 

 

 

 

(Патефон)

 

 

 

 

Жоқтан бар ғып сайратқан,

Тыңдаған жан жай тапқан.

Таңғажайып бір нәрсе, 

Үйдің ішін жайнатқан. 

 

 

           (Граммафон)

 

 

 

 

Жоқтан бар ғып сайратқан,

Жылы тартып жайнатқан.

Тұла бойы тұл жұмбақ,

Елу үш құлын байлатқан.

 

 

 

(Граммафон)

 

 

 

 

Қария үсті тақтай, асты тақтай,

Үйрегі жиырма төрт қонған баққа-ай.

ұшқанда бір-біріне қарсыласып,

Соқтықпай ұшады екен қанат қақпай.

 

 

 

 

 

(Дойбы)

Бір кеме айналасы бітеу қақпа,

Жүргізген капитаны алтын тақта.

Уәзірі он екіден жиырма төрт,

Отыз екі көлде екен әр уақытта.

 

 

 

 

(Дойбы)

2000.

2001.

2002.

2003.

2004.

2005.

308

ЖұМБАҚТАР

308

309

Бір нәрсе төрт бұрышты, түсі шұбар,

Екі адам екі жақтан аңдып тұрар,

Екеуі он екіден әскер алып,

Жерінде ұшан майдан ұрыс салар.

 

 

 

 

     (Дойбы)

 

 

 

 

Алты пар, он екі қозы,

Жүрмейді рұқсатсыз оның өзі.

Осыған екі қасқыр кеп таласып,

Ақылмен жеңіп алар, жетсе кезі.

 

 

 

 

(Дойбы)

 

 

 

 

Бір көлден он екіден қаз ойнайды,

жүктеу/скачать 2,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: