-кесте. Зауыт жұмысшыларының өнім өндіруі
Көрсеткіштер
|
I
тоқсан
|
II
тоқсан
|
Абсолюттік өзгеріс, өсу (+), кему(-)
|
Өсу қарқыны,
% есебімен
|
Бір жұмысш ының орташа
|
14
|
16
|
+2
|
114,3
|
сағаттық өндірген өнім
|
көлемі, дана-W
|
Жұмыс күнінің орташа
|
|
|
|
|
нақты ұзақтығы, сағат – n
|
7,6
|
7,8
|
+0,2
|
102,6
|
Бір жұмысшының жұмыс
|
|
|
|
|
істеген күнінің нақты
|
|
|
|
|
саны, күн – К
|
62
|
64
|
+2
|
103,2
|
Жалпы жұмыскерлер
|
|
|
|
|
ішіндегі жұмысшылардың
|
|
|
|
|
үлесі, % есебімен - d
|
75,0
|
72,0
|
-3,0
|
96,0
|
Зауыт жұмысшыларының тоқсандық еңбек өнімділігінің өз- геруін анықтайық:
W1 16 * 7,8 * 64 * 72 575078 1,162
IW(T)= W 14 * 7,6 * 62 * 75 494760 немесе 116,2%.
0
абсолюттік өсімі: ∆W=W1-W0 = 575078 – 494760 = 80318 дана. Демек, екінші тоқсанды бірінші тоқсанмен салыстырғанда, еңбек өнімділігі 16,2% -ға артқан, ал өндірілген өнімнің көлемі
80318 данаға өскен.
Енді осы өсімділіктің қандай себептерге байланысты өзгер- гендігін жеке қарастырамыз:
бір жұмысшының орташа сағаттық өндірген өнім көлемінің өзгеруіне байланысты:
(W1 * n1 * k1 d1 ) = 16 * 7,8 * 64 * 72 575087 1,143 немесе
IW(с) = ( W0 * n1 * k1 * d1 )
114,3%;
14 * 7,8 * 64 * 72
503194
абсолюттік өсімі: ∆W(C)=C1 C0 575078 503194 71884 дана
немесе
∆W (с)=(С 1-С 0)*n 1*k 1*d 1= (16 – 14) * 7,8*64*72=71884 дана;
жұмыс күнінің орташа нақты сағаттық ұзақтығының өз- геруіне байланысты:
(W0 * n1 * k1 d1 ) = 14 * 7,8 * 64 * 72 503194 1,026 немесе
IW(n)= ( W0 * n0 * k1 * d1 )
102,6%;
14 * 7,6 * 64 * 72 490291
абсолюттік өсімі: ∆W(n) = n1 n0 12903 дана немесе
∆W (n) =W 0(n 1-n 0)*k 1*d 1= 14(7,8-7,6)*64*72= 12903 дана;
бір жұмысшының тоқсанда нақты істеген жұмыс күнінің орташа санының өзгеруіне байланысты:
(W0 * n0 * k1 d1 ) 14 * 7,8 * 64 * 72 503194
= 1,026 немесе
IW(k)= ( W0 * n0 * k0 * d1 )
103,2%;
14 * 7,6 * 64 * 72 490291
абсолюттікөсімі:∆W(к)= k1 k0 490291 474970 15321
дана, немесе
∆W (к)=W 0n 0(k 1-k 0)*d 1=14*7,6(64-62)*72=15321 дана;
жұмыскерлер ішіндегі жұмысшылар үлесінің өзгеруіне байланысты:
(W0 * n0 * k0 * d1 )
14 * 7, 6 * 62 * 72 474970
IW (d) = (W
0
немесе 96,0%;
) = 14 * 7,6 * 62 * 75 494760 0,960
абсолюттік кемуі: ∆W(d)= d1 d0 474970 494760 19790
дана немесе ∆W(d)=W0*n0*k0(d1-d0) = 14*7,6*62(72-75)= - 19790 дана. Жұмысшылар үлесінің кемуіне байланысты еңбек өнімділігі
4% кеміген, ал өнім көлемі 19790 данаға азайған.
Тексеру:
IW= IW(с)* IW(n)* IW(k)* IW(d)= 1,143*1,026*1,032*0,960= 1,162 немесе 116,2%. 116,2%=116,2%.
∆W=∆W(с)+ ∆W(n)+ ∆W(к)+ ∆W(d)= 71884+12903+15321+(-19790) =
80318 дана. 80318=80318 дана.
ТЕРМИН СӨЗДЕРГЕ ТҮСІНІК
Еңбек өнімділігі – белгілі бір уақыт бірлігінде өндірілген өнімнің көлемін немесе бір өнімді өндіруге жұмсалынған жұмыс уақыт шығыны.
Еңбек сыйымдылығы – берілген мерзімде өндірілген өнім көлеміне жұмсалынған жұмыс уақыты.
Орташа сағаттық өндірілген өнім деңгейі – оны есептеу үшін өндірілген өнім көлемін бөлеміз барлық жұмысшылармен жұмыс істелінген адам-сағаттарға.
Орташа күндік өндірілген өнім деңгейі – оны есептеу үшін өндірілген өнім көлемін бөлеміз барлық жұмысшылармен жұмыс істелінген адам-күндерге.
Бір жұмысшының орташа айлық (тоқсандық, жылдық) өндірген өнімінің деңгейі – оны есептеу үшін өндірілген өнім көлемін бөлеміз сол уақыттағы жұмысшылардың немесе жұмыскерлердің орта- ша тізімдік санына.
Орташа күндік нақты өндірілген өнім көлемі – орташа сағаттық өндірілген өнім көлемін көбейтеміз жұмыс күнінің нақты орташа ұзақ- тығына.
Бір жұмысшының орташа айлық (тоқсандық, жылдық) өндір- ген өнім көлемі – орташа күндік нақты өндірілген өнім көлемін көбейтеміз бір жұмысшының нақты істеген жұмыс күніне.
Жұмыс күнінің нақты орташа ұзақтығы – нақты істелінген адам- сағатты бөлеміз нақты істелінген адам-күнге.
Бір жұмысшының нақты істеген орташа жылдық жұмыс күнінің саны – нақты істелінген адам-күнді бөлеміз нақты істеген жұмыскерлердің орташа тізімдік санына.
Тест сұрақтары:
Өндірілген өнім көлемінің соны өндіруге жұмсалынған жұмыс уақытына қатынасы нені білдіреді?
еңбек өнімділігін
еңбек сыйымдылығын
еңбекпен қарулануын
еңбек шығынын
негізгі капиталдың құнын
Жұмсалынған жұмыс уақытының өндірілген өнім көлеміне қатынасы нені білдіреді?
еңбек сыйымдылығын
еңбек өнімділігін
еңбекпен қарулануын
еңбек шығынын
негізгі капиталдың құнын
Төменде берілген формулалардың ішінде еңбек өнімділігінің тура деңгейін қайсысы көрсетеді?
q
1)
T
T
2)
q
q Ф
q O
Ф q
Мұнда, q - өнімнің көлемі, Т - еңбек шығыны, Ф - негізгі капиталдың құны, О - айналым капиталының құны.
Төменде берілген формулалардың ішінде еңбек өнімділігінің кері деңгейін (еңбек сыйымдылығын) қайсысы көрсетеді (t)?
T
q
q T
q Ф
q O Ф
q
Мұнда, q - өнімнің көлемі, Т - еңбек шығыны, Ф - негізгі капитал- дың құны, О - айналым капиталының құны.
Еңбек өнімділігінің жалпы индексінің формуласын көрсетіңіз:
1) I t0 q1
t1q1
2) I t1q1
t0 q1
3) I t1q0
t0 q1
4) I t0 q0
t1q1
5) I t1q1
t0 q0
Төменде келтірілген еңбек өнімділігінің индекстерінің ішінде қайсысы еңбек өнімділігінің тұрақты құрамды индексін көрсетеді?
1) I W1T1 : W0T1
T1
2) I t1q1
t0 q0
T1
3) I W0T1 : W0T0
T1
T0
4) I W1T1 : W0T0
T0
T0
5) I W0T1 : W1T0
T1
T0
|
