Республикасы

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
118
 
 2.3.26 – 
сурет, ТжКБ материалдық
-
техникалық  базасын нығайту үшін мемлекеттік бюджет шығыны, 
2011
 
 
 
Дереккөз: ҚР
 
БҒМ мәліметтері
 
Егер ТжКБ
-
ның Мемлекеттік ұйымдарында жеке оқу кабинеттері 62,7%, шеберхана 
80%,  авто(тракто)дромдар  15,8%,  компьютер  сыныптары  59,9%
-
ды  құраса,  жекеменшік 
білім  беру  ұйымдарында  бұл  көрсеткіштер  біршама  төмен.ТжКБ
-
ның  жеке  меншік 
ұйымдарының  385
-
і  заманауи  жабдықтар  және  құралдармен  жарақтандырылған  оқу 
кабинеттері  (37,3%),  шеберханалар  (20%),  авто(тракто)  дромдар  (15,8  %),  компьютер 
сыныптарымен (40,1 %) қамтамасыз етілген.
 
Техникалық және кәсіптік білім беру мазмұнын жаңарту білім алушылардың кәсіптік 
әрекетіне  барынша  оңтайлы  жағдайлар  жасау  үшін  арнайы  оқу  шеберханаларының 
болуын талап етеді. ТжКБ
-
ның Мемлекеттік ұйымдарында шеберханалармен қамтамасыз 
етудің оң динамикасы байқалады (2.3.27
-
сурет).
 
 2.3.27- 
сурет. ТжКБ білім беру ұйымдарының жарақтандыру көрсеткіші, бірлік, 2011 жыл 
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
2011 жылы ТжКБ ұйымдарында 2
 757 
оқу
 
шеберханалары іске қосылды. Олардың 
үлкен үлесі Оңтүстік Қазақстан (12,8%), Қарағанды (11,5%) және Шығыс Қазақстан (10,4%) 
облыстарында. Керісінше Маңғыстау (2,2
-
1,5%), Атырау (2,9
-
2,2%) облыстары мен Астана 
84,59 38,01
305
35
204,65
72,5 104,9
196,4
102,6 95,9
45
69,5 48,3
688,34
165
27,5
0
100
200
300
400
500
600
700
800
күрделі жөндеу (млн тг)
ағымдағы жөндеу (млн тг)
МТБ нығайту (млн тг)
548
43
2 209
229
шеберхана
авто(тракто)дромдар
жекеменшік
мемлекеттік

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
119
 
қаласындағы
  (2,9-
2,2%)  ТжКБ  беру  ұйымдарының  шеберхана,  авто(тракто)дромдарды 
жарақтармен қамтамасыз ету көрсеткіштері төмен (қосымша, 2.3.16
-
кесте).
 
Оқу  шеберханалары  бойынша  Шығыс  Қазақстан  (94 
–
17  %),  Оңтүстік  Қазақстан 
(71– 
12,9  %)  облыстары  мен  Алматы  қаласының  (72 
– 
13,1  %)  жеке  меншік  ұйымдары 
алда  келеді.  Бір  пайыздан  кем  шеберханалар  Қостанай    (3 
– 
0,5  %)  және  Атырау 
облыстарында (4 
–
0,7 %) (қосымша, 2.3.17
-
кесте).
 
ТжКБ  беру  ұйымдарын  ақпараттандыру  еліміздегі  «парасатты
» 
экономиканың 
дамуы үшін бәсекеге қабілетті мамандарды даярлауға тікелей қатысты.
 
ҚР
 
Статистика  агенттігінің  мәліметтері  бойынша  2011  жылы  ТжКБ  ұйымдары  оқу 
процесіндегі  42
 
958  компьютерден  20
 762-
сі  Интернет  желісіне  қосылған.  Интернет 
желісіне  қолжетімділікті  қамтамасыз  ету  48,33%
-
ды  құрайды  (2010  жылы 
–  43,38%) 
(қосымша, 2.3.1
8-
кесте, 2.3.27
-
сурет).
 
Мәліметтерді  талдау  нәтижесі  ТжКБ
-
ның  жеке  меншік  ұйымдары  материалдық
-
техникалық  базаны  нығайтуға  қызығушылығы  төмен  екендігін  көрсетеді.  Осыған 
байланысты  меншіктің  жеке  меншік  нысаны  білім  беру  ұйымдарын  аттестаттауға 
Мемлекеттік
 
бақылауды күшейткен жөн.
 
2.3.28-
сурет. ТжКБ оқу орындарын ақпараттандыру туралы мәліметтер, бірлік
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
Өңірлер
 
бөлінісіндегі  көрсеткіштерді талдау Қостанай (48,24
%
), Шығыс Қазақстан 
(44,92%
), Солтүстік Қазақстан (65
%
) және Ақтөбе облыстарында (63
%
) осы мәліметтердің  
динамикасында  өсудің  бар  екендігін  көрсетеді.  Қызылорда  (25
%
),  Атырау  (29
%), 
Маңғыстау  (35
%
)  облыстары  мен  Алматы  (31
%
)  қаласының  көрсеткіштері  республика 
бойынша орташадан төмен (қосымша, 2.3.19
-
кесте).
 
Кітапхананың болуы 
– 
оқу
-
әдістемелік үдерістің маңызды қоры әрі ажырамас бөлігі. 
2011  жылы  кітапханасы  бар ТжКБ  оқу  орындарының  үлесі  2010 жылмен  салыстырғанда 
(91,96  %) 0,46 %-
ға төмендегені байқалады (2.3.3
-
кесте). ТжКБ
-
ның 72 ұйымында әлі де 
кітапхана  жоқ,  бұл
 
жергілікті  атқарушы  органдардың  тиісті  шаралар  қабылдау  қажеттігін 
талап етеді.
 
38 015
42 958
16 492
20 762
1 462
2 012
2010 жыл
2011 жыл
Оқу үдерісінде қолданылатын компьютерлер саны
Оның ішінде Интернет желісіне қосылғандар
Интерактивті жабдықтар жинағының саны

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
120
 
2.3.3-
кесте. ТжКБ оқу орындарындағы кітапханалар, %
 
 
2009 жыл
 
2010 жыл
 
2011 жыл
 
Кітапхана қоры бар ТжКБ ұйымдарының үлесі
 
93,31 
91,05 
91,96 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
Мәліметтерді  талдау  нәтижесі  кітапханалары  бар  ТжКБ  ұйымдары  Оңтүстік 
Қазақстан
 (99%
), Маңғыстау (9
%
1), Батыс Қазақстан (79
%
) облыстарындағы басым үлеске 
ие.  Осы  мәселе  бойынша  Атырау  (24
%
),  Қызылорда  (25
%
)  және  Солтүстік  Қазақстан 
(30%
)  облыстарында  көңіл  бөлінбей,  тиісті  қаржы  аударылмай  отыр  (қосымша, 
                   
2.3.20-
кесте, 2.3.29
-
сурет). 
 
2.3.29-
сурет. 
Кітапханалары 
бар 
өңіраралық 
ТжКБ 
ұйымдарын 
ұйымдастыру, 
бірлік
 
Дереккөз
: 
ҚР
 
БҒМ мәліметтері
 
 
Техникалық  және  кәсіптік  сапалы  білім  берудің  қолжетімділік  мәселелері 
жатақханалар салу арқылы шешіледі. ТжКБ ұйымдарындағы  өңір мен  қоныс тепкен елді 
мекеніне   қарай білім алушыларды жатақханамен қамтамасыз ету әртүрлі.
 
2011  жылы  220  орынға  арналған  Солтүстік  Қазақстан  облысы  Уәлиханов 
ауданындағы №16  кәсіптік лицей (КЛ) жатақханасын қайта салу және 60 орынға арналған 
Ақтөбе облысы Ойыл аграрлық колледжі жатақханасын салу есебінен 280 орын бөлінді. 
 
2011  жылы  ҚР  БҒМ  мәліметтері  бойынша  елімізде  жатақханалармен  қамтамасыз 
ету  47,8%
-
ды  құрады.  ТжКБ  ұйымдарының  896
-
сында  жатақхана  бар,  онда  42
 
188  білім 
алушы тұрады, 22
 
046 білім алушы тұратын жер қажет.
 
КЛ
-
дің  325
-
інен  186  бірлік  жатақхана
 
бар,  олардың  ішінде  116
-
сы  ауылдық
 
жерде 
орналасқан.  Әлі  де  жатақхананы  қажет  ететін  КЛ
-
де  білім  алушылардың  саны 
–  4 683.  
Алматы,  Маңғыстау,  Қызылорда  және  Атырау  облыстарында  жатақханалармен 
қамтамасыз ету көрсеткіш пайыздары төмен. (қосымша, 2.3.21
-
кесте).
 
Солтүстік  Қазақстан  және  Қызылорда  облыстарында  білім  алушыларды 
жатақханамен  қамту  100%.  Бұл  көрсеткіш  Алматы  (92,6%),  Оңтүстік  Қазақстан  (90,9%) 
және Ақмола (90%) облыстарында мейлінше жоғары болып отыр (2.3.30 сурет.)
 
42
38
66
21
34
54
78
40
34
25
95
57
31
92
31
85
42
39
65
24
32
56
78
43
36
25
92
53
32
96
32
69
42
40
71
24
34
52
79
45
36
25
91
53
30
99
32
71
2009 жыл
2010 жыл
2011 жыл

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
121
 
2.3.30-
сурет. Мемлекеттік кәсіптік лицейлерді жатақханалармен қамтамасыз ету, %
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
Меншік  түрі  бойынша  мәліметтерді  салыстыру  ТжКБ  ұйымдарының  жеке  меншік  КЛ  білім 
алушыларын жатақханамен жеткіліксіз қамтамасыз етілген. Мәселен, 23 жеке меншік КЛ ішінде тек 
біреуінде 
-  
№1 Қызылорда кәсіптік
 
лицейі, (40 орынға арналған).
 
2011 жылы Ақмола (1 жатақхана), Алматы (2), Шығыс Қазақстан (2), Жамбыл (1), Павлодар 
(2) және Солтүстік Қазақстан (2) облыстарындағы КЛ жатақханаларына күрделі жөндеу жұмыстары 
жүргізілген.
 
Республикадағы 571 колледж ішінен 
194-
інде (33,97
%) 27 
822 орынға
 
арналған жатақхана 
бар.  Жатақхананы  қажет  ететін  білім  алушы  саны 
–  17 
363.  Колледждердің  жатақханалармен 
қамтамасыз етілуі 61,57 
-
ды құрайды. 24 жатақхана ауылдық жерде орналасқан, онда 5
 482 (19 %) 
адам тұрады.
 
Меншік  типтері  бойынша  ТжКБ  ұйымдарын  жатақханамен  қамтамасыз  етуді  салыстыру 
нәтижесі жеке меншік ұйымдарға қарағанда Мемлекеттік ұйымдарда бұл көрсеткіш 26%
-
ға жоғары 
екенін  көрсетеді.  Мәселен,  Қарағанды  (89,9%),  Батыс  Қазақстан  (88,4%),  Ақтөбе  (88.3%) 
облыстарында
 
білім  алушыларды  жатақханамен  қамтамасыз  ету  жоғары.  Маңғыстау  (16,3%), 
Атырау  (20,5%)  және  Шығыс  Қазақстан  (42,1%)  облыстарында  білім  алушылардың  жартысынан 
кемі жатақханамен қамтамасыз етілген (қосымша, 2.3.22
-
кесте, 2.3.31
-
сурет).
 
2.3.31-
сурет. ТжКБ
-
ның  мемлекеттік оқу орындарының жатақханамен қамтамасыз етілуі, %
 
 
Дереккөз
: 
ҚР
 
БҒМ мәліметтері
 
90
68
92
55,5 59,2
80
75
29,6
86,1
100
66,6 71,7
100
90,9
58,3
74
75
84,3 88,3 87,4
20,5
42,1
86,7 88,4 89,9
60,8
68,8
16,3
83,7 86 80,9
54
83,1 86
67,4

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
122
 
«Мұқтаж  азаматтарға  олардың  білім  алу  кезеңінде  берілетін  әлеуметтік  көмектің 
мөлшерлері  мен  көздері  туралы»  Қазақстан  Республикасы  Үкіметінің  2000  жылғы
                     
17  мамырдағы  №  738  қаулысына  сәйкес  КЛ  білім  алушылар  (ата
-
анасының 
қамқорлығынсыз  қалған  жетім
-
балалар,  аз  қамтылған  және  көпбалалы  отбасылардан 
шыққан  патронат  немесе  қамқорлықтағы    балалар)    оқу  үдерісі  кезеңінде  тегін  ыстық 
тамақпен қамтамасыз етіледі.
 
ТжКБ    ұйымдарындағы  99,316  білім  алушылар  ыстық  тамақпен  қамтылған,  оның 
ішінде 4518 жетім балалар, 54249 
- 
аз қамтылған отбасынан шыққан балалар (қосымша, 
2.3.23 - 
кесте).
 
ҚР
 
БҒМ мәліметтері бойынша 2011 жылы КЛ білім алушылардың 89,5 %
-
ы ыстық 
тамақпен қамтамасыз етілді. Атырау және Қостанай облыстарында бұл мәселе толығымен 
шешілді.  Солтүстік  Қазақстан  (99%),  Оңтүстік  Қазақстан  (99%)  облыстарының 
көрсеткіштері  жақсы.  Ең  төменгі  көрсеткіштер  Ақтөбе  (57%),  Маңғыстау  (57
%) 
облыстарында (2.3.3
2-
сурет).
 
2.3.32-
сурет. Кәсіптік лицей білім алушыларын ыстық тамақпен қамтамасыз ету, бірлік, 2011 жыл
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
  
ТжКБ жүйесін қаржыландыру
 
Техникалық  және  кәсіптік  білім  беру  жүйесін  дамытуға  арналған  Мемлекеттік 
шығындардың шамасы ел экономикасы дамуы үшін осы деңгейдегі білімнің маңыздылығы 
бойынша мемлекеттің білім саясатымен анықталады.  
 
Білім  беруді  дамытудың  2020  жылға  дейінгі  Мемлекеттік  бағдарламасына  сәйкес 
мемлекет  мамандарды  оқыту  үшін  жұмыс  берушілердің  шығынын  70%
-
ға  өтеуді 
жоспарлап  отыр.  Халықаралық  көрсеткішпен  Мемлекеттік  тапсырыс  бойынша  бір 
маманды  оқытуға  кететін  шығынның  құн  көрсеткіштерін  салыстыру  кезінде  Қазақстанда 
АҚШ
-
қа қарағанда жыл сайынғы шығындар 7,8 есе және ЭЫДҰ елдерімен салыстырғанда 
5,2  есе  аз.  Жоғары  білікті  мамандар  даярлау  үшін  бюджеттен  бөлінетін  қаражат 
жеткіліксіз.  Осы  орайда  отандық  бизнес  өз  қызметкерлерін  дамытуға  әлі  де  болса 
жеткіліксіз қаржы бөлуде (2.3.3
3-
сурет
). 
7 098
5 691
9 349
4 470
9 564
5 986
6 682
1 174
8 574
6 010
2 176
6 378
4 152
13 
293
3 209
8 152
6 374
3 222
8 041
4 470
8 014
5 046
6 300
9 714
8 574
4 669
1 234
5 901
4 090
13 
153
2 676
7 838
контингенті
қамту

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 
123
 
2.3.33-
сурет. Бір маманды даярлауға кететін қаржы, АҚШ доллары
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
Дегенмен  кәсіптік
-
техникалық  білім  беру  саласында  оң  үрдістер  де  бар  және  ол 
нығая түсуде.
 
ТжКБ жүйесін қаржыландыру көлемі ҚР Статистика агенттігі  мәліметтері бойынша 
2011 жылы 72,466 млн теңгені құрады (ІӨ
-
нің 0,3%
-
ы немесе республикадағы барлық білім 
жүйесін  қаржыландырудан  7,2%
-
ы),  бұл  2010  жылмен  салыстырғанда  0,8  %
-
ға  көп 
                 
(51,434 млрд теңге 
– 6,4 %). 
Оның  ішінде  республикалық  бюджет  (РБ)  қаражатынан  15,7  млрд  теңге, жергілікті 
бюджет  (ЖБ)  қаражатынан  56,8  млрд  теңгені  құрайды.  Осылайша  осы    білім  деңгейін 
қаржыландыру  шығынының  негізгі  үлесі  өңірдегі  жұмысшы  мамандар  қажеттіліктеріне 
байланысты жергілікті бюджеттерге келеді. (2.3.3
4-
сурет).
 
2.3.34-
сурет. ТжКБ жүйесін қаржыландыру көлемі, РБ мен ЖБ арақатынасы, 2011 ж.
 
 
Дереккөз: ҚР Статистика агенттігінің мәліметтері
 
Мемлекеттік  тапсырыс  есебінен  республика  бойынша  орташа  есеппен  бір  білім 
алушыға  кететін  шығын  266,7  мың  теңгені  құрайды:  КЛ
-
де 
– 
261,0  мың  теңге, 
колледждерде 
– 
272,5  мың  теңге.  Өңірлердегі  көрсеткіш  бір  білім  алушыға  бюджеттік 
негізде  колледждерде  оқыту  құны  біршама  үлкен  екенін  көрсетеді:  120,0  мың  теңгеден
 
(Астана қаласы) 429,0 мың теңгеге дейін (Ақмола облысы).
 
Осыған ұқсас жағдай КЛ
-
де де байқалады: 199,2 мың теңгеден (Маңғыстау облысы) 
327,0 мың теңгеге дейін (Шығыс Қазақстан облысы) (қосымша, 2.3.24
-
кесте, 2.3.3
5-
сурет).
 
1 340
10 500
7 000
Қазақстан
АҚШ 
ЭЫДҰ 
21,7 %-
78,3 %-
РБ
МБ
ЖБ

ҰЛТТЫҚ 
 
БАЯНДАМА
 
 
                  
Ұлттық білім беру статистикасы
 
                   
және бағалау орталығы
 
 
124
 
2.3.35-
сурет.  Өңірлердегі  көрсеткіш  бойынша  ТжКБ  ұйымдарында  бір  білім  алушыға  кететін  шығын, 
2011 ж.
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
Бұл  көрсеткіштер  ТжКБ  ұйымдарына  жұмсалатын  ЖБ  шығындарының  өңірлік 
жүйесінің  саралануын  көрсетеді.  Сондықтан  2011
-
2015  жылдарға  арналған  ҚР  БҒМ 
Стратегиялық жоспарында белгіленген жан басына шаққандағы қаржыландыру мәселесі 
өзекті бола түседі.
 
2011  жылы  техникалық  және  кәсіптік  білім  беру  ұйымдарында  күрделі  және 
ағымдық жөндеу жергілікті бюджет есебінен қаржыландырылды,  Маңғыстау облысында 
- 
ТжКБ  ұйымдарын  күрделі  жөндеу  үшін  қаржыны  нашар бөлінгені  тәжірибеден  көрінеді 
–  
ағымдағы  жөндеуге  қаржы  бөлу  республика  бойынша  өте  төмен  (8,39  млн  теңге). 
Қостанай  облысында  196,72  млн  теңге  ағымдағы  жөндеуге  бөлінген,  бірақ  оқу 
мекемелерін  күрделі  жөндеуге  қаражат  бөлу  ЖБ  есебінен  қарастырылмаған 
                      
(2.3.36-
сурет).
 
2.3.36-
сурет.  ТжКБ  ұйымдарының  материалдық
-
техникалық  базасын  нығайтуға  арналған  ЖБ 
шығындары, 2011 жыл
 
 
Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері
 
Осылайша,  ТжКБ  жүйесін  дамытуға  арналған  бюджеттік  қаржыландырудың 
арттырылғанына  қарамастан  кәсіби  және  жалпы  білім  беретін  цикл  кабинеттерін,  оқу 
зертханалары мен шеберханаларды заманауи жабдықтармен жаңарту қажет. Сондай
-
ақ, 
кәсіби  және  техникалық  біліммен  жастарды  қамтуды  арттыру  мақсатында  жергілікті 
атқарушы  органдарға  жатақханаларды  салуды  қаржыландыру  мүмкіндіктерін  қарастыру 
керек.
 
315
205,
5
262,
5
202,
1
327
270
244,
8
248,
1
264,
2
272,
2
199,
2
269
280
289
215
307
261
429
264
383,
5
183,
9
267,
7
267
307,
9
260,
4
269
237,
8
145,
3
251
299
314
120
260
272,
5
кәсіптік лицей
колледж
81,37 96,13
695,09
53,5 75,94
221,4
11,5
94,85
0
87,8
0
89,64
166,21
621,63
0
252,16
0
200
400
600
800
ағымдағы жөндеу (млн тг)
күрделі жөндеу (млн тг)
МТБ нығайту (млн тг)

                                                                                   
ҰЛТТЫҚ
  
БАЯНДАМА
 
 
                                                                                                                                       
Ұлттық
 
білім беру ститистикасы
 
                                                                                                                                                     
және бағалау орталығы
 

жүктеу/скачать 7,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: