Қрдсм «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы» шжқ рмк
жүктеу/скачать 494,5 Kb.
|
тезисы-лек-5-курс-9-семестр.каз
| Дәріс тезистері:
Таблеткалар. Жіктелуі. Таблеттеудің теориялық негіздері. Таблеткалар өндірісінде қолданылатын қосымша заттар, олардың жіктелуі, қолдану мақсаттары. Таблеткалар – ұнтақтарды немесе ұнтақтардың қосымша заттармен қоспасын технологиялық өңдеу және престеу арқылы алынатын қатты дозаланған дәрілік түр. Таблеткалар технологиясындағы ең маңызды кезең престеу болып табылады, сондықтан да таблеткалар ең алғашында Medicamenta compressa деп аталған болатын. Ұнтақтарды престеу туралы алғашқы мәліметтер 1844 жылы белгілі болған, оны ағылшын ғалымы Thomas Brokenden калий гидрокарбонаты таблеткасына патент жариялау арқылы хабарлаған. Осыдан 2 жыл өткен соң таблетка өндірісі АҚШ-та, Германияда, Швейцарияда және т.б. елдерде жолға қойылды. Россияда алғашқы таблетка өндірісі 1895 жылы Петербургта әскери-дәрігерлік дайындықтар зауытында (қазіргі «Октябрь» өндірістік бірлестігі) ашылған болатын. Таблетка өндірісін дамытуда профессор Ильин Л. Ф. үлкен үлес қосты (1900 жыл). 1960 жылдарға дейін таблетка өндірісі саласында іргелі зерттеулер жүргізілген жоқ болатын. Таблеттеудің теориялық негіздерін зерттеуде ғылыми бағытты алғаш рет қалыптастырған Фигуровский Н. А. және Курицкая А. И. сияқты (1950 ж.) зерттеушілердің ғылыми жұмыстары аса маңызды болып табылады. Олардың жұмыстары көптеген зерттеулерге негіз болып қолданылады. Таблеттеудің теориялық негіздерін зерттеуде профессор Борзунов Е. Е. (Украина) сіңірген ғылыми еңбегінің маңызы өте жоғары. Таблеттелген дәрілік түр ең кең таралған дайын дәрі түрінің бірі және дайын дәрілердің жалпы көлемінде таблеткалардың үлесі 70% жуық болып келеді. Мемлекеттік Фармакопеяның Х – басылымына таблеткалардың 1 жалпы және 163 жеке мақалалары кірген. Таблеткалардың кең мәлімділігі оның төмендегі көрсетілген артықшылықтарымен түсіндіріледі: дәрілік заттардың дәл дозалануы; дәрінің дозасын түрлендіріп отыру мүмкіндігі; ықшамдылығы, тасымалдау мен сақтауға қолайлығы; таблетка дайындау процесін толық механикаландыру және автоматтандыру мүмкіндігі, ал бұл дәрінің жоғары өнімділігін, гигиеналық тазалығын қамтамасыз етеді; ұнтақтардың жағымсыз иісі мен дәмін таблеткаларды қабықшалар мен қаптау арқылы бүркеу мүмкіншілігі; престелген қалыпта дәрілік заттардың сақталу мерзімінің ұзаруы; таблеткаларда басқа дәрілік түрлерде өзінің физикалық-химиялық қасиеттері бойынша сыйымсыз болатын дәрілік заттардың үйлесу мүмкіндігі; дәрілік заттардың әсерін бір шектен шығармау (бір жерге жинақтау) мүмкіншілігі, бұл арнайы ішекте немесе асқазанда еритін таблеткалар дайындау арқылы қамтамасыз етіледі; дәрілік заттардың әсерін ұзарту мүмкіншілігі; таблетка құрамындағы бірнеше дәрілік заттардың белгілі уақыт аралығында жүйелі түрде сіңуін реттеу мүмкіндігі, бұл мүмкіндік көп қабатты таблеткалар алу арқылы қамтамасыз етіледі; таблетканың бетіндегі жазу оны қабылдау кезінде қате жібермеуге мүмкіндік туғызады. Таблеткалардың кейбір кемшіліктері де бар: сақтау кезінде таблеткалар цементтеліп, қатып қалуы немесе керісінше, үгітіліп кетуі мүмкін; организмге негізгі дәрілік заттармен қоса, қосымша заттардың да едәуір мөлшері енеді, олардың фармакологиялық әсері болмайды, ал кейде тіптен, керісінше жанама әсері болады. Таблеткаларға Мемлекеттік Фармакопеяға ХІ (МФ ХІ) сай келесі талаптар қойылады: таблеткалардың сырт түрі жайпақ, екі жағы да шығыңқы (дөңес), дөңгелек, сопақ дискілер немесе басқа формадағы пластинкалар (тілікшелер) болуы тиіс; дайындауға және қолдануға, сақтауға дискілер түріндегі таблеткалар ыңғайлы болады; таблеткалар белгілі бір салмақпен шығарылады. 20 таблетканың салмағын осы таблеткалар санына бөлгенде, таблетканың орташа салмағы шығады. Әр таблетканың салмағында мынадай ауытқулар болуы мүмкін: салмағы 0,1г және одан төмен ±10%; салмағы 0,1г жоғары және 0,3г төмен - ±7,5%; салмағы 0,3г және одан жоғары - ±5 %; таблеткалардың диаметрі 3 мм-ден 25 мм-ге дейін болады. Кесе-көлденең ені (диаметрі) одан жоғары таблеткалар брикеттер деп аталады. Диаметрі 9 мм-ден жоғары таблеткаларда кертік болады, оны таблеткаға престеу кезінде басады. Осы кертіктер бойынша таблетканы жеткілікті дәлдікпен 2 дозаға (ішімге) бөлуге болады. Мемлекеттік Фармакопея таблеткалар бетінің тегіс, жылтыр, шеттерінің бүтін, дақсыз, қоспасыз, кетіксіз болуын талап етеді. Таблеткалар қолданылу және дайындалу белгісі бойынша екі топқа жіктеледі. Таблеткалар қолдану әдістері бойынша мына топтарға бөлінеді: жүктеу/скачать 494,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|