Қрдсм «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы» шжқ рмк
жүктеу/скачать 5,81 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Студент істей білуі тиіс
- 4. Тақырыптың негізгі сұрақтары: Базалық
- Теориялық негіздері
3. Оқыту мақсаты:
Студент білуге тиіс:математикалық күтімдердің тең болуы жөніндегі гипотезаны; бірфакторлы дисперсиялық талдауы. Студент істей білуі тиіс: математикалық күтімдердің тең болуы гипотезасын тексеру; Регрессиялық модельдің параметрлерін анықтау. 4. Тақырыптың негізгі сұрақтары: Базалық математикалық күтім; дисперсия; Фишер критерий. Негізгі математикалық күтімдердің тең болуы жөніндегі гипотезасы; есепетеу нәтижелерін сұлба ретінде ұсыну. Теориялық негіздері Кез-келген экспериментте бақыланатын шамалардың орташа мәні эксперименттің шарттарын анықтайтын кіріс факторлардың өзгеруіне және кездейсоқ факторларға (сыртқы әсерлерге) байланысты өзгеріп турады. Дисперсиялық талдаудың мәселесі - орташа мәндердің өзгеруіне факторлардың тигізетін әсерлерін зерттеу. Дисперсиялық талдау – зерттелетін кездейсоқ шаманың өзгеруіне әкелетін жеке факторларды ерекшелеп, бағалау. Ол үшін қосындылған таңдамалы дисперсияны тәуелсіз факторлар себеп болатын құрамдастарға (составляющие) жіктейді (разложение). Берілген фактордың әсері маңызды екендігін анықтау үшін кездейсоқ факторларлар себеп болатын ұдайы өңдірілу дисперсиясына сәйкес таңдамалы дисперсияның маңыздығын бағалау қажет. Эксперименттің нәтижесі n түрлі мәндерді қабылдайтын (n-тәжірибелер серияларының саны) жеке бір А факторына тәуелді болсын. Тәжірибелердің әр сериясы үшін қайталанатын m бақылау жүргізіледі, олардың нәтижелерін келесі түрде жазуға болады: Y11 Y12 Y13 ... Y1m Y21 Y22 Y23 ... Y2m Y31 Y32 Y33 ... Y3m ... ... ... ... ... Yn1 Yn2 Yn3 ... Ynm Алынған статистикалық деректердің негізінде нақты әр серия үшін математикалық күтімдердің тең болуы жөніндегі гипотезаны тексеру керек. Егер тексерілетін гипотеза дұрыс болса, онда барлық сериялар үшін орташа арифметикалық мәндердің бір бірінен айырмашылығы жоқ, керісінше жағдайда жобаланған гипотезаны қабылдамау керек. - тәжірибелердің i-ші сериясының орташа мәнін, ал арқылы барлық бақылаулар үшін орта мәнді белгілейік: (2.1) Дисперсиялық талдаудың мағынасы – жеке Yij –дің жалпы орташадан ауытқулары квадраттарының қосындысын екі қосындыға жіктеуде: Q - әр тәжірибенің (Yij) мәнінің орташадан жалпы ауытқуын анықтайды; QА - А факторының себебінен пайда болған шашырауды (рассеяние) сипаттайды (екінші фигуралық жақшалардағы өрнек); Qқалд - кездейсоқ бөгеулер себебінен пайда болған шашырауды сипаттайды (бірінші фигуралық жақшалардағы). Ауытқулардың квадраттар қосындыларын сәйкесінше еркіндік дәрежелеріне бөліп, келесі дисперсияларды аламыз: σ2 = Q/f σА2= QA/f1 (2.2) σқалд2 = Qқалд/f2 Еркіндік дәрежелер саны: f = m·n -1 f1 = n - 1 f2 = n·(m-1) Дисперсиялық талдауды орындау - σА2 және σқалд2 бағаларын салыстыруда. Егер әр серия үшін математикалық күтімдер бір біріне тең жөніндегі гипотеза дұрыс болса, онда σ А2 σқалд2 –тан көп аспауы тиіс, ол Фишер критериі бойынша тексеріледі: F = σА2/ σқалд2 (2.3) Егер F < Fкр, онда σА2 мен σқалд2 арасындағы айырмашылықты маңызсыз деп санауға болады, демек А факторының әсері кездейсоқ бөгеулер әсерімен шамалас. Егер F > Fкр, онда σА2 мен σқалд2 арасындағы айырмашылық маңызды, демек А факторы шығыс шамаға әсер тигізеді. Fкр мәндерін маңыздылықтың α ("альфа") деңгейінде және f1 мен f2 еркіндік дәрежелерінде Фишер таралуының квантильдері бойынша анықтайды: Fкр = f( α , f1, f2) жүктеу/скачать 5,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|