Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет
жүктеу/скачать 8 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кеше бұқаралық ақпарат құралдарынан «бақытты елдердің» тізімі жарияланғаны айтылып жатты. Менің білгім келетіні, тұрғындары өздерін
- Қазақстан – тұрақтылықты тұтас өңірге экспорттаушы ел Басы 1-бетте ҚАЗАҚСТАН ЖЕТЕКШІ ЕЛДЕР
- ДАМЫҒАН 30-ДЫҢ ҚАТАРЫ – ҚАЗАҚ ЕЛІ ДІТТЕГЕН ТАРИХИ МЕЖЕ
- ҚАЗАҚСТАН ПЕРСПЕКТИВАЛЫ ҰЛТТАРДЫҢ ТОП-ПАРАҒЫНА ЕНЕ АЛАДЫ
- ШИКІЗАТ ЭКОНОМИКА ӨСІМІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТКЕНІМЕН, МЕМЛЕКЕТ КІРІСІНІҢ БАСТЫ КӨЗІ БОЛМАУЫ КЕРЕК
е е екен? ТҮ Й Т Т Т К К К ІЛ Ербақыт АМАНТАЙҰЛЫ Сонымен, 1 қыркүйектен бастап еліміздегі орыстіл ді мек тептерде қ қ қ аз аз а ақ қ қ тілі пәнінің са са ғаты қысқартылды. Бі- лім және ғыл ыл ылым ым ым м
м мин
ин ин ис ис ис тр тр трл
л лігі
гі ін ні ні ң ң ң бе бе бекі кі кітк тк тк ен ен ен ж
ж ж аңа оқу бағ- дарламасына сәйкес, аптасына төрт- б бес рет өтетін қазақ тілі сабағы екі есеге дейін қысқарып отыр. Нақтырақ айтсақ, бастауыш сыныптарда бұрын аталмыш пән төрт рет оқытылса, 1-ші және 2-ші сыныптарда екеуі ғана қалған, ал 3-ші және 4-ші сыныптарда ол үш рет қана оқытылмақ. Ор та буында, яғни 5 пен 9-шы сыныптарда бұ бұ бұ ры ры рын н н ап ап ап та та тан н н ың ы ы бес күні бойы оқытыла а а ты ты тын
н н қа
қа қаза
за за қ қ қ ті
ті ті лі лі л ні ні ні ң ң екеуін кес іі іп тастапты. Сондай-ақ уақытының к б өб і і ін Ұлттық бірыңғай тестілеуге дайындалумен өткізетін 10- 11 сыныптар үшін пән сағатының қысқаруы қазақ тілінен онсыз да төмен ұпай алып жүрген оқушылардың жағдайын тіптен на шар латып жіберуі мүмкін екені айтпаса да түс үс үс
ін ін ік ік і ті ті ті . .. Гу Гу Гу м м м а а а ни ни ни та та т рл рл рл ық ық ық б б б ағ ағ ағ ыт ыт ыт та та т ғы ғы ғ сыныптарда ап ап
та та та сы сы сына на на ү ү үш, ал жаратылыстану-ма а ате
те те ма ма ма ти ти ти ка ка ка б б б ағ ағ ағыт
ы ы ын ын ын - - - дағыларға екі рет қана қазақ тілі пәні оқытылады. Бұрын бәріне бірдей аптасына төрт рет оқытылатын. Біздің елдің тіл саясатына сын көп айтылады. Таяқтың бір ұшы өзге ұлт өкілдеріне мемлекеттік тілімізді үйрете алмаған ме ект кт
п те т рге барып ти т етіні жасырын емес. Он бір жыл оқып ып ып, , , «с
«с «с әл әл әл ем ем м ет ет ет сі сі с з
зз бе е е » » » ме ме ме н н н «с «с «с ау ау ау б б б олыңызды» ғана үйреніп шығып жатқандар көп. Д Дегенмен көш жүре тү- зелетіні сияқты қазақ еместердің қазақ тілін білуге құл- шы нысы аз да болса бар екенін аңғарамыз. Оны сабақ беріп жүрген ұстаздар да айтады. Ал Білім және ғылым министрлігінің жаңа оқу бағдарламасы балаларға күнде бір сөзден болса да үйретіп жүрген ұстаздардың жігерін жа жа жа сы сы сы ты ты ты п п п от о о ыр.
Шәрбан ҚАМАЛИЕВА, Қызылжар қаласындағы №1 гимназияның қазақ тілі пәнінің мұғалімі: – Бұдан ең бірінші кезекте оқушылар зардап ше- геді. Ор Ор Орыс ыс ыс м м м ек ек ек те те те пт пт пт ер ер ер ін н н де де де ө ө ө зг зг зг е е е ұл ұл ұл т т т өк өк к ілдерімен қатар, қа қа қа ра р р көздеріміз де көптеп оқи қи қи ды ды ды.. . Ол Ол Ол ар ар ар ға ға ға қ қ қ аз аз а ақ ақ ақ тт т іл іл іл ін ін н шамамыз келгенше оқытамыз. Бір аңғарғаным, орыс балалары кей дыбыстарға тілдері келмесе де, қазақ ті лінің ережелерін жақсы меңгеріп алады. Қазақ тілінің қажет екенін бәрі түсінді, ата-аналары көмекші ізде еп п жү жү ү ре р р ді. Ал пәнді ді д қысқарту 20 жылда жеткен же- ті і і ст ст ст іг іг ігім ім ім із із ізді ді ді ж ж жоқ оқ оқ қ қ қ ыл ыл ыл ма ма ма қ. қ. қ. Е Е Екі кі кінш нш нш ід ід ід ен ен ен , ұстаздар қауымына да қиын ти і іп і тұр. Б Былтыр 2 2 3 3 сағатым болған, қазір жеті сағат қана берді. Осылайша мемлекеттік тілді оқы тып жүрген ұстаздардың беделін түсіріп отыр. Мен бұ ны қазақ тіліне жасалған қастандық әрекет дер едім. Тілімізді қайтсек көркейтеміз деп шыр-пыр бо- лып жүргенде ана тілімізді кесіп, орнына ағылшын ті ті ті лі лі лі н тықпалау дұрыс емес. Ш Ш Ш ет ет ет ттіл іл іл ін ін ін ің ің ің о о о қы қы қы ты ы ылу лу лу ын ын ына а а еш кім қарсы емес, тек одан қа қа за зақ қ тілі і лі зар ардап ше ше кп еу еу іі і қа жет еді. Біз кезінде аптасына бір сағат қана неміс тілін оқитынбыз, құдайға шүкір, қажет болған соң үйреніп шықтық. Ағылшын тілі де солай, қажет адам өзі үйреніп алуы керек. Ж Ж Жалғасы 3-бетте Манс
ұр ХАМИТ (фото)ұр ф
№157 (1068) 11.09.2013 жыл, сәрсенбі
www.alashainasy.kz 2
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ САЯСИ БЮРО Посткеңестік елдердің ең бақыттысы – Қазақстан
Өткен аптада Біріккен Ұлттар Ұйымы- ның жыл сайынғы «бақытты елдер» рей- тин гісі жарияланды. Онда мемлекеттер сая си бостандық, халықты әлеуметтік қор- ғау, өмір сүру деңгейі сияқты көрсеткіштер бойынша сараланған. Зерттеу нысанына жалпы саны 150 мемлекет алынған бола- тын. Солардың алғашқы бестігіне мына мем
лекеттер ілікті: Дания, Норвегия, Швей цария, Нидерланды және Швеция. Ал ғаш қы ондықтың қатарында жоғарыда аталғандардан бөлек, Канада, Финляндия, Австрия, Исландия, Австралия, Ал ТМД елдерінің ішінде Қазақстан топ бастап, жалпы рейтингте 57-орында тұр. Көрші Ресей бұл тізімде 68 орында. Сонымен қатар Молдавия, Түрікменстан, Өзбекстан және Белоруссияның да көрсеткіші қанағаттанарлық. Қалған посткеңестік елдер, оның ішінде Балтық елдері де «бақытсыздардың» қатарында. Ал тізім соңында жылдағыдай Африка- ның Гвинея, Таназия, Руанда, Бурунди сын ды бірқатар елдері тұр. ФОРУМ
Өткенде ғана Мемлекет басшысы Н.На зар баев Петербордағы «G-20» сам- ми ті не шақырылып, онда жаһандық дағ- дарыстан шығу туралы өз көзқарасын «же- тек ші жиырмалық» алдында жариялаған. Шындап келгенде, анау-мынауға мұрын шү йіре қарайтын «Үлкен-20» елдерінің ара сында Қазақстанның қатысуы біраз жайт ты аңғартса керек-ті. Елбасы да сөз ба рысында осы жағына назар аудартып қой май, ел Үкіметінің ендігі басым мінде- тін де саралағандай болды. «Әлем тағ- дыры сөз болған Санкт-Петербордағы «G- 20» форумында қызу талқылауларға ара ласқан Қазақстан бұл клубқа «де фак- то» қатысты. Ендігі міндет елге бұйырғалы тұрған бұл мәртебені «де юре» деңгейінде тіркеу үшін шаруаны нығыздай түсу», – деп түсіндірді Елбасы жиынның мәнін. Шын- ды ғында, өткен 22 жылдағы жетістік Қа- зақ стан үшін зор бедел әкелді. Кеңес Ода- ғы күйреген тұста экономикасы 30 пайызға құл дырап, бұрынғы КСРО елдерінің ара- сында «аутсайдер» аталған Қазақстан қа- зір сенімді экономикалық өсімнің даңғы- л ы на түсті. Бұл тұрғыда Н. Назарбаев 1991 жылғы Тәуелсіздік жарияланған күннен бас тап «тек тіршілік үшін» жұмыс жасалға- нын, сол жылдары Қазақстанның ел болып қа лыптасу немесе құрдымға кету мәселесі төте ден тұрғанын айтты. «Мемлекетіміз көп ұлтты болды, экономикамыз тұралап қал ды, жұмыссыздық жайлап, инфляция 2160 пайыз деңгейге шарықтады. Бол- жам ның өзі сұсты болды. Алайда біз сол сұс ты болжамдарды өзгертіп, басқа бағыт- та жол салдық», – деді Елбасы. Сонымен қатар, Президент жаңа ғасыр басында, яғни алғашқы 10 жылда Қазақстан эко но- микасы 9-10 пайыз қарқынмен дамыға- нын, орташа алғанда осы жылдары даму дең гейі 6-7 пайызды құрағанын атап өтті. Қа зақстандықтардың өмір сапасында елеу лі серпіліске қол жетті, халықтың жан ба сына шаққандағы ІЖӨ үлесі 600 дол- лар дан биыл 12,5 мың долларға өсті. Осының бәрі әлеуметтің әлеуметтік жағ да- йына оң әсер етті. «Бар болғаны 22 жыл бұ рын ғана біз барша рейтингтен сырт қал ған едік, мұндай көрсеткішті тек арман ре тінде елестетінбіз. Ал бүгін бәрі басқаша. Біз ұлттар арасындағы осы бәсекелестікте Қа зақ елінің тек алға ұмтылып келе жатқа- ны на тек қуанамыз», – дейді Н. Назарбаев. ДАМЫҒАН 30-ДЫҢ ҚАТАРЫ – ҚАЗАҚ ЕЛІ ДІТТЕГЕН ТАРИХИ МЕЖЕ 2050 жылға дейінгі айқындалған стра- те гия туралы айта келе, Елбасы ондағы жас мемлекеттің алдына қойылған басты мін- дет – барынша дамыған 30 елдің қата ры- на ену екендігін атап өтті. «Біздің қоғам үшін бұл – құрғақ қиял емес, керісінше аса қа жетті тарихи меже. Осы отыздықты ең- сер сек қана біз өзіміз үшін сенімді келе- шек ті тек ХХІ ғасырда ғана емес, одан ке- йін гі дәуірде де қамтамасыз ете аламыз. Тек осы жағдайда ғана біз Қазақстанның «әлем дік жанұядағы» лайықты орнын та- уып, өз азаматтарымыздың сапалы өміріне ке піл бола аламыз», – деп түсіндірді Н.Назарбаев. Сонымен қатар Елбасы 2050 жылға қарай көз жүгірте отырып, «о заманның бүгінгіден барынша өзгеше болатынына» назар аудартты. «2050 жылы әлемдегі барынша дамыған 30 елдің жиынтығы қазір біз көріп жүрген елдерге қарағанда мүлдем басқаша болуы әбден ықтимал. Өйткені осы өткен онжылдықта ғана әлем дамудың аса қиын кезеңіне аттады, дағдарыстар мен болжам- сыз дүниелер, қым-қуыт қақтығыстар өрші ді. Ал мұндай жағдайда көшбасшылық позициясы шыдамдылықтың жоғары дең- гейін көрсеткен елдерде ғана сақталатыны белгілі», – деді Елбасы. Сонымен қатар Нұр сұлтан Әбішұлы ендігі 37 жылда (яғни, 2050 жылға қарай) «дамыған ел» ұғымы- ның өзі бүгінгіден әлдеқайда құбылып кетуі мүмкін екенін айтып, оған нақты мысалдарды алға тартты. «Өзіңіз қараңыз, ХХ ғасыр басында дамыған елдер деп негізінен отаршыл империялар айтылатын, ал 30-40 жыл ішінде «дамыған ел» деген терминге жоғары өнеркәсіптік әлеует пен әскери қуатты мемлекет жатты. Тағы 20-30 жыл өткен соң жоғары ғылыми-білім беру әлеуе тіне ие қоғам «дамыған» деп санал- ды. Қазіргі ғасыр басында дамығанның бас ты көрсеткіші ақпараттық ілкімдікке қа- рай жіктеледі. Яғни, әлемдік даңғылда жаңа трендтер аяқ астынан туындауы ға- жап емес», – деп пайымдады Елбасы Н.Назар баев. Бұл ретте Президент 70 жыл дары КСРО секілді империяның күйрей тінін ешкім болжай алмағанын, ал Қытай әлемдегі екінші экономикаға айналуы мүмкін еместей көрінгенін де мысалға алды. Солай дей келе, Елбасы дамыған елдердің негізгі критерийлеріне қатысты бірқатар сапалық сипаттамалар да жасады. Мәселен, Нұрсұлтан Әбішұлы- ның пайымынша, алдағы уақытта дамыған жұрт – ең алдымен экономикалық және әлеуметтік өсімнің жоғары қарқынымен ерекшеленеді. Яғни, «дамыған ел» деп өз елінің өмір деңгейі мен экономикасындағы көпжылдық сенімді дамуды қамтамасыз ете алған мемлекет айтылады. «Екіншіден, д а мы ған елдің мобильді экономикалық құ рылымдары болуы шарт. Бұл әсіресе ұлт тық экономиканың құбылмалы конъ- юкту раға шапшаң әрекет етуі тұрғысынан маңызды. Үшіншіден, «дамыған ел» деп жо ғары технологиялық, ғылыми қамтым- ды инновациялық экономика секторына ие елдер айтылады. Онда еңбек өнімділігі жо ғары болып, энергия тұтыну төмен болуы шарт. Төртіншіден, ғасыр ортасында «дамыған ел» деп жан-жақты ақпаратқа ие қоғам аталуы мүмкін. Бесіншіден, жұрт- шы лықтың әлеуметтік өмір стандарттары жо ғары болуы керек. Мұндағы басты әң- гіме жоғары білім беру әлеуеті, денсаулық сақтаудың сенімді жүйесі мен аз қамтылған халық жігінің әлеуметтік қорғалуы туралы болып отыр. Сосын нағыз перспективалы болып Жалпыға ортақ еңбек қоғамы саналады деп ойлаймын. Адам өзінің, өз мемлекетінің игілігіне жұмыс істегенде ғана нәтиже оңға басады. Алтыншыдан, да мудың маңызды өлшемдерінің бірі – сая си-қоғамдық қатынастардағы өмірдің жо ғары мәдениетімен байланысты. Жетін- ші ден, ұлттың даму деңгейін оның жаһан- дық, өңірлік интеграциялық жобаларға жо ғары белсенділігімен де айқындалады», – деді Н. Назарбаев.
Баяндама арасында еліміздің өткен жолдарын саралай келе Елбасы, бүгінгі даму деңгейінің елді жетелейтін мүмкін- дік теріне де тоқталып өтті. «Мен әлемнің бола
шақ даму моделінде Қазақстан лайық ты орын алатындығына әрі әлемнің перспективалы ұлттарының топ-парағына енетіндігіне сенімдімін. Біз дамыған ел болғымыз келсе бұдан басқа жол жоқ», – деді Н.Назарбаев. Сонымен қатар Мемле- кет басшысы «Қазақстан-2050» стратегия- сы ның басты мақсаттарына қол жеткізу үшін жақын жылдары атқарылатын нақты жұмыстар аясында 2 концептуалды басым- дықты атап өтті. «Бірінші басымдық адами капиталды дамыту саласында сапалы серпін жасау үшін жағдай жасау. Кез келген жағдайда да адами ресурстар қоғамның дамуын айқындайтын болады. Сондықтан да, ең алдымен бүгінгі таңда қазақстандық- тар ға білім берудің жаңа сапасы талап етіле ді», – деді Н.Назарбаев. Елбасы айт- қан екінші басымдық – бұл ел дамуының жо ғары қарқынын қамтамасыз ететін эко- но микалық және құқықтық институттардың тиімді жүйесін қалыптастыру бойынша жұ мыстардың зор бағыты. «Бұл шаралар өз кезегінде ел дамуының жоғары қар- қынын қамтамсыз ететін болады», – деді Нұрсұлтан Әбішұлы. ШИКІЗАТ ЭКОНОМИКА ӨСІМІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТКЕНІМЕН, МЕМЛЕКЕТ КІРІСІНІҢ БАСТЫ КӨЗІ БОЛМАУЫ КЕРЕК Сөз арасында Мемлекет басшысы ғылыми қамтымды экономикаға өту үшін барынша маңызды саналатын Стратегия- ның нақты міндеттеріне тоқталды. «Оның бірі – көмірсутек ресурстарын басқарудың тиім ді жүйесі. Шикізат қоры экономика өсімін қамтамасыз етуі тиіс, алайда мем- лекет кірісінің басты көзі болудан тыйылуы шарт. Бұл – Үкіметтің басты міндеті», – деді Ел басы. Бұл ретте Мем лекет басшысы мұ- най өндірудің түрлі сценарийін де саралап шық ты. Мәселен, Президент пайымынша консервативті сценарий бойынша 2050 жылға дейін мұнай ресурстарын тұрақты өндіру және экспорттауды сақтап қалудың барлық мүмкіндігі бар. Демек, осындай жағдай сақталса дамудың Ұлттық қорына кірістердің тұрақты түсімін қамтамасыз етуге болады. Ал орын алуы мүмкін агрес- сивті сценарийде Қазақстанның мұнай ресурстарын экспорттау мүмкіндігі тез арада түгесілуі әбден мүмкін. «Жалпы Қазақстан халқының тұтынуына жылына 2 млн баррель мұнай өндіру жеткілікті. Сондықтан да, біз бұндай қадамды алдағы уақытта барынша ескеретін боламыз», – деді Н. Назарбаев. Бұдан бөлек, Елбасы елдегі энерготиім- ділік мәселесін, балама энергияны дамы- ту ды да қозғады. Тоқтала кететін жайт, Қазақстанда «болашақ энергияның» айтарлықтай әлеуеті бар екенін көп жұрт біледі. Осыған орай, Мемлекет басшысы бұған дейін де 2050 жылға қарай балама энергияны елімізде өндірілетін барлық энергияның жартысына жақындатуды, ал 2020 жылға дейін Қазақстанда энергия тұ тыну ды үнемдеу жылына кемі 2,5 пайыз- ды құрауы тиістігін тапсырғаны есте. «Мұн- дай межені бағындыру үшін не қажет? Бі- рін шіден, таза энергияны дамыту жөніндегі агенттік құру, екіншіден, балама энергия жобаларын қолдау жөніндегі қор құру, үшіншіден, энергия сервистік компаниялар құруды қамтамасыз ету, төртіншіден, энер- гия үнемдеу үшін шаруашылық субъек - тілерін ынталандыру қажет», – деді Н.Назар баев. Сонымен қатар Елбасы өндірісті солғын тарттыратын салалардан бас тарта отырып, ағымдағы индустриалды саясатты оңтайландырудың қажеттігіне де көз жүгіртті. «Біз 4 жыл индустриалды бағдарламаны жүзеге асырып келеміз, жүздеген жаңа кәсіпорындар іске қосылып, 1,5 миллионнан астам жаңа жұмыс орында ры құрылды. Бірақ Қазақстанда не салып, нені дамытуымыз керек? Бір мезгіл тоқтап, соны қарауымыз қажет», – деді Н.Назар б а ев. Осы орайда Мемлекет басшысы ба сымдықты салаларды шектеп, жоғары тех но логиялық салаға бағдарлану маңызды екен дігін баса айтты. Мәселен, таза энер гети ка, робототехника, нанотех- но логия, аэроғарыш өнеркәсібі, гендік ин- же нерия. Бұдан бөлек, Елбасы Қазақстан үшін ау мақ тық даму мәселесі маңызды екенін де атап өтті. «Біз өсудің қуатты нүктесі ретінде қала лық агломерацияны дамытуға басым дық берміз. Ұзақмерзімді мақсат – Астана мен Алматы арқылы әлемдік деңгейдегі мегаполистер агломерациясын қалыптас тыру. Әзірше осы екі қаланың жұртшылығы, оның ішінде Алматы 1,5 млн халыққа жақындаса, Астана халқы миллионға жа- қын дап келеді. Біздің алдымызда бұлардан бөлек екі мегаполис құру, сосын «ақылды», «жасыл», «қауіпсіз» қалалардың қатарын арттыруды міндет етеміз», – деп түйіндеді Н. Назарбаев.
жүктеу/скачать 8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|