ҚҰрамы әшімбаев М. С., кеңес төрағасы Асқаров Ә. А, жауапты хатшы

68

ЖұМБАҚТАР

68

69

Қозыларым көгендеулі күн ұзын,

Су ішкенмен шөп жемейді бір үзім.

 

 

 

 

     (Қияр)

 

 

 

 

 

Мәуе ішінде тас,

Тас ішінде ас. 

 

 

(Өрік)

Ас,

Астың ішінде тас,

Тастың ішінде және ас.

 

 

 

(Өрік)

 

 

 

 

Бар еді бір жұмбағым аты бүрлен,

Шіркінді нәпсі қойып шешіндірген.

Ішінде бір нәрсе бар дүмбірлеген,

Оны аламыз деп қылдық талап.

Алалмай бір қыдыру тұрдық қарап,

Отыз кісі жиылып алсақ қарап,

Нәрсесі ішіндегі доп-домалақ.

 

 

 

 

(Өрік)

 

 

 

 

 

Домалақ қана албар,

Ішінде қатты дәні бар.

 

 

        (Анар)

 

 

 

 

 

Кішкентай ғана құтша,

Іші толы мықша.

  

 

           (Анар)

 

Алма дерсің, түсіне қарап,

Жүгері дерсің, ішіне қарап,

Татсаң, тәтті, бал шәрбәтті.

 

 

 

 

(Анар)

Қышқыл қызыл бытыра

Тығып алып ұртына.

282.

283.

284.

285.

286.

287.

288.

289.

68

68

69

ЕГІС  ЖӘНЕ  ӨСІМДІКТЕР

Тымырайып тұрғаны,

Түк шығармай сыртына.

 

 

 

(Анар)

 

Үлкендігі алмадай,

Сырты жанған қызыл от,

Ішін жарып қарасаң—

Майда, майда қызыл шоқ.

 

 

 

  (Анар)

Өзі қызыл, өзі қызық, 

Ортасында бір сызық.

 

 

     (Шабдалы)

Үстіне тігіп көк шатыр,

Астында қызғылт дәу жатыр.

 

 

 

     (Қызылша)

Жер бетінде селдір шаш,

Жер астында жұмыр бас.

 

 

 

(Қызылша)

  

 

Үлпершекке қан құйып,

Үріп талға байладым.

 

 

         (Бүлдірген) 

  

 

Қыналы бармақ,

Жез оймақ.

  

      (Бүлдірген) 

 

 

  

 

Болған соң түсі қызыл, түсі шұбар,

Адамзат жеп көруге оны құмар.

Тегінде өне бойы болып тұрмас, 

Біраз ғана боп тұрар уақтысы бар.

 

 

 

 

(Бүлдірген) 

 

 

 

 

 

 

Біз, біз, біз едік,

Біз де бір топ қыз едік.

290.

291.

292.

293.

294.

295.

296.

297.

70

ЖұМБАҚТАР

70

71

Бізді бізіп қойды,

Бір жіпке тізіп қойды.

 

 

 

(Шие)

 

 

 

 

 

Ирек-ирек әкесі бар,

Желбіреген шешесі бар,

Тәттібике деген қызы бар.   

 

 

 

(Шие)

Түрі шар сияқты,

Түсі қан сияқты,

Дәмі бал сияқты. 

 

 

(Шие)

Арбайған әкесі бар,

Тарбайған шешесі бар.

 

 

(Шие ағашы)

 

 

 

 

 

Атасы бүкір қожа,

Анасы жайма шелпек.

Баласы шырын, шекер,

Бір сабақта ғұж-ғұж жентек.

 

 

 

      (Жүзім)

 

 

 

 

 

Бір анадан жүз бала,

Жүзі де боз бала.

 

 

    (Жүзім)

 

 

 

 

 

Бұты, бұты ұзын,

Бұтынан да қолы ұзын.

 

 

 

(Жүзім)

Қыста—мазар,

Жазда—базар..

 

 

(Жүзім)

 

 

 

 

 

298.

299.

300.

301.

302.

303.

304.

70

70

71

ЕГІС  ЖӘНЕ  ӨСІМДІКТЕР

Азар, азар кетті, 

Әкесі мазар кетті,

Баласы базар кетті.

 

 

(Жүзім)

 

 

 

 

 

Аспай піскен, 

Қайнамай түскен.

 

 

(Жеміс)

 

 

 

 

 

Отырған мекен етіп жапан дала,

Бір талай мақұлыққа болған ана.

Мезгілі жеткен шақта жүкті болып,

Алты айда табады екен сансыз бала.

 

 

 

 

(Алма ағашы)

 

 

 

 

 

Түсі бар ақты, көкті, қызыл ала,

Пайдасы адамзатқа тиген жаңа.

Қойыпты ортасына қазық қағып,

Сүйкімді көреді екен бала-шаға.

 

 

 

 

(Алма ағашы)

 

 

 

 

 

Әрі қызыл әрі тәтті,

Татқан жанды таңырқатты.

 

 

 

      (Алма)

Ортасында қазығы,

Бұтағында азығы.

 

 

  (Алма)

 

 

 

 

 

Гүлсіз миуа піседі,

Көп жесең, тіл жарады.

Ай сияқты дөңгелек,

Бұны кім табады?

 

 

   (Әнжір)

 

 

 

 

 

Сырты қызыл, іші ақ,

Ортасында бір таяқ.

 

 

      (Жиде)

 

 

 

 

 

305.

306.

307.

308.

309.

310.

311.

312.

72

ЖұМБАҚТАР

72

73

Сары қапта бір қап ұн,

ұн ішінде бір ұстұн.

 

 

     (Жиде)

 

 

 

 

 

Болат жапырақ шешесі бар,

Тәтті бике қызы бар,

Тастай қатты баласы бар.

 

 

 

 (Жиде)

 

 

 

 

 

Әңкүр-мәңкүр әкесі бар,

Жайлы шыбық шешесі бар,

Сұлу бикеш қызы бар,

Арамзада ұлы бар.

 

 

 

(Жиде тал)

 

 

 

 

 

Жер астында темір қазық.

 

 

 

    (Сәбіз)

Жер астында қызыл қыз отыр.

 

 

 

 

(Сәбіз)

 

 

 

 

 

Жер астында жез қазық,

Жеуге болар ас қазық.

 

 

 

(Сәбіз)

 

 

 

 

 

Жаздай інге тығылып,

Жатқан қызыл түлкіні

Құйрығынан суырып,

Әкелді әжем бір күні.

 

 

         (Сәбіз)

 

 

Сары балам ішкері,

Сақалдары тысқары.

 

 

     (Сәбіз)

Өзі жерде бұғып жатыр,

Сақалы сыртқа шығып жатыр.

 

 

 

 

(Сәбіз)

 

 

 

 

 

313.

314.

315.

316.

317.

318.

319.

320.

321.

72

72

73

ЕГІС  ЖӘНЕ  ӨСІМДІКТЕР

Қызыл, қызыл, қызыл қыз,

Бұрымы кеткен ұзын қыз.

Өзі ұйқыға батады,

Бұрымы сыртта жатады.

 

 

 

(Сәбіз)

 

 

 

 

 

Жерге қазық қақтым,

Басына айдар тақтым.

 

 

 

(Сәбіз)

 

 

 

 

 

Жер астына түседі,

Сап-сары боп өседі.

 

 

    (Сәбіз)

 

 

 

 

 

Тоғыз қабат қызыл торқасында,

Өседі екен ақ сүйрік ішінде.

 

 

 

  

(Сарымсақ)

 

 

 

 

 

Аласа ғана бойы бар,

Тоғыз қабат тоны бар.

 

 

    (Сарымсақ)

 

 

 

 

 

Қанттан ақ, бүйірі тоқ,

Жерден алар керегі көп.

Киетіні қызыл, жасыл көйлектер

Ол не екен, кәне, достар, ойлап көр?

 

 

 

 

 

(Пияз)

 

 

 

 

 

Қалың киімді ұнатады,

Шешіндірсең жылатады.

 

 

 

(Пияз)

 

 

 

 

 

Жер астында ақбоз ат,

Терісі бар он қабат.

Жалынан ұстап соярсың,

Жей бастасаң, жыларсың.

 

 

 

(Пияз)

Бар екен жер астында түйме басты,

Мәнісін адам тауып айта алмасты.

322.

323.

324.

325.

326.

327.

328.

329.

330.

74

ЖұМБАҚТАР

74

75

Өзінің кемеліне әбден келіп,

Басына көріктей ғып ығыр шашты.

 

 

 

 

       (Жуа)

 

 

 

 

 

Бір күмбездің ішінде мың күмбез.

 

 

 

 

    (Жуа)

 

 

 

 

 

Формы бар домалақ,

Көміп қойдым сығалап.

Жақсы болса тұрмысы,

Шығады екен қоғалап.

Бес ай тамам біткенде,

Қаптап алдым құмалақ.

 

 

 

(Картоп)

 

 

 

 

 

Кіргенде жерге сыңар-ды,

ұрпағын ертіп ол шығарды. 

 

 

 

(Картоп)

Ана ауылдың кемпірі өлді деген немене,

Топыраққа томпайтып көмді деген немене.

Анасы сол күйінде өліп қалады,

Балалары шуылдап толып болады.

 

 

 

 

(Картоп)

 

 

 

 

 

 

Аласа ғана бойы бар,

Қабат-қабат тоны бар.

 

 

   (Капуста)

 

 

 

 

 

 

Аласа талда алуан алма,

Алқызыл болмай аузыңа салма.

 

 

 

 

(Помидор)

 

 

 

 

 

 

Шақырсаң, өздігінен бара алмайды,

Сұрасаң, бірде жауап бере алмайды.

Егер де отқа салсаң, өліп кетер,

Бір жерін кесіп алсаң, қанамайды.

 

 

 

 

      (Ағаш)

Қозғалмай бір орында қарап тұрар,

Адамның қажетіне жарап тұрар.

331.

332.

333.

334.

335.

336.

337.

338.

74

74

75

ЕГІС  ЖӘНЕ  ӨСІМДІКТЕР

Қаншалық жәбір көрсе, сабыр етіп,

Және де көбеймекке талап қылар.

 

 

 

 

      (Ағаш)

 

 

 

 

 

 

Жазда жасыл тон киеді,

Күзде сары тон киеді.

Қыста, суық аязда

Жалаңаш тұруды сүйеді.

 

 

 

(Ағаш)

 

 

 

 

 

Өсіп тұрған бұл не,

Жаз болса, жайнап,

Саясында ән салып,

Құстар жүрген сайрап.

Салқын түссе, шешіліп,

Қалады өзі жайрап.

 

 

 

(Ағаш)

Қыс болса, ұзын бойлы жалғыз тұрған,

Жаз болса, түрлі құстар келіп қонған.

Қысты күні киімсіз, жазда киімді,

Жыбырлап түрлі жәндік соған толған.

 

 

 

         (Ағаштың жапырағы)

 

 

 

 

 

Ол өзі мекен еткен жаһан дала,

Атасы, анасымен біреу ғана.

Қысында бар баласы кетіп бітсе,

Жазында қайта бітер сансыз бала.

 

 

 

(Ағаш және жапырақ)

 

 

 

 

 

 

Айға, күнге көрінбес,

Ағашпенен тепе-тең.

 

 

(Ағаштың өзегі)

Шөлде гүлдейді, құлпырады,

Суда өмірі қырқылады.

 

 

 

  (Сексеуіл)

ұзын-ұзын ұзарады,

Ағарады, бозарады.

339.

340.

341.

342.

343.

344.

345.

76

ЖұМБАҚТАР

76

77

Өскен сайын басын иіп,

Мұңаяды, қызарады. 

 

 

(Мәжнүн тал)

 

 

 

 

 

Қалтырап жап-жалаңаш,

Тұрғанда терек, қарағаш.

Көк желегін жамылып,

Құлпырар қыста қай ағаш.

 

 

 

(Қарағай)

 

 

 

 

 

Жазы, қысы өзгермес,

Жаралған баста түрінен.

Қанша аяз болса да,

Айрылмайды гүлінен.

 

 

       (Қарағай)

Жаз кигені жаңа нәш,

Қыста жап-жалаңаш. 

 

 

      (Терек)

Тікен, тікен тік пісте,

Қысы-жазы бір түсте.

 

 

    (Шырша) 

 

 

 

 

 

 

Кескінсіз, талдай,

Миуасы балдай.

 

           (Тұт ағаш)

 

 

 

 

 

Күннің нұрын сүйемін,

Күнге басымды иемін.

Моншағым жоқ мойнымда,

Үлкен қалпақ киемін.

 

 

 

(Күнбағыс)

 

 

 

 

 

Бір сиырым ала бас,

Жан-жағына қарамас.

 

 

     (Күнбағыс)

Қалпағы бар дөңгелек,

Сары гүлмен қоршаған.

346.

347.

348.

349.

350.

351.

352.

353.

76

76

77

ЕГІС  ЖӘНЕ  ӨСІМДІКТЕР

Қарай-қарай күнге ерек,

Мойны талып шаршаған.

 

 

 

(Күнбағыс)

 

 

 

 

 

Жиып қойсаң анасын,

Жеуге болар шикідей,

Бұл іске қайран қаласың.

 

 

 

(Күнбағыс)

Жүзін орап гүлменен,

Күнге қарап телмірер.

Тіспен шағып, тілменен

Дәмін татқан ел білер.

 

 

        (Күнбағыс)

 

 

 

 

Ол күнді күзетеді,

Күн оны түзетеді.

 

 

(Күнбағыс)

 

 

 

 

 

Күннен көзін алмайды,

Мойны бірақ талмайды.

    

 

 

(Күнбағыс)

 

 

 

 

 

Бір үйде бар мың қақпа,

Бір қақпасы күн жақта.

 

 

           (Күнбағыс)

Сәл иіліп, сәнденіп,

Бақшада тұр сары бөрік.

Күзде жинап жаншысаң,

Сорғалайды май болып.

 

 

 

(Күнбағыс)

 

 

 

 

 

Өзінің жаны жоқ,

Айға, күнге қарайды.

 

 

(Айқабақ)

 

 

 

 

 

Бір ел бар су ішетін тамақ емес,

Сөйлесіп бір-бірімен қылмас кеңес.

354.

355.

356.

357.

358.

359.

360.

361.

78

ЖұМБАҚТАР

78

79

Үстіне жаздыгүні киім киер,

Қыстыгүні жалаңашы ештеңе емес.

 

 

 

 

      (Бақша)

 

 

 

 

 

Көгеріп май алдында түрге келген,

Күшімен адамзаттың өсіп-өнген.

Тамыз бен қыркүйекте күні толып,

Әлеумет пайдаланар алып жерден.

 

 

 

 

(Бақша)

Қырға кілем жайдым.

 

 

(Қызғалдақ)

Бес-бес біләлі,

Білектері қыналы,

Жасыл ала тон киіп,

Жайнап шыққан біләлі.

 

 

         (Қызғалдақ)

Қар астында қыстады,

Жасылмен бөркін тыстады.

 

 

 

(Гүл шешек)

Мұз астында қыстайды, 

Жасыл тонын тыстайды.

 

 

 

(Гүл шешек)

 

 

 

 

 

Айт десе, жүгірмес,

Су тисе, сілкінбес.

 

 

(Шөп)

 

 

 

 

 

ұзын-ұзын ұзарды,

Іші неге қызарды,

Аузы-басын түк басып,

Басы неге мұңайды?

 

 

(Қонақ деген шөп)

 

 

 

 

 

Әкесінен баласы бұрын туады.

 

 

 

         (Шөмеле)

362.

363.

364.

365.

366.

367.

368.

369.

78

78

79

ЕГІС  ЖӘНЕ  ӨСІМДІКТЕР

Бар екен бір асыл зат жерден өнген,

Кезуге жер дүниені өзі көнген.

Барады дөңгеленіп тор жорғадай,

Айдалада жүруге тым-ақ жөндем.

 

 

 

 

(Қаңбақ)

 

 

 

 

 

Шеңбер жасап өседі,

Желмен бірге көшеді.

 

 

       (Қаңбақ)

 

 

 

 

 

Бір-ақ жерде жасында

Тұрды оранып жасылға.

Қартайғанда сарғайды,

Кезіп кетті сай-сайды.

 

 

        (Қаңбақ)

 

 

 

 

 

ұшарымды жел біледі,

Қонарымды сай біледі. 

 

 

        (Қаңбақ) 

Басына үлпілдетіп таққан шашақ,

Бұралып тал шыбықтай тұрған жасап.

 

 

 

 

 

(Қамыс)

 

 

 

 

 

Қатар-қатар тұрғандар,

Түлкі тымақ кигендер.

 

 

        (Қамыс)

 

 

Тоғай толған жандар бар,

Әр жандардың ішінде

Бөлмелеп салған тамдар бар.

 

 

 

     (Қамыс)

 

 

 

Бір нәрсе ұзын бойлы сәлдесі бар,

жүктеу/скачать 2,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: