ҚҰрамы әшімбаев М. С., кеңес төрағасы Асқаров Ә. А, жауапты хатшы

164

164

165

Үй

Біреуде қырық ұл бар,

Қырқының қырық аяғы бар.

 

 

 

(Уық, кереге)

Қырық қой қырқылдақтан су ішіп жатыр.

 

 

 

 

       (Уық, шаңырақ)

 

Жоғарғы ауылдың баласы ашамайға мінеді,

Төменгі ауылдың баласы тесік тастан өтеді.

(Уық, шаңырақ)

 

 

 

 

 

Ай құшақ,

Ай құшақ,

Жиылып келсем, бір құшақ.

 

 

 

       (Кереге)

Иір-иір ыңыршақ,

Жиып қалсаң, бір құшақ.

 

 

 

(Кереге)

 

 

 

 

 

Алпыс атым ала аяқ,

Жетпіс атым жел аяқ.

 

 

      (Кереге)

 

 

 

 

 

Жүз жігіт жер тіреп жатыр.

 

 

 

     (Кереге)

 

 

Жетпіс кемпір жер тістеп жатыр,

Алпыс кемпір ат байлап жатыр.

 

 

 

(Кереге мен уықтар)

 

 

 

 

 

Былайғы елдің баласы

Ашамайын мініп тұр.

 

 

(Керегенің басындағы уық)

Мың қарабас қойымның бәрі шұнақ.

 

 

 

 

(Керегенің басы)

 

 

 

 

 

1017.

1018.

1019.

1020.

1021.

1022.

1023.

1024.

1025.

1026.

166

ЖұМБАҚТАР

166

167

Үйдің іші толған мыс кене.

 

 

 

(Керегенің көгі)

 

 

 

 

  

Артыңда әкең жұдырығын түйіп тұр.

 

 

 

 

(Керегенің көгі)

Үйде бір жұдырық,

Сыртта бір жұдырық.

 

 

(Керегенің көгі)

 

 

 

 

 

Ала күшік үй айнала жүгіреді,

Екі басы ішке кіреді.

 

 

 

(Басқұр)

 

 

 

 

 

Үй айнала қан төктім.

 

 

      (Басқұр)

 

 

 

 

 

Әуеден көтен түсті,

Көтеннен бөтен түсті.

 

 

    (Желбау)

Көтерем тайым құйрығы салбырап тұр.

 

 

 

 

 

(Желбау)

Ана ауылдың қойларының бәрі ала аяқ.

 

 

 

 

 

(Уық бау)

 

 

 

 

 

Үй үстінде төрт шыбық,

Төртеуі де тең шыбық.

 

 

(Түндіктің төрт бауы)

 

 

 

 

 

Құрап-құрап тон піштім,

Құлынды биеге бергісіз.

 

 

        (Тоқыған ши)

 

 

 

Жерімде ер едік,

Жез бұйдалы қыз едік.

1027.

1028.

1029.

1030.

1031.

1032.

1033.

1034.

1035.

1036.

1037.

166

166

167

Үй

Қытайға кеп қырылдық,

Қырық тұзаққа тығылдық.

 

 

 

(Тоқылған ши)

Ана ауылдың, 

Мына ауылдың бұқасы

Шартылдайды мүйізі.

 

 

(Тоқылған ши)

Құрап-құрап тон піштім,

Құлынды биеге бергісіз.

 

 

 

(Тоқылған ши)

 

Жорға жаққа жабысқан, 

Екі үзеңгі қағысқан.

 

 

      (Ши тоқу)

Өз елімде бек едім,

Желкілдеген жек едім.

Келдім де қыспаққа түстім,

Отыз екі тұзаққа түстім.

 

 

 

(Тоқыған ши)

 

 

 

 

 

Әуелінде шөп едім,

Жерге өскен көк едім.

Қолға түстім, ойылдым,

Он жерімнен буылдым.

 

 

 

(Ши)

 

 

 

 

Мен елімде дегендім,

Жирен атты бек едім,

Елімнен келіп мұндай болдым,

Белімді байлаған құлдай болдым,

Тонымды жырттырдым,

Сақалымды қырықтырдым.

 

 

 

 

(Ши)

 

 

 

 

 

Ақ атым аспанға қарайды.

 

 

 

    (Ши)

1038.

1039.

1040.

1041.

1042.

1043.

1044.

168

ЖұМБАҚТАР

168

169

Баяғыда бай едім,

Ақ сақалды шал едім.

Мұнда келіп сондай болдым,

Қысылған қындай болдым.

 

 

 

     (Ши)

 

 

 

 

 

ұзын, ұзын, ұздар-ай,

ұзын бойлы қыздар-ай.

Бізді Құдай айдады,

Белімізден байлады,

Тірідей сорым қайнады.

 

 

 

(Ши)

 

 

 

 

 

Ерте тұрдым,

Алып ұрдым.

 

       (Есік)

 

 

 

 

 

Дүниеде бір нәрсе бар өзі жансыз,

Жоқ оны ұрмайтұғын адамзатта.

 

 

 

 

  (Есік)

 

 

 

 

Адам кірсе, ашылады,

Сыртқа шықса, жабылады.

 

 

 

     (Есік)

 

 

 

 

 

Әрі лап-лап, бері лап-лап,

Қанша үлкен болса да,

Орнына келер, жапсақ.

 

 

 

(Есік)

 

 

 

 

 

Мекені жол үстінде тұрар жері,

Бар екен алты жерде қаққан зері.

Қандайлық қызметті атқарады,

Адаммен бірге жүрер әрі-бері.

 

 

 

 

(Есік)

 

 

 

 

 

Күндіз сырп-сырп,

Түнде жым-жырт.

 

 

 (Есік)

1045.

1046.

1047.

1048.

1049.

1050.

1051.

1052.

168

168

169

Үй

Көк итім қабаған,

Артына киіз жамаған.

 

 

      (Киіз есік)

 

 

 

 

 

Қызыл сиырымның жоны жалпақ.

 

 

 

 

       (Есік)

 

 

 

 

 

Үлкен өгіз бар,

Жалғыз көзі бар.

 

(Там үй, оның есігі)

 

 

 

 

 

Арыстан аузын ашса, арс етеді,

Таңдайы жұтып қалса, тарс етеді.

Омыртқасы тұтас та қабырға жоқ,

Екі көзі маңдайында жарқ етеді.

 

 

(Есіктің ашылып, жабылуы)

 

 

 

Аузын ашсаң,

Өкпесі көрінеді.

 

     (Есік пен от)

 

 

 

 

 

Аяғы жоқ жүрмейді,

Үй бағады, үрмейді.

 

 

    (Құлып)

 

 

 

 

 

Қаппайды, шаппайды,

Үйіңді қорғайды.

 

 

   (Құлып)

 

 

 

 

 

Жолда бір бұзау өліп жатыр,

Аузына қолын тықса, күліп жатыр.

 

 

 

 

   (Құлып)

 

 

 

 

 

Ә, керемет, бір ит бар,

Үй бағады, үрмейді.

Аяғы жоқ, жүрмейді,

Көмейіне тықсаң, сөйлейді,

Тілін адам білмейді.

1053.

1054.

1055.

1056.

1057.

1058.

1059.

1060.

1061.

170

ЖұМБАҚТАР

170

171

Рұқсатсыз ол иттен

Адам үйге кірмейді.

 

 

 

(Құлып)

 

 

 

 

 

Шешесі үйде қалады,

Баласы кісіге ереді.

 

 

(Құлып, кілт)

 

 

 

 

 

Жоғарыдан айдаған,

Белін берік байлаған.

Сидам құлға жолықсаң,

Өз еркіне қоймаған. 

 

 

      (Кілт)

 

 

 

 

 

Шырт-шырт етеді,

Шыртылдап барып, кіріп кетеді.

 

 

 

 

(Кілт)

Алыстан қаңғыр-күңгір,

Жақыннан бұрау темір.

 

 

 

(Кілт)

 

 

 

 

 

Жол бермес жүрейін деп жалынсаң да,

Естімес айтқан сөзді бағынсаң да,

Қақпақты қаққан қазық иір тұмсық, 

Ешқандай жақындамас бөтен жанға.

 

 

 

 

 

(Кілт)

 

 

 

 

 

Күндіз салбырап тұрады,

Түнде тесігін табады.

 

 

 

(Күршек)

 

 

 

Есік ашады,

Есіктің артына қашады.

 

 

 

(Топса)

 

 

 

 

 

Екі басы жұмырықтай,

Ортасы қылдырықтай.

 

 

 

(Тұтқа)

1062.

1063.

1064.

1065.

1066.

1067.

1068.

1069.

170

170

171

Үй

Жансызда бір нәрсе бар формалданған,

Аузын кейде ашып, кейде жұмған,

Ішінен жылтыраған мөлдір көзі,

Өмірде ұйықтамайды бұл не қылған?

 

 

 

 

(Үй, әйнек, есік)

 

 

 

 

 

Біреу екен анасы,

Жиырма бес баласы.

Іс жағына қарасаң,

Хан шаһардың қаласы,

Маңдайында ағы бар,

Түрлі қажет табылар.

Түгел екен тұрманы,

Керек жағы тағы бар.

 

 

(Үйдің іші, тамағы)

 

 

 

 

 

Жүруге аяғымен ерінеді,

Нәрсеге өз-өзінен телінеді.

Адамға қашан болса пайдасы бар,

Бір мезгіл жарық болып көрінеді.

 

 

 

 

(Терезе, әйнек)

 

 

 

 

 

Есікте екеу отыр өлемін деп,

Төрде төртеу отыр төремін деп,

Ортада біреу отыр көмемін деп.

 

 

 

(Босаға, кебеже, құман)

 

 

 

 

 

Күндіз бай,

Түнде кедей.

 

    (Жүк)

Айқайлаған жау келсе,

Айыр сақал атам тоқтатады.

 

 

 

     (Бақан)

1070.

1071.

1072.

1073.

1074.

1075.

172

173

Дәмді-дәмді тағамдарды жинайды,

Қонақтарды көңілдене сыйлайды.

 

 

 

 

(Дастарқан)

 

 

 

 

 

Мен көрдім бір теңізден темір қайық,

Әр пенде сол қайықты көруі лайық.

Үстіне түндігі жоқ үйді тігіп,

Кетеді риза болып барша халық.

 

 

 

(Поднос, дастарқан)

 

 

 

 

 

Қараңғы үйде белін буған бек жатыр.

 

 

 

 

(Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Жалпақ бетті батыр,

Белін буып жатыр.

 

 

(Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Жақсы жерде жүреді,

Жаман жерде жатады. 

 

 

(Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Белін берік байлаған,

Босағадан жай алған.

лас, қоқыр, шаң-тозаң,

Қосақтап бәрін айдаған.

 

 

       (Сыпырғыш)

 

Базардан белбайлау қыз әкелдім.

 

 

 

 

(Сыпырғыш)

Үйдің керек-жарақтары 

және жиһаздар

1076.

1077.

1078.

1079.

1080.

1081.

1082.

172

173

ҮйДІң  КЕРЕК-ЖАРАҚТАРы  ЖӘНЕ  ЖИһАЗДАР

Бір қыз қарап тұр,

Шашын тарап тұр.

Белін буып тұр,

Бетін жуып тұр.

 

      (Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Белі бір, белбеуі он бір,

Кетпейді өмір бойы бетінен кір.

 

 

 

 

(Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Бір үйден бала көрдім басы жалпақ,

Белінде белбеуі бар бунақ-бунақ.

Тымтынып үй ішінде жүгіреді,

Ерте-кеш, анда-санда, уақ-уақ.

 

 

 

 

(Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Сақалы жоқ, шашы бар,

Бет-аузы жоқ, басы бар.

Белін бекем байлаған,

Қоқсықты қоймай айдаған.

 

 

 

(Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Бес жерінен буынған,

Еңбек десе жұмылған.

 

 

(Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Үйде жездем жатыр,

Жез белбеуін орап жатыр.

 

 

 

(Сыпырғыш)

 

 

 

 

 

Күндіз бай,

Түнде кедей. 

 

    (Жүк)

 

 

 

 

 

Кіруге адам батпайды,

Затыңды аман сақтайды.

 

 

 

(Сандық)

 

 

 

 

 

Бір нәрсе төртпақтасып ұйықтап жатыр,

Қарнына көрінгеннің бәрін жұтар.

1083.

1084.

1085.

1086.

1087.

1088.

1089.

1090.

1091.

174

ЖұМБАҚТАР

174

175

Адамзат қажеттісін іздегенде,

Қаңқ етіп ала ғой деп аузын ашар.

 

 

 

 

(Әбдіре)

 

 

 

Төрт бұрышты,

Бір ауызды.   

(Әбдіре)

 

 

 

 

 

Бір итім қабаған,

Аузына темір жамаған. 

(Әбдіре, кебеже)

 

 

 

 

 

Бір нәрсе төрт аяқты, екі басты,

Көтеріп адамзатты көңіл ашты,

Бір адым жерге өзі бара алмайды,

Аяғы болса дағы қозғалмас-ты.

 

 

 

 

(Кереует)

 

 

 

 

 

Көп жерде кездеспейді осы шұбар,

Шұбарға мінген жанның бәрі құмар.

Жүк артып мінсе дағы қанша оны,

Сонда да арықтамас ол жануар.

 

 

 

 

(Кереует)

 

 

 

 

 

Болғанда беті гүлді, асты сырлы,

Жинаған арасына жүн-жүбірді.

Төрт бұрыш, тоқсан жолды торқасымақ,

Халінше адамзатқа пайда қылды.

 

 

 

 

(Көрпе)

 

 

 

 

 

Бір нәрсе өзі жансыз керіледі,

Қампиып қарны торсық көрінеді.

Ісі бар және о дағы таңғажайып,

Сабаса екі жақтап семіреді.

 

 

 

      (Құс төсек)

Болғанда бір ауызға екі қақпақ,

Еркінде адамзаттың ашып, жаппақ.

Қаншалық өрнек-өрнек азық-ауқат,

Ішінде сол нәрсенің қойған сақтап.

 

 

 

 

     (Шкаф)

1092.

1093.

1094.

1095.

1096.

1097.

1098.

174

174

175

ҮйДІң  КЕРЕК-ЖАРАҚТАРы  ЖӘНЕ  ЖИһАЗДАР

Дүниеде бір қақпас бар құйған қыштай,

Ішінде түрлі аң жатыр іші пыспай.

Қапастан сол аңдарды шығарған соң,

Отырар құрмет етіп ұстай-ұстай.

 

 

 

 

(Шкафтағы зат)

 

 

 

 

 

Жайсам, жамшыдай,

Жисам, қамшыдай.

 

 

(Шымылдық)

 

 

 

 

 

Түнде түйедей,

Күндіз түймедей.

 

(Шымылдық)

 

 

 

 

 

Жайса, көлдей,

Жиса, жеңдей.

 

(Шымылдық)

 

 

 

 

 

Жатса, қояндай,

Тұрса, түйедей.

 

(Шымылдық)

 

 

 

Аяғы жоқ, қолы жоқ,

Көйлегі көк, қарны тоқ.

 

 

 

(Жастық)

Керегенің басында

Мақпал қоржын.

 

 

(Тұтқыш)

 

 

Кішкентай ғана мінтас,

Алып ұрсам сынбас.

 

 

(Тұтқыш)

 

 

 

 

 

Табан-табан, табан-ай,

Табаны жалпақ қоян-ай.

Көлеңкесі күмістен,

Күліп тұрған қоян-ай.

 

 

 

(Айна)

1099.

1100.

1101.

1102.

1103.

1104.

1105.

жүктеу/скачать 2,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: