Редакция ал қ

№ 2 ( 2 0 1 6 )

№ 2 ( 2 0 1 6 )

38

39

ОЛЖАСУ СУЛЕЙМЕНОВУ – 80 ЛЕТ

күштердің зорлығымен сондай атқа ие болуға шақ қалды. 

Ел бағына туған Д. Қонаев басшы болмаса, Олжастың 

басына қандай қиямет-қайымның орнарын кім біліпті? 

Біздің басшылардың қай-қайсысы да осындай батылдық 

танытып, қайдағы бір ақын үшін Сусловпен арақатынасын 

суытуға бара қоюы нейғабыл еді ғой. 

Ал Д. Қонаев өз халқы мен туған жері үшін пәруана 

болудан тайынбағанын біз жақсы білеміз. 1962 жылы 

Н. Хрущев Қазақстанның оңтүстігіндегі қыруар жерді 

мақта өсіру мақсатымен көршілес республикаға бермекші 

болғанда Д.Қонаев ешқандай доңайбатқа қарамай, 

табандылық танытып, елдің басты байлығын шашау 

шығармай сақтап қалғаны да белгілі. Тек осы екі мысалдың 

өзі-ақ оның қандай басшы болғанын айғақтамай ма?

Қазақ халқы да басынан небір қияметтерді өткізді. 

1926 жылғы халық санағы туралы құжаттарда: «Қазақстан 

– КСРО-дағы ең ірі түркі тілдес ел: саны 6 миллион 

200 мың адам», – деп жазылған. Ал 1939 жылы сол 

қазақтардың саны небәрі 2 миллион болып қалған. Сон-

дай қысқа мерзімде осынша адамынан айырылған қазақ 

халқынан Олжас сынды жазушы-ғалымның, Қонаев 

секілді басшының шығуы бір бақыт еді ғой...

Ал сонда Олжастың кітабы Суслов пен оның итар-

шы академиктеріне несімен ұнамады дейсіз ғой? «Игорь 

жасағы туралы жырды» бүге-шігесіне дейін зерттеп, зерде-

лей келіп, Олжас одан толып жатқан түркі сөздерін тапты. 

Бұл шығарманың академиктер оқи алмаған ия болмаса теріс 

оқыған тұстарын айпарадай етіп айтып берді. Ол бұрынғы 

уақыттарда славяндар мен түркілердің арасында тілдік 

және мәдени байланыс күшті болғанын, сол арқылы олар 

бірін бірі байытып, қоңсы қонғанын атап тұрып көрсетті. 

Ол кезде орыс ғылымы түркі-мұсылман халықтарына 

астамси қарап, «біздің мәдениетімізге сырттың ықпалы 

болса, ол тек Еуропадан келді, ол тәрбие көрмеген Азия, 

ондағы түріктер – шапқыншылық пен соғыстан басқа 

ештеңені білмейтін, қараңғы надан халық; күні бүгінге дейін 

оларды адам қатарына қоса алмай, өркениетке ілестіре 

алмай отырсақ, біздің мәдениетімізге олар қандай үлес 

қоса алмақшы?» дейтін тұрғыдан қарады. Мінеки, Олжас 

Сүлейменов осындай кесірлі, кердең «ғылыми» көзқарасқа 

қасқайып қарсы шықты, КСРО  түркі халықтарының есін 

жиғызды, өз тарихымызды танытып, бәріміздің рухы-

мызды көтерді. Өздерінің түркілерден екеніне қымсынып, 

бұқпантайлап келгендер Олжастың кітабын оқығаннан 

кейін «Біз – елміз, батыр түркілердің ұрпағымыз!» – 

деп кеуде кере, мақтанышпен айтатын болды. Олжас 

күллі түркі әлемін асқақтатты. Жекебатыр бабаларының 

үлгісімен кеңестік идеологияға бір өзі қасқайып қарсы 

шықты. Өзінің поэзиясындағы сияқты, ғылымға да жаңа, 

жүрекжарды сөзін әкелді. Ал Шындықтың сөзін айту үшін 

адамдарға дарын да, білім де, ар да, батылдық та керек 

екені белгілі. Түркі әлемін, түркінің сана-сезімін, қалғыған 

жадын оятып бергені үшін Олжасқа мың да бір алғыс айту-

ымыз керек емес пе?!

Олжас Сүлейменовтің соңғы кезде жазған «Хат 

тілі» дейтін кітабы – дүниежүзілік ғылымдағы соны сөз. 

Жалпы жұрт мойындаған бір шындық: күллі адамзат 

бір жерде жаратылып, сол жерден дүниенің әр қиырына 

тараған. Дін сөзімен айтатын болсақ, біздің бәріміз Адам 

ата мен Хауа анадан  тарағанбыз. Бірақ «әуел бастағы 

сол үркердей топ қай тілде сөйледі?» – міне, бұл кітап сол 

туралы. Адамзаттың алғашқы нышандардан Сөзге, жазуға 

қалай ауысқанын көрсету үшін Олжастың қаншама кітап 

ақтарып, қандай терең талдаулар жасағанын айтып берудің 

өзі оңай емес. Ақыр соңында ол: «Бастапқыда – Таңба, 

содан соң – Сөз. Бұл таңбалар – Құдайдың таңбасы, ал 

сөздер Оның есімдері болатын», – деген қорытындыға 

келеді. Бұл кітапты оқып шыққан адам, ғалымдардың 

атомды ашқаны сияқты, Олжас та сөздің жасырын мәнін 

ашқанын түсінеді. Бірақ атомды ашқан адам дүниеге 

үрей әкелсе, Олжастың тұңғыш сөзді, тілді ашуы барлық 

адамның бір тамырдан, бір ата мен анадан тарағанын 

көрсетіп, адамзатты бірлікке шақырады. 

Сүлейменов сияқты перзенті бар халық – бақытты. 

Айтпақшы, Олжас – қабілеті мен қарымы, білімі мен білігі, 

дарыны тек өз халқы ғана емес, бүкіл адамзаттың пробле-

масын қамтуға жететін нар тұлға. Ол – адамзаттың тарихын 

дұрыс оқи алатынымен қоса, оның болашағын жақсартып, 

өркендете алатындай тағдыршешті адамдар санатынан. 

Тағы айтпағым – бүкіләлемдік проблемалардан қолы 

қалт етіп босай қоймайтынына қарамастан, Олжас кейінгі 

толқын жас жазушыларға қамқорлық жасауға да мүмкіндік 

табады. Өзім түркі тілдес жазушылардың ішінен ондай 

қасиетті тек Қайсын Құлиев пен Шыңғыс Айтматовтан 

ғана көрдім. Мұны өз басымнан өткен соң айтамын.

Осыған бір мысал келтірейін. 

2005 жылы 12 сәуірде мен Сүлейменовтен хат алдым. 

Олжекең ұмытпай, мені 50 жасқа толуыммен құттықтапты. 

Ол – жастық қаламдас інілеріне қандай ілтипатты, 

ізгі ниетті, жаны жайсаң адам екенін сипаттайтын сол 

құттықтауын бәз қалпында келтіре кетсем деймін.

«Қымбатты Біләл!

Қазақта «Елу жылда ел жаңа» дейтін сөз бар. Сенің 

елуің қарашайлардың тарихындағы қайта жаңару сияқты 

кезеңді де қамтиды: 1956 жылы қуғын-сүргіндегі халық 

айдаудан тарихи отанына оралу құқығына ие болды. Сен 

өзіңнің өлеңдеріңе қайта өрлеу сезімін арқау еттің, сол 

сезім оларға тарихи тереңдік, бүгінгі кеңдік пен болашақ 

биіктік сияқты шынайы өнерге тән үшөлшемдік сипат 

берген. Көрген теперіш ешқашан ұмытылмайтын болса да, 

сен өкпе-ренішке берілмедің. Біз жаңа ұрпақтың зердесін 

сақтауымыз керек, бірақ онда кекшілдікке орын болмауы 

тиіс. Сенің барлық шығармаларың мен журналың – осы 

жайында. 

Сен түркі халықтарының жаңғырушылық санасын 

қалыптастыруға көп нәрсе істеп үлгердің, енді сол сана 

солардың әлемдік тұрғыдағы лайықты орнын айқындауына 

көмектесуде. Ең лайықтыларға менің ұдайы айтатыным: 

«Жаса!» Қазақта бұл сөздің «өмірлі бол» және «жасаушы 

бол» дейтін екі мағынасы бар.

Жаса, Біләл досым!

Сенің Олжас Сүлейменовің,

Париж, 2005 ж. 12 сәуір».

Енді мен де өз тарапымнан: «Жаса, Олжеке!» – деймін.

Біләл ЛАЙПАНОВ,

Қарашай-Шеркес Республикасының халық ақыны, 

Халықаралық Түркі академиясының құрметті академигі

13 июня 1959 года в «Литературной газете» была впервые опубликована подборка 

стихов двадцатитрехлетнего поэта из Казахстана, студента Литературного института, с 

напутственными словами Леонида Мартынова: «Олжас Сулейменов, казахский поэт, 

творящий на русском языке, целиком остается поэтом казахским, родным сыном этого 

прекрасного гордого народа, исстари сочетавшего свои надежды и чаяния с надежда-

ми и чаяниями народа русского. Явление Олжаса Сулейменова живо воплощает все 

эти связи – житейские, географические, политические, этические, эстетические…»

ПОРТРЕТ 

В ИНТЕРЬЕРЕ ЭПОХИ 

ОЛЖАС СҮЛЕЙМЕНОВ – 80 ЖАС

№ 2 ( 2 0 1 6 )

№ 2 ( 2 0 1 6 )

40

41

ОЛЖАСУ СУЛЕЙМЕНОВУ – 80 ЛЕТ

А еще через год – не без участия Бориса Слуцкого – 

вышла подборка стихов в журнале «Дружба народов». 

Это были первые всесоюзные публикации молодого поэта, 

слушателя переводческого семинара, который вел Лев Озе-

ров. И если через годы Леонид Мартынов упоминал своих 

предков из Баян-аула и Омска, то сам Олжас был родом 

из «города у подножья гор» – Алма-аты.  

12 апреля 1961 года стало знаменательным днем для всего  

человечества: Юрий Гагарин впервые вышел в космос. 

Событие потрясло Олжаса. Его поэма «Земля, поклонись 

человеку!», написанная по-акынски, за пару дней, была тут 

же на разноцветных листовках рассыпана с самолета-ку-

курузника над Алматы. Изумлённые горожане принимали 

эту поэтическую весть с небесных высот. В поэме были и 

такие строки, призыв романтика:

Вы совершили свой первый подвиг – 

Преодолели земную тягость. 

Чтобы потомки это запомнили –  

Преодолейте земные тяжбы. 

Да, это была та самая романтика шестидесятых, вер-

ность которой поэт хранит и в XXI веке. В наше время, 

время нарастающей глобализации и конфликтов, порож-

даемых ею, мир во многом меняет привычные взгляды на 

многие культурные ценности прошлого. Возникает потреб-

ность восполнить образовавшийся духовный и интеллекту-

альный вакуум, чтобы не растворилось в мировой культуре 

многообразие национальных культур. Олжас Сулейменов 

был и остается верен этим принципам. О возможности 

глобальных изменений поэт предупреждал с трибуны V 

конференции писателей стран Азии, Африки и Латинской 

Америки ещё в 1973 году, то есть почти полвека назад. Его 

предостережение остается актуальным и поныне.  

Профессор Сорбонны, поэт и переводчик русской по-

эзии Леон Робель, представляя свой перевод поэмы 

«Глиняная книга», отмечал: «Олжасу Сулейменову давно 

уже близка идея братства культур и духовного взаимообо-

гащения народов. Расшифровка письменности, языков и 

легенд, по его мнению, поможет нам по-другому взглянуть 

на историю человечества, всё же единую, в которую раз-

деление и произвольная изоляция внесли замешательство. 

Это страстное чувство проходит через всю книгу, и, не-

смотря на шутливую, едкую полемическую форму, это 

произведение от корки до корки эпическое: давно уже наш 

раздробленный мир не слышал такого сильного голоса – 

мы признаём Олжаса Сулейменова наследником или пре-

емником Гильгамеша, Гюго, Хлебникова, одним из тех, 

величие которых естественно». 

Можно гордиться тем, что такой человек стал твоим 

Учителем в поэзии и в жизни. В юбилейные дни Олжаса 

многие испытывают это чувство.  

На стыке веков и тысячелетий, в своеобразный транзитный 

период нашего бытия, Олжас Сулейменов, занимая пост 

посла Казахстана в Италии, а затем полномочного пред-

ставителя в ЮНЕСКО, не раз пытался воплотить в реаль-

ность идеи братства культур и духовного взаимовлияния.  

Леонид Мартынов, Сергей Марков,  Константин Симо-

нов, Борис Слуцкий, Роберт Рождественский, Андрей 

Вознесенский, Мирза Турсунзаде, Кайсын Кулиев, Расул 

Гамзатов, Чингиз Айтматов, Эдуардас Межелайтис,  Мо-

рис Симашко… Классики казахской литературы Мухтар 

Ауэзов,  Габит Мусрепов, Бауржан Момышулы, Ануар 

Алимжанов, Жубан  Молдагалиев, Абиш Кекилбаев… 

Этот ряд блистательных литературных имён советской ли-

тературы, России и родного Казахстана всегда пребывает 

в благодарном сердце поэта и в его поэтической памяти: 

со многими из них он был в личной дружбе, а мальчишкой 

ему довелось увидеть и живого Джамбула, чье 170-летие 

мы празднуем в этом году. Близость духовных интересов 

со многими поэтами нашей планеты была скреплена много-

летним братством с Фаизом Ахмадом Фаизом из Пакиста-

на, палестинцами Муином Бсису, Махмудом Дервишем, 

индийцами Субхасом Мукерджи, Шрикантом Вармой, 

японцем Иосио Хота. Отражением этого творческого 

родства являются строки Риммы Казаковой, посвящённые 

поэтическому собрату: 

Люблю тебя за точный твой талант, 

За то, что так свободен, так раскован, 

За то, чем дарит жизнь – взамен утрат – 

Того, чьи дни бегут путем рисковым. 

В это трудно поверить, но 18 мая Олжас Сулейменов 

встретил своё 80-летие. Так бегут дни «путём рисковым». 

За окном Алматинского дома всё то же «предчувствие 

гор», только исчезли былинные горлинки, когда-то запол-

нявшие стихи, да и ласточки уже редкость. Говорят, всему 

виной желтоклювые заморские скворцы. Своеобразная 

миграция не по своей воле… Да и дома уже не прячутся 

в тени деревьев, а, наоборот, деревья чахнут в тени высо-

ток. Изменился и сам «ландшафт поэзии» нашей жизни, 

но не забыть последний день февраля 1989 года – день 

рождения всенародного антиядерного движения «Нева-

да–Семей». Конференц-зал Союза писателей Казахстана 

был слишком мал для собравшихся, а люди шли и шли, за-

полняя коридоры здания и прилегающую к нему площадь. 

Быть может, так из ещё неосознанного потока людская 

масса преображается в осознанное понятие –  народ. На-

род, который собрался здесь, чтобы вместе со своим куми-

ром заявить: «Нет атомным испытаниям в Казахстане!». 

И одним из своих первых указов Президент Казахстана 

Нурсултан Назарбаев закрыл Семипалатинский атомный 

полигон. Это то, что сделал Олжас Омарович, забыв на 

время о поэтической лире. Он отстоял утверждающие 

жизнь принципы. Думаю, что нет ничего выше такой ини-

циативы поэта. 

В своё время общественное мнение России и Казах-

стана буквально взорвала книга Олжаса Сулейменова 

«Аз и Я» (эти буквы естественно складываются в слово 

«АЗИЯ»). По Олжасу, есть понятия «макропоэзия» и 

«микропоэзия». Как утверждает мой Учитель, первая – 

это мифы, геометрия, астрономия, геология, физика. Она 

облекает в плоть слова – понятия неосязаемые, взглядом 

неохватные… Обожествление символов развивает ис-

кусство, духовную культуру человечества. Микропоэзия 

– производитель вещи. Мать техники. Она выращивает из 

семени символа не древо познания добра и зла, а обыкно-

венное дерево. В каждой культуре ощутимы последствия 

взаимодействия этих двух главных направлений. Далее 

Учитель подчеркивает, что, пытаясь определить назначение 

точки, макропоэты приходят к идее Первого человека. Они 

называют точку древнесемитским числительным Ахтум 

– первый. В Египет вернется первым мужчиной Атум, 

родится в индоиранской среде Адам. Микропоэты при-

дут к осознанию мельчайшей частицы материи – Атом. И 

впервые поделят Атом пополам египтяне в мифе о проис-

хождении человека. 

«Я верю, – пишет Сулейменов, – что в далеком бу-

дущем появятся этимологические словари, в которых 

происхождение слова будет связываться с письменным 

знаком. Я не оговорился – именно «в далеком», ибо бес-

конечно был прав Эйнштейн, когда однажды воскликнул 

в отчаянии: «Легче разложить атом, чем предрассу-

док!»

Мы находимся в особом переходном пункте человече-

ской истории, и не просто потому, что хронологически от-

ражаем календарь, а потому, что наш мир бесконечно меня-

ется. Геополитические барьеры разорваны, и возникает ещё 

не исследованный поэзией мир. К сожалению, возникает 

этот новый мир в беспорядке и смятении. 

Видя ежевечерне на телеэкране невинную кровь убитых 

и раненых на юго-востоке Украины, жертвы и разрушения 

на единых когда-то землях Дешт-и-Кипчак, слыша из уст 

бесстрастных дикторов имена и названия «Азов», «Май-

дан», «Беркут», «Айдар», «Саур», «Карачун», «Аксу», 

понимаешь (и сердцем и разумом), что все эти наименова-

ния родом из эпохи «Слова о полку Игореве», Калки и Ка-

ялы. И быть может, совсем по-иному могла бы сложиться 

нынешняя ситуация, если бы книгу Олжаса Сулейменова 

«Аз и Я» начали изучать ещё в те самые семидесятые годы 

прошлого столетия.  

Её живые страницы следует постигать на молекулярном 

уровне – вынашивая для будущего атомы взаимопонима-

ния, выстраивая на века и столетия этимологию духа. 

Бахытжан Канапьянов, 

«Литературная газета»

ОЛЖАСУ СУЛЕЙМЕНОВУ – 80 ЛЕТ

№ 2 ( 2 0 1 6 )

№ 2 ( 2 0 1 6 )

42

43

ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ

ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ

ТОҚЕТЕР

филология 

ғылымдарының докторы,

Қазақстанның 

Құрметті журналисі

Серікқали 

БАЙМЕНШЕ

Қ

азақтың көрнекті жазушысы Бейімбет 

Майлиннің әлі  күнге дейін көпшілік 

білмейтін «Қарашаш» деген романы 

бар. Алғаш рет «Жаңа мектеп» журналының 1927 

жылғы 5-нөміріне арабша қаріппен  жарияланғанда 

оған «басылмаған романның бір тарауы» деп 

сілтеме қойылған.

«Қарашаш» бұдан кейін осы журналдың тағы 

екі нөміріне  жарияланыпты (өкінішке қарай, 

осы жарияланымдарды  журнал нөмірлері түгел 

сақталмағандықтан, қолға түсіре  алмай жүрмін). 

Тасқа басылған бір жапырақ қағазын жерге  таста-

майтын өркениетті әлемнің үрдісіне бағынсақ, 

Бейімбеттің бұл жарияланымы – біз ұмытып 

кететін дүние болмаса керек-ті. 1927 жылдан 

бері «Жаңа мектеп» журналының сарғайған 

парақтарында сақталып келген бұл  шығарма 

ешқашан қайта жарияланбаған. Жазушының 

басқа белгісіз еңбектерінің арасынан да бұған 

ұқсас  жарияланым кездеспейді. «Басылмаған 

романның бір  тарауы» болғандықтан, «Қарашаш» 

шығармасының жазушы  зертханасында толық 

нұсқасы болуы мүмкін еді-ау» деп те  ойлаймын. 

Алайда отызыншы жылдардың ойранында қуғын-

сүргінге ұшыраған қаламгердің басқа да кейбір 

күрделі  шығармаларының толық нұсқасы әлі 

қолға түспей  жүргенде, жаңа мәлім болып отырған 

«Қарашаштың»  толық нұсқасының енді табыла-

тыны неғайбіл. Сонда да  үміт жоқ емес…

Осы белгісіз «Қарашаш» романынан «Көрдегісі 

болмаса,  төрдегісі келіп отыр ғой» деген сөз 

тіркесін кездестірдік.  Бейімбеттің сөзстанында 

мұндай қолданыс бұрын  байқалмайтын. 

Шығармада бұл сөздер «қайтыс болған  (яғни, 

көрдегі) ақсақалдар болмаса, бүгінгі күнде төрде 

отыратын (яғни, төрдегі) ақсақалдар келіп отыр, 

бұлардан  үлкен ешкім жоқ, осылардың алдында 

кесімді сөзіңді айт»  деген мағынаны ашу үшін 

келтірілген. Тілімізде осыған  ұқсас «Өлі болып 

көрде жоқ, тірі болып төрде жоқ» деген  мәтел 

кездеседі. Мағынасы – санатта, есепте жоқ адам ту-

ралы. 

ХХ ғасырдың отызыншы жылдарында орыс 

жазушысы  Николай Островскийдің есімі ел 

аузынан түспей, шығармалары Кеңес Одағына 

кеңінен танымал болды.  Оның шығармаларын 

ұлт тілдеріне аудару өріс алды.  Сондай мақсатпен 

қазақтың көрнекті сөз сыншысы Құлмырза Өтепов 

«Құрыш қалай шынықты?» романын аударды. 

Бірақ ол аударған роман 1938 жылы қазақша ба-

сылып шыққанда, кітапта аударушының аты-жөні 

көрсетілген жоқ. Бұл кезде Құлмырза Өтепов 

отыз жетінің  ойранына 

ұшырап еді. 1941 жылы 

«Құрыш қалай  шынықты?» 

романының үзіндісі шағын 

кітап болып  шықты, ал 

1948 жылы роман екінші 

рет басылды. Үшінші  ба-

сылымынан бастап  (Алматы: 

Жазушы, 1968)  романның 

аударушылары ретінде Хам-

за Жүсіпбеков пен Құлмырза 

Өтеповтің есімдері жа-

зылды. 1980 жылы роман 

төртінші рет  басылғанда да осы екі автор аудару-

шы ретінде көрсетілді.  Отызыншы жылдардағы 

аударма мен алпысыншы  жылдардағы аударма 

мәтінін салыстыруға болмайды, әрине. Хам-

за Жүсіпбековтің бұрынғы Құлмырза Өтепов 

аударған нұсқаны жетілдіріп, дамытқаны сөзсіз. 

Аударманың иесі ретінде екеуінің аты-жөні 

қойылуы да заңды.  Бұл – «Көзі жоқтың өзі жоқ» 

демей жасалған құрмет, әдеби  этиканың сақталуы, 

айта берсе, нағыз адамгершілік.

Николай Островскийдің «Рожденные бурей» 

атты басқа бір  романын сол жылдары Бейімбет 

Майлин аударып еді.

Бейімбет аударған роман мәтіні 1937 жылы 

әдеби  журналда, «Лениншіл жас» газетінде 

жарияланған-ды. Бірақ кітап болып шығып 

үлгермеді… Жазушы ұсталып  кетті. 

Кейін Н.Островскийдің осы еңбегі «Дауыл 

туғызғандар» деген атпен 1941 жылы қазақша 

жеке кітап  болып басылды. Аударушысы – 

басқа адам. Бұл кез – Бейімбеттің аты аталмай-

тын кез, сондықтан жазушының ізі  де жоқ. 

Осы роман 1941 жылдан кейін қазақша шықты 

ма? Біз әлі кездестіргеніміз жоқ. Егер шыға 

қалса немесе енді шығара қалсақ, аударушысы 

деп Бейімбеттің аты-жөні  көрсетілуі керек пе 

әлде сол 1941 жылғы авторды қоя  береміз бе?

Бейімбет Майлинге қатысты сыңар жаңа 

дерек болса,   қойын дәптерге түртіп ала 

жүретін ежелгі әдет еді. Алдағы  сөзіміз де 

сондай ретпен қағазға түсті: жазушының осы 

күнге дейін белгісіз, атын ғана естіген, бірақ 

оқырман жұртшылыққа таныс емес туындыла-

ры баршылық. Бұлардың мәтіні сақталмаған, 

баспасөзде жарияланбаған, бірқатары  қолжазба 

күйінде, қолдан-қолға тараған. Әсіресе бұл 

шағын  пьесаларына қатысты. Белгілі журна-

лист Құрманбек Сағындықовтың Бауыржан 

Момышұлы туралы естелігінен (Ең  аяулы 

досым менің) (Кітапта: Бауыржан батыр, Ал-

маты: Жалын, 1991, 155-бет) мына жолдарды 

жазып алдық: «Қазығұртқа саяхат жасаумен 

қатар біз сол өңірдің  тұрғындарына көрсету 

үшін майталман драматург-жазушы  Бейімбет 

Майлиннің «Рәбиға» атты пьесасын  дирек-

торымыз Сейілбек Үсеновтің жетекшілігімен 

пысықтап апарғанбыз. Негізгі рөлдерді атқару 

Бауыржан екеумізге тапсырылған-ды. Мен 

сүйкімсіз, кәрі күйеуге  еріксіз ұзатылатын 

қыз болып ойнадым. Осыған орай үлде мен 

бүлдеге оранған Рәбиға ұзатылар алдында мұңы 

мен  зарын былайша білдіреді: «Дария толқып, 

сең соғар иірім  жарға, Құдайым, кезіктірме 

бейілі тарға. «Ертең жоқ бүгінгі  дос» деген сөз 

бар, Кетейін қош айтысып ағаларға…».

«Рәбиға» – Бейімбет Майлиннің ешбір 

жинағына енбеген,  мәтіні сақталмаған және 

атауы да ұмыт бола бастаған  мүлде белгісіз 

шығармасы. Ал Бейімбеттің мұндай туындыла-

ры қаншама десеңізші?! Осындайда Бейімбеттің 

шығармашылық мұрасын зерттеп, азды-

көпті болса да, жазушының сөз қазынасын 

халқымызға қайтаруға қосқан  өз мақсат-

ниетіміздің дұрыстығын іштей сезінеміз.

жүктеу/скачать 3,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: