Болашаққа бастайтын 20 қадам

ОЙТ

ЛҒАМ

ну-

гияға сындарлы балама ретінде Жалпыға 

Ор тақ Еңбек Қоғамы идеясын ұсынды. Бұл 

біз 

та-

жаң ғыру» ісінің түп қазығы іспетті. Қарап 

отыр саңыз, адамзат баласы ықылым за-

ман 

«әді летті қоғамға» жетер-жетпесіміз еңбек 

пен оның еңбек иесіне берер игілігінің те-

пе-теңдігін неғұрлым сақтау мәселесіне 

ке ліп тірелетіні анық. Қазақ айтатын «бей-

нетіне қарай зейнеті» қағидасы осы. Олай 

болса, Президент өзі айтқандай, ма қа-

ласында ешқандай велосипед ойлап тауып 

отыр ған жоқ. Қаншама жылдан бері елді 

өрге қарай сүйреу жолында әлемнің ең ал-

па уыт елдерінің қоғамын, заңдарын, эко-

но микасын бәрін зердесінен өткізе оты-

рып, өзінің еңбек жолында кездескен 

бар лық кедергілер мен белестерді бағам-

дай отырып, қазақты ендігі жерде биік тер-

ге бастайтын кезекті қадамды қалай кө-

ретінін ортаға салды.  

Рас, Елбасы жыл сайын өзінің қысқа 

жә  не орта мерзімді жоба-жоспарларын 

жи  нақтап, Қазақстан халқына жолдау ре-

тін де жариялап отырады. Онда біздің ал-

дағы бір жылда немесе жекелеген мәсе ле-

лер бойынша бірнеше жылда қандай 

мақ  саттарға ұмтылатынымыз, ол мақ сат-

тар ға жету үшін не істеуіміз керектігі айқын 

көр  сетіледі.  Халық қалаулылары ол мақ-

сат тарға жетуіміздің заңдық негізін қалауға 

ат  салысса, атқарушы билік бизнес құ ры-

лым дарымен, өндіріс зауыттарымен, ди-

қан-шо пандармен: қысқасы, күллі ха лық-

пен бір 

лесе отырып іс жүзінде осы 

жо  ба-жос парларды  жүзеге  асырады.  Бе-

тал  ды лаға бер мей, осындай нақты межеге 

ұм  тылған ел дің ғана көсегесі көгеретінін 

өмір дің өзі-ақ әлдеқашан дәлелдеген. Тә-

уел сіз Қазақ елі басшысының өмір шын ды-

ғы мен  қанат та са  өрілген  армандарының 

не 

гізінде дү 

2030» бағ дар ламасы жарияланғаннан бе-

рі осынау биік межеге апарар баспалдақ-

та 

зиденттің жыл сайынғы 

жол дауы болып ке ле жатқаны тағы рас. 

Күл лі ел болып, осыған жұмыс істеп ке ле-

міз. Бірақ... 

Осы бірақты мақаласында Мемлекет 

бас шысы өзі айтып берді. «Мен жол да-

уым ның орындалу қарқыны мен сапасына 

қа нағаттанбаймын» деді ол. Ол қа на ғат-

танбаушылық әсіресе әлеуметтік салаға 

қа тысты екенін Президент нақты айтты. 

Не ге? Қазақстандағы әлеуметтік саланың 

жағдайы соншалықты нашар ма? 

Соңғы жылдары зейнетақы, шәкіртақы 

мен бюджет саласы қызметкерлерінің жа-

ла қылары еселей өскені, мектептер мен 

ба лабақшалар, ауруханалар мен емха на-

лар  дың барлық аймақтарда көптеп са-

лынуы, оларға ең соңғы үлгідегі заманауи 

құ рал-жабдықтардың қойылуы, барлық 

са ладағы мамандардың біліктіліктерін арт-

тыру бағытында қолға алынған шаралар, 

жас тардың мың-мыңдап мемлекет қам-

қор лығымен әлемнің ең мықты оқу орын-

дарына білім алуға аттануы, ауыл-ай мақ-

тарды дамытуға миллиардтаған 

қа ра жаттың бөлінуі, жолдардың жөнделуі, 

алыс аймақтардағы ең қиыр ауылдардың 

өз деріне таза ауызсу көздерінің жеткізілуі, 

жыл сайын еліміздің барлық аймақтарында 

бой көтеріп жатқан  миллиондаған шаршы 

метрлік тұрғын үйлер, мыңдаған, тіпті жүз 

мың даған отбасының қоныс тойын той-

лауы, әлемдік дағдарыс дүниежүзінің ең 

алпауыт елдерінің өздерін тәлтіректетіп, 

Еуропа мемлекеттері сең соққан балықтай 

де мігіп жатқан тұста Қазақ елі тың жұмыс 

орын дарын ашып, жүз мыңдаған азамат-

та рына кәсіп тауып беріп жатқаны, міне, 

осы ның барлығы  Қазақстандағы әлеу-

меттік саланың жетістіктері емес пе? Әри-

не, жетістіктері. Онда Мемлекет бас шы-

сының неге көңілі толмай отыр? 

Оны да Елбасы нақты айтады. «Әлеу-

меттік мәселелерді кейінге қалдыруға бол-

майды» дейді ол. Қазақстан қаншама 

жетістіктерге жетіп жатқанына қарамастан, 

Президенттің көксегені одан да биікте, ол 

Қа зақстан халқын бұдан да бақуатты, бұ-

дан да шат-шадыман күн кешсін деп ті лей-

ді. Тілеп қана қоймай, ол үшін не істеуіміз 

ке  ректігін нақты көрсетіп береді. Ел ба сы-

ның айтқандарын бұлжытпай орындап, 

жар  қын болашаққа сеніммен қарай алсақ, 

сол жарқын болашақты өз қолымызбен 

жа сайтынымызды жан-жүрегімізбен се-

зініп, Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына ұм-

ты ла білсек, біздің шығар шыңдарымыз 

бен алар асуларымыз әлі де алда деп бі ле-

мін.

Қа  зақ стан қоғамына тек бүгінгі күннің 

тұр ғы сынан ғана қарап қоймайды, келер 

ұр пақ тың келешегі, болашақтың баянды 

болуы тұр ғысынан қарайды. Сондықтан 

бүгінгі буын ның тұрмысы түзу, тіршілігі 

жақ сы бо луы үшін ғана емес, ұрпақ-жұ-

ра  ғаты мыз дың  кемел  қоғамда  ештеңеге 

алаң сыз өмір сү руі үшін бұл мақалада 

айтылған  мә се ле лерді  орындауымыз, 

сол жолда бар лы ғымыз жұдырықтай жұ-

мы луымыз  қажет. 

Мемлекет басшысы «Жалпыға Ортақ 

Еңбек Қоғамына апаратын 20 қадамның» 

басты қағидасы ретінде еңбек өнімділігін 

атап отыр. Осы еңбек өнімділігі біздің 

экономикалық биіктерге ұмтылыстағы 

басты құндылығымыз болуы шарт. Баяғы 

кеңес заманындағыдай кәрі мен жасты 

түгелдей иіріп әкеліп, бір салаға салып, бір 

көрсеткішке жеттік деп даурығатын, содан 

кейін ол сала қандай күйге ұшыраса да 

назар аудармайтын әсіренауқаншылдық 

заман әлдеқашан келмеске кеткен. Біздің 

қағидамыз қолға алынған әрбір баста-

маның, жүзеге асырылған әрбір жобаның 

өміршеңдігіне негізделуі қажет. Шағын 

ғана кәсіпорын ашылып, бес адамға 

жұмыс берсе де, онда өнімнің сапасы, на-

рық қа қажеттілігі, еңбек қауіпсіздігі, өнім-

ділігі, табыстылығы барлығы қанаттаса, 

қатар дамуы керек. Сонда ғана біз көздеген 

мақсатымызға, Елбасымыз көрсетіп берген 

межемізге жетеміз. Олай болса, биік 

мақсаттарға бірге аяқ басайық, ағайын!      

Асқар ЕРЖАНБЕКҰЛЫ

Шілде айында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың 

«Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек 

Қоғамына қарай 20 қадам» атты мақаласы жарық көргені белгілі. 

Бұл мақала атқарушы билік органдарына берілген нақты да айқын 

тапсырмаларымен Үкіметті және басқа құзырлы органдарды селт 

еткізіп қана қойған жоқ, айтылған ойларының, болашаққа деген 

көзқарастарының еркіндігімен, тыңдығымен жалпы қоғамға, 

Қазақстан қоғамына ерекше серпіліс әкелді. Мақаладағы тың 

көзқарастар мен тапсырмаларға зер сала отырып, туған елін осындай 

амалдармен, сеніммен алға бастап бара жатқан басшысы бар қазақ 

бақытты халық деп ойлайсың. Елбасы Қазақстан қоғамын селт еткізер 

«Маса» ретінде ұсынған Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы деген не? Оған 

бастайтын 20 қадам бізге не береді?

Дәрі-дәрмек ақпараттық 

орталығының қызметі не?

Елімізде дәрі-дәрмек ақпараттық орталығы құрылды деп естідім. 

Аталмыш орталықтың халыққа қандай берері бар?

Ақұштап ӘЛІМГЕРЕЕВА, Алматы

Дәрі-дәрмек ақпараттық-сарап-

та малық  орталығы  Астанада 2009 

жыл дан және Қазақстанның барлық 

об лыстарында 2011 жылдың со ңы-

нан бастап жұмыс істейді. Бұл ор та-

лықтың басты мақсаты халыққа 

және ме 

дәрі-дәрмек, тегін медициналық 

көмектің кепілді көлемі шеңберіндегі 

дәрілік қам тамасыз ету  және т.б. 

мәселелер бо йынша дәйекті ақпарат 

ұсыну бо лып табылады. Дәрі-дәр-

мек  ақ па рат тық  орталығы  азамат-

тар дың тегін ме дициналық көмектің 

кепілді кө лемі шеңберінде тегін дә-

рі лерге  құ қық тары,  дәрілік  заттарды 

ауыстыру мен сақтау шарттары, пре-

парат тар дың  тиім ді лігі  мен  ықтимал 

САЯСИ БЮРО

жанама  әсер лері  жө нін дегі  сұрақ-

тарына 8 800 080 88 87 (Қазақстан 

бойынша қо 

ңырау шалу тегін) 

бірыңғай те лефон желісі арқылы 

жауап береді. Сон 

дықтан дәріге 

қатысты күмәнді ойы бар азаматтар 

аталмыш  ор та лық қа  хабарласып, 

шынайы ақ па ратқа қол жеткізуіне 

болады. Бүгінгі күн ге дейін орта лық-

қа хабарласқан ха лықтың 48 пайы-

зы  дәрі-дәрмекті қол дану тәсі ліне 

қатысты сұрақтар қой са, кепілден-

дірілген тегін меди ци налық көмек 

тізіміне енетін дә рі лерге қатысты 

сауал қойғандардың үлесі – 11 па-

йыз. Дәрілердің бағасы мен оны 

сатып алу мәселелері бо 

йын 

ша 

Сіздің сауалыңызға орай, 

Ал маты қаласындағы бiрнеше 

ад вокаттық кеңсеге хабарласқа-

ны мызбен, адвокаттық қызмет 

ақысының нақты көлемін біле 

ал 

мадық. Дегенмен адвокат 

жы мә  се лесі көмекке зәру кісінің 

тө л ем  қабілетіне  байланыс ты. 

Мә селен, бір іске байланысты 

ад 

во 

жалдағанымен, адвокат ол істі 

бір ай дың ішінде  бітіре алмаған 

жағ дайда ол ақы бірнеше айға 

созылып кетеді. Өйткені  соттың 

бір айға немесе одан да көп уа-

қытқа созылып кетуі мүмкін. 

Сон да әлгі қаржыны бірнеше 

ай ға бөлсеңіз, бар болғаны 40-

50 мың теңгеден ғана келеді. Ал 

бір неше істі бірден алу мүмкін 

емес», – дегеніне қарап, ад во-

кат тар ақысын шамалағандай 

бол дық. Негізі, қорғаушы жал-

дау екі адамның арасында жа-

салатын келісімге байланысты. 

Әри не, мықты адвокаттардың 

өз қызметін қымбатырақ ай та-

ты ны бел гілі. Сондықтан ад во-

кат қыз ме тінің нақты ақысының 

қан 

ша тұ 

қиын бо лып тұр. Яғни ол қыл-

мыстық жә не әкiмшiлiк iстердiң 

түр-сипаты мен оның өндiрiсте 

қаралу ұзақ 

ты 

муы на  бай ла нысты  әрқалай 

болады.

Басы 1-бетте

Ұлық мереке 

құтты болсын!

Айт күні оқылған намаз да, жасалған 

дұ ға да, Алла тағаланы пәктеулер де өз-

геше. Өйткені бұл күндері адам жүрегі ай-

рықша тебіреністер мен сырлы тол қу ларды 

терең сезінеді. Бұл күні ғұсыл құ йынып, 

үстіне жұпар иіс сеуіп, айт на ма зына қатысу 

– сүннет. Әр үйде сәні мен сал 

танаты 

ерекше мерекелік дастарқан жа йылады. 

ран, 

дәм-тұз татып, мәре-сәре болады.

Ренжісіп қалған кісілермен татуласу, 

қандай да бір келіспеушіліктің салдарынан 

қатынас үзілген туыстардың үйлерін 

арнайы аралау да ерекше маңызды. Өйт-

кені Алла тағала: «Сен кешірім жолын ұс-

тан, жақсылыққа бұйыр, надандықтан бет 

бұр» («Ағраф» сүресі, 199-аят) деп 

мұсылмандарды барынша кешірімді бола 

түсуге шақырған.

Күндегі оразасын құрмамен ашуды 

сүннет еткен Пайғамбарымыз (с.ғ.с) айт 

намазына барарда алдымен құрмадан дәм 

татып барып үйінен шыққанды ұнататын.

Сондай-ақ айт құрметіне жайылған ақ 

дастарқан басындағы имани әңгімелер, 

діни сұхбаттар, «Айт құтты болсын!» деген 

ақ жарды тілектер мереке күнінің нағыз 

көркі, сәні мен салтанаты.

Сан ғасырлардан бері ата-әжелеріміз 

бір-бірінің үйін аралап, айттық жеп, құран 

оқып, бата қайырысқан. Бұл бүгінде жал-

ға сып келе жатқан, әлі де сақтала беретін 

игі үрдіс.

Дәл осы күні балаларды жаңа киім, 

тәттілер мен сыйлықпен қуантуды дағдыға 

айналдырсақ, Ораза айтын олар да асыға 

күтетін болады.

Жалпы, Ораза айты қасиетті Ра мазан 

айы аяқталғанының белгісі ғана емес, ол 

– бір айлық құл шы лығымыздың қуанышы 

мен жемісі. Пайғамбарымыз (с.ғ.с) бір 

хадисінде: «Ораза тұтқан адам екі рет 

қуанады: бірі – ауызашарда, екіншісі – 

ақыретте ұстаған ора 

засының сауабын 

алғанда», – деген екен.

Алла тағала бір ай бойы ұстаған ораза-

мыз ды қабыл етіп, баршамызға екі дүние 

ба қытын нәсіп еткей! Жаратушы Иеміздің 

шек сіз мейіріміне бөленіп, әрбір қайырлы 

ісі міз Алланың құзырында қабыл болғай! 

Раб бымыздың ризалығына бөленетін са-

лиқалы амалдарды жасауға асығайық, 

бауырлар!  

БІЛІМ

ЖО

Б

Зауыт құрылысы еліміздің 2010-2014 

ж ы л д а р ғ а   а р н а л ғ а н   Ү д е м е л і 

индустриялық-инно ва циялық 

даму 

мемлекеттік бағ дарламасы (ҮИИДМБ) бо-

алған екі ірі компания 2009 жылдың 5 

қарашасында Ынтымақтастық туралы 

келісімге қол қойған болатын. Құрылысты 

ұлттық компанияның 100% ен 

ші 

ұйымы – «ҚМГ Салы на тын кәсіпорындар 

дирекциясы» ЖШС жүргізеді. Кеме жасау 

жә не жөндеу зауыты түрлі типтегі жә не 

түрлі міндеттегі ірі су көлік терінің барлық 

жөндеу жұ мыс тарын жүзеге асыру үшін 

қажет. Мұнда жылына 70-ке жуық ке меге 

техникалық күтім жасалып, тан кер, құрғақ 

жүк кемесі, бар жа, көмекші кеме сияқты су 

кө 

рылысына – 500, зауыттың өн дірісіне 600 

адам жұмысқа алы нады. Мемлекеттік са-

рап 

ба 

жалпы құны 42 633 000 000 теңгені құрап 

отыр. Бұрын кеме жасау мен ке ме жөндеу 

үшін мемлекетіміз өзге елдерге 

шығындалатын. Енді бұл жағынан 

тәуелділіктен арылатын боламыз.

Абай ОМАРОВ (коллаж)

Мансұр ХАМИТ (фото)

№146 (828) 

18.08.2012 жыл, 

сенбі

www.alashainasy.kz

3

e-mail: info@alashainasy.kz

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

ОЙТҮР

ТКІ

Қарлығашқа кім қамқорлық көрсетеді?

Тойды қарапайым өткізуді ар санамайтындай дәстүрді қалай енгіземіз?

Рамазан 

СТАМҒАЗИЕВ, 

әнші: 

Асылы ОСМАН, 

қоғам қайраткері: 

Темірхан 

МЕДЕТБЕК, 

ақын: 

?

А Л А Ш Т Ы   А Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н   С А У А Л

А Л А Ш Т Ы   А Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н   С А У А Л

– Қазір не нәрсенің болсын бәсекеге айналып кеткен заманы 

ғой. Қазақ үшін бүгінде машина алса да – бәсеке, үй салса да – 

бә   секе. Той түгіл, тіпті туған күннің өзін несие алып жасайтын жағ-

 дайға жеттік. Рас, жаратылысымыздан тойшыл, жомарт ха лықпыз. 

Бірақ әр нәрсенің жөні, тойдың да тойы бар ғой. Мы салы, Абылай 

ханның 300 жылдығын дүркіретіп атап өтсек не месе ұлы Абайдың 

алда келе жатқан 170 жылдығын лайықты той ласақ, құба-құп. 

Ал бүкіл ел-жұрттың болар-болмас жайттың бә ріне алашапқын 

болып, бір-бірінен қайткенде де бәсін асыруға ты рысуын мен тіпті 

психологиялық ауытқушылық дер едім. Бір адам ды емдеп жазуға, 

ой-санасына ықпал етуге, көзқарасын өз гертуге болады. Алайда 

бүтіндей бір қоғамды қалай емдейсің, қа лай өзгертесің? Мен 

мұның рецептіcін білмеймін. Бәлкім, ел ал дында жүрген беделді 

тұлғаларымыз, аузы дуалы ақса 

қал 

дарымыз осы мәселеге 

қатысты жөн-жоба көрсетіп, көпшіліктің ал дында басалқы пікірін 

білдіргені жөн шығар. Қалай болғанда да, еліміздегі той өткізудегі 

бәсекелестікті, ысырапшылдықты тыю қажет.

– Қонақжайлық, тойшылдық – халқымыздың қа ны-

на сіңген қасиет. Десек те, әркімнің көрпесіне қарай кө-

сіл гені дұрыс, әрине. Бос мақтан, жөнсіз бәсеке ешкімге 

абы рай әпермейді. Қай кезде де орнымен, жөнімен 

өт кен тойға не жетсін! Мысалы, халқымыздың ұмыт бо-

ла бастаған көптеген дәстүрлері мен салт-санасын, кә-

делерін бүгінде тойдан көре бастадық. Тіпті етті жіліктеп 

тар ту дәстүрінің өзі неге тұрады! Осыны, мәселен, күн-

делікті өмірде қолдана бермейміз, көп жағдайда қай 

жі ліктің кімге және не үшін тартылатынын да білмейміз. 

Мі не, тойда дастарханның молдығын немесе әнші, биші 

ша қыруда асып түсуді емес, осындай ғибратты жөн-жо-

раларды көрсетуді мақсат еткен абзал.

– Біздің халқымызда «Ақсұңқар тапқанын шашып жейді, қарақұс бауырына 

басып жейді, сауысқан ала қашып жейді» деген тамаша сөз бар. Қазағымыз 

– сол ақсұңқардың нағыз өзі. «Жиғаным тойда шашылсын» деп еңбек етеді, 

тер төгеді. Даласындай дархан мінезімен ешкімді жатсынбай, бәрін бауырына 

тартады. Бірақ сол жақсылығын түсінбей, ақкөңілділігін пайдаланып асын ішіп, 

аяғын теуіп кететіндер қаншама! Осы тұрғыдан алғанда, етек-жеңімізді жиятын 

уақыт жетті. Бар болса, тасымай, жоқ болса, жасымай, айналамыздағы жұртқа 

қарап, бүгінгі заманға икемделгеніміз жөн. «Асың барда беріп жүріп, ел 

таныған, атың барда желіп жүріп, жер та ныған» жақсы, әрине. Алайда бүгінде 

ел болып аста-төк той өткізіп, соның қызығын шетелден келген әнші-бишілерге 

көрсетіп, жылы-жұмсағымызды солардың аузына тосып жалбақтағанды мен 

ғана емес, жалпы жұртымыз құптамайды. Ата-бабаларымыздың есігінің 

алдына келген көлденең көк аттының өзін үйге түсіріп, дастарханнан дәм ауыз 

тигізбей жібермейтін жөн-жобасын көріп өстік. Ол қонақжайлықтың жөні 

бөлек. Ал той-томалақтағы шексіз мырзалық бізде көбінесе ысырапшылдыққа 

ұласып кетеді. Біртіндеп болса да осы әдеттен арылып, тойды мейлінше 

қарапайым өткізу үрдісін енгізуге барша қоғам болып атсалысуымыз керек.

ОЙ-КӨКПАР

Басы 1-бетте

Басы 1-бетте

Алмат САҚАТ, 

әртіс

Уәлибек ӘБДІРАЙЫМ, 

«Шаншар» әзіл-сықақ 

театрының жетекшісі

Бірақ қазір сахнаға шығып жүрген дер-

дің бәрі тек қана әзіл, юморлар ғана. Бір 

кез дегі «Тамашаның» тарландары Құдай-

бер ген, Тоқсын, Мейірман ағалардың сах-

на лағандары нағыз сатира еді. Олар сол 

кез дің буынын сол  ащы әзілдері арқылы 

тәрбиеледі. Яғни сол кезеңнің сатириктері 

мықты болды. Өз ісінің нағыз мамандары. 

Бі зде ондай шындықты шымбайын баты-

рып жазатын шебер авторлар жоқ қазір. 

Біз оларды іздеумен жүрміз. Әртіс сатира 

жа за алмайды. Ол тек орындаушы ғана. 

Мы салы, мен сатира жаза алмаймын. Жаз-

сам, ол сатира емес, жала жабу ғана болып 

шы ғады. Химия өнімдерін жасайтын, ой-

лап табатын профессордың жұмысын ба-

рып мен жасасам, мен онда бүкіл адам зат-

«Біздің сатира қазір  әрі кетсе  ауыл-

дың әңгімесінен аспайтын болды» дей-

ді. Бұлай деп  бер жағынан айта салу 

оңай, оны зерттеу – бір басқа. Біз 

үнемі «орыс 

тардың сатирасы көп, 

керемет да мыған» дейміз. Әрине, 

көп бо ла ды, өйткені орыста тіл про-

бле масы де ген жоқ.  Орыстың ті-

лінің да муы  на орыстың өзі ғана 

емес, біз дің қазақстандықтар да 

өте көп еңбек сіңіріп отыр. Кім 

қа зақ тілінде сөйлеп жатыр, 

ай тыңызшы?  Тіл де – бір ғы-

лым.  Тіл  қоғаммен бірге да-

мып оты 

рады.  Ал көшке 

іле се  ал  маған  тіл  өшеді, 

өле ді.  Біз  дің  тіліміз  қазір 

көштен қа лып барады, ал 

көштен қа лып бара жатқан 

тілге «әзі  лің қайда, сатираң не 

бол ды?» деп сұ рау артық.  Қазір 

бірінші сы ныптың ба ласына қандай әзіл 

ай тасың? Қазір КВН де ген нәрсе шықты. 

Бәрі со ны барып кө реді. Жас тар Толым бек-

ті, Кө пенді оқы майды. Оларға «Комедия 

клаб» пен «Наша кз-ша» қы зық.  «Наша 

кз-ша» жобасы  тағы да қай тадан  бас та-

Экологиялық жағдай, қоршаған 

ортаның бұзылуы айналадағы та-

би ғи байлыққа әсер етуі ықтимал 

екенін ешкім де жоққа шығара алмайды. 

Кү нара көкке зымыран аттандырып са-

латын Байқоңыр ғарыш айлағы Сыр бо-

йының табиғатын өзгертіп жіберді. Сыр 

өңі 

рінде бірде қыс ерте түссе, кейбір 

кезеңде ауа райы жыл бойы жылымық 

болып тұрады да қояды. Дәл осындай 

жағдай Қазақстанның барлық аймағында 

да жиі кездеседі. Қарлығаш – жылы жақта 

өмір сүретін құс. Ауа райының құбылуы 

құстың тіршілік етуіне әсерін тигізеді. 

Сондықтан олардың көбінің көктем мезгілі 

келген шақта біздің елімізге қайта орал-

мауы ғажап емес. 

Бір қызығы, біздің орнитолог ғалымдар 

бұл жайында үнсіз отыр. Алайда қара-

пайым жұрт қарлығаштың саны азайып 

ба ра жатқанын айтады. Әрине, әңгіме тек-

тен-текке қозғалып жүрген жоқ. Біз үшін 

табиғат байлығының орны бөлек. Кезінде 

дұрыс назар болмауы салдарынан талай 

аң-құстың тұқымы тұздай құрып кеткенін 

несіне жасырамыз?! Иен даланың сәніне 

айналған қоршаған ортаның құндылығы, 

осылайша, көз алдымызда сиреп бара 

жатса, ештеңе көрмегендей, білмегендей 

болып отыра бергеніміз дұрыс па? Күні 

ертең қолымызды мезгілінен кеш сермеп, 

бармақ тістеп қалғаннан ұтарымыз қайсы?!

Оразхан АЙДАРОВ, Қорқыт ата 

атындағы Қызылорда мемлекеттік 

университетінің оқытушысы:

– Біз студенттерді табиғат аясына 

жиі алып шығамыз. Жаз бойы осындай 

шаралар жүргіземіз. Облыс аумағын-

дағы көптеген орында болдық. Қара-

тауға бардық, Арал теңізінде болдық, 

басқа да барған жерлеріміз аз емес. 

Сонда байқағанымыз: бұрын топ-

тобымен көзге түсетін аң мен құс қазір 

мүлдем сиреп барады. Қарлығаш та 

сондай жағдайды бастан өткізіп отыр 

деуге болады. Әрине, олардың қазір 

дәл санын айту оңай емес. Шындығын 

айтқанда, көгімізде қалықтаған құстар-

дың қанша екенін түгендеу де мүмкін 

емес. Десе де, олардың кеміп бара жат-

жүктеу/скачать 5,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: