Редактор: Закия Махитжанқызы
ХАҚ дОСТАРЫНА дЕГЕН ӘдЕП
жүктеу/скачать 7,99 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Явуз Сұлтан Сәлім Хан
- Бәдахши Хазірет
| ХАҚ дОСТАРЫНА дЕГЕН ӘдЕП
Әбул-Ләйс «Пайғамбарды өз араларыңда бір- біріңді шақырғандай шақырмандар!» (Нұр, 63) аяты- ның түсініктемесін беріп, қосымша былай деген: «Сонымен қатар бұл аяттан пайдалы ғылым үйретуші салих ұстаздарға құрмет көрсетілуі ке- ректігін ұғынамыз. Ұстаздар мен ізгі адамдардың құқықтарына мән беру керектігіне ишарат етілген. Сондықтан Аллаһ достары аталғанда қай тілде болса да олар үшін сый-құрмет білдіретін сөздер ай- тылуы тиіс. Өйткені тәни тұрғыдан әкеміз болған адамдарды есімдерімен атауға тыйым салынғанына қарағанда, рухани әкеміз – Хақ достарының есімдерін атау қандай әдепсіздік екенін ойлап көр!» (Рухұл-Баян, VII, 447) . Яғни, Пайғамбар r Мырзамызға көрсетілуі қа- жетті әдептің ең маңызды көріністерінің бірі – Оның мұрагерлері ретіндегі Хақ досы, ғалым және арифтарға әдеп пен сыпайылық көрсету. Рухани өрлеу үшін пайғамбар мирасқоры ғалым- дардың, арифтар мен Хақ достарының жол бастауына кішіпейілдікпен, әдепке сүйеніп, өсиеттерін шын көңіл- ден орындауға тырысу керек. Аллаһ достарының жа- нында болуды, олардың тәрбиесінде болуды нығмет деп білу керек. Олардың құзырына әдеппен келген сыймен оралады. ХАҚ ДОСТАРЫНЫҢ ҮЛГІЛІ МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫ 154
155 Хазіреті Пайғамбар r Мырзамыз: «Мүминнің парасатынан сақтаныңдар! Өйтке- ні ол Аллаһтың нұрымен қарайды» – деген (Термези, Тәфсір, 15) . Хадистегі «Сақтаныңдар!» деген ескерту «Кәміл мүминдердің құзырына жасырын есептер мен көңіл аласапырандығымен бармаңдар, олар ерекше парасат- тылықпен сендердің жасыруға тырысқандарыңды кө- реді» мағынасына келеді. Сондықтан «Ғалымдардың алдында тіліңе, әулиенің алдында діліңе ие бол!» – делінген. Осы тұрғыдан көңілдері Аллаһтың ерекше мейірім назарына ие болған Хақ достарына үлкен тиянақты- лықпен әдепке мән берілуі керек. Олардың құзырында рұқсатсыз сөйлеу, отыру, тұру, дөрекі іс-қимылдар жа- сау рухани пайдаға зиян тигізетіні сияқты Аллаһтың ашуына алып келеді. Османлы мемлекетінің ариф көңілді сұлтандарының бірі Явуз Сұлтан Сәлім Хан әулиелердің құзырына кіргенде үлкен әдеп көрсететін. Қажетсіз бір сөз де айтпайтын. Шамда үлкен әулиелердің бірі Мұхаммед Бәдахши Хазіреттің зияратында сөйлемеген, тек тың- даған. Кейін құзырынан сол күйі кері оралған. Онымен бірге жүрген мемлекет адамдары таң қалып: «Сұлтаным! Тек тыңдап, бір сөз де айтпадыңыз ғой! Мұның қандай хикметі бар?» – деп сұрайды. Явуз ӘДЕП пен НӘЗІКТІК |