Құрамы мен құрылымы Дайындаған: Жетекші: Қала, 2023 жыл


Кәсіпорынның айналым құралдарын пайдаланудың маңызы мен тиімділігі



бет5/7
Дата25.05.2023
өлшемі41,41 Kb.
#97268
түріҚұрамы
1   2   3   4   5   6   7
2. Кәсіпорынның айналым құралдарын пайдаланудың маңызы мен тиімділігі
2.1 Айналым құралдарын пайдалану тиімділігі

Кәсіпорынның тиімді жұмысы-минималды шығындармен максималды нәтижелерге қол жеткізу. Шығындарды азайтуға, ең алдымен, айналым қаражатын қалыптастыру көздерінің құрылымын оңтайландыру арқылы қол жеткізіледі, яғни.меншікті, несиелік және қарыз ресурстарының ақылға қонымды үйлесімі.


Айналым құралдарының құрылымына бірқатар факторлар әсер етеді: өндірілетін өнімнің сипаты, материалдық-техникалық қамтамасыз ету ерекшеліктері, тұтыну нормаларының прогрессивтілігі, тауарлық-материалдық құндылықтар мен аяқталмаған өндіріс стандарттары, өнімді өндіру циклінің ұзақтығы және т. б.
Кәсіпорынның қазіргі жағдайдағы басты міндеттерінің бірі-ресурстарды үнемдеу принципін тұрақты сақтай отырып, өндірісті қарқындату.
Үнемдеу режимін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралардың жалпы жүйесінде негізгі орынды еңбек заттарын үнемдеу алады, оны шикізат, материалдар, отын шығындарының өнім бірлігіне азаюы деп түсіну әдеттегідей, әрине, өнімнің сапасына, сенімділігі мен беріктігіне ешқандай зиян келтірместен.
Айналым құралдарын ұтымды пайдаланудың экономикалық маңызы келесідей:
- Шикізаттың, материалдардың, отынның үлестік шығындарының төмендеуі өндіріске үлкен экономикалық пайда әкеледі. Бұл, ең алдымен, материалдық ресурстардың белгілі бір мөлшерінен дайын өнімді көбірек өндіруге мүмкіндік береді, сондықтан өндіріс көлемін ұлғайтудың маңызды алғышарттарының бірі ретінде әрекет етеді.
- Материалдық ресурстарды үнемдеу, өндіріске жаңа, үнемді материалдарды енгізу өндіріс процесінде жекелеген салалар арасында неғұрлым прогрессивті пропорцияларды орнатуға, өнеркәсіптік өндірістің неғұрлым жетілдірілген салалық құрылымына қол жеткізуге ықпал етеді.
- Материалдық ресурстарды үнемдеуге деген ұмтылыс жаңа техниканы енгізуге және технологиялық процестерді жетілдіруге итермелейді.
- Материалдық ресурстарды тұтынудағы үнемдеу өндірістік қуаттарды пайдалануды жақсартуға және қоғамдық еңбек өнімділігін арттыруға ықпал етеді. Өткеннің, материалдық еңбектің өзіндік құнының төмендеуі қоғамдық еңбек өнімділігінің өсуін білдіреді. Бірақ бұл жай ғана емес — материалдық ресурстарды үнемдеу сонымен қатар тірі еңбек шығындарын үнемдеуге әкеледі: материалдарды тасымалдауға, оларды жөнелтуге және түсіруге, сақтауға жұмсалатын жұмыс күшінің салыстырмалы шығыны азаяды.
- Материалдық ресурстарды үнемдеу өнеркәсіптік өнімнің өзіндік құнын төмендетуге үлкен ықпал етеді. Қазірдің өзінде материалдық шығындар барлық өндіріс шығындарының 3/4 бөлігін құрайды. Болашақта өндірістің техникалық деңгейінің өсуімен өнім өндірудің жалпы шығындарындағы материалдық еңбектің үлесі өсе береді, демек, Еңбек заттары мен еңбек құралдарын пайдалануды жақсарту өндірістің қоғамдық шығындарын үнемдеудің негізгі бағыты болып табылады.
- Өнімнің өзіндік құнының төмендеуіне айтарлықтай әсер ете отырып, материалдық ресурстарды үнемдеу кәсіпорынның қаржылық жағдайына да оң әсер етеді.
Осылайша, айналым қаражаттарын пайдалану мен үнемдеуді жақсартудың экономикалық тиімділігінің маңызы өте зор, өйткені олар кәсіпорынның өндірістік және экономикалық қызметінің барлық аспектілеріне оң әсер етеді.
Айналым құралдарын пайдалануды жақсарту — кәсіпорынның маңызды міндеттерінің бірі. Шикізат, отын, негізгі және қосалқы материалдар неғұрлым жақсы пайдаланылса, өнімнің белгілі бір мөлшерін өндіру үшін соғұрлым аз жұмсалады, осылайша өнім өндірісін ұлғайтуға мүмкіндік туады.
1-кесте. Айналым құралдарының түрлері

Айналым салалары бойынша

Элементтер бойынша



Нормалаумен қамту бойынша

Қалыптастыру көздері бойынша

Айналымдағы өндірістік қорлар (өндіріс саласы)



Өндірістік қорлар:
шикізат, негізгі материалдар,
көмекші материалдар;
отын; ыдыс;
Аяқталмаған өнім шығындары:
аяқталмаған өндіріс
және өз өндірісінің жартылай фабрикаттары;
болашақ кезеңдердің шығындары.



Нормаланған айналым құралдары



Меншікті айналым құралдары



Айналым қорлары (айналым саласы)



Дайын өнім:
қоймалардағы өнімдер;
жөнелтілген өнім.
Қолма-қол ақша және есеп айырысу:
қолма-қол ақша;
дебиторлық берешек және басқа есептеулер.



Тұрақты емес айналым құралдары

Нормаланбайтын қорлар мен нормативтен тыс нормаланатын қорларды қалыптастыру үшін қарыз айналым құралдар



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет