Рылыс академиясы
жүктеу/скачать 7,3 Mb. Pdf көрінісі
|
| .
Ағаштың базистік тығыздығы: . 73 Ағаштың тығыздығын еркін қалыптағы үлгілер бойынша, кӛлемді ӛлшеу үшін (қажетті қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып) сынап кӛлем ӛлшегіштерін қолдана отырып анықтауға болады. Осы аспаптардың жұмысы суланбайтың сұйықтық (сынап) үлгісінің кӛлемін және оған батырылған үлгінің ығыстырылуын анықтауға негізделген. Дұрыс емес пішінді шикі үлгілері (жаңқа, ӛсіп келе жатқан ағаштан жасалған ағаш цилиндрлік сынама) бойынша ағаштың базистік тығыздығын, олардың кӛлемін келесі тәсілмен [16] ӛлшей отыра, анықтауға болады. Үлгіні суға батырады және таразының кӛмегімен итеру күшін еңсеру үшін жұмсалған қуатты ӛлшейді. Судың тығыздығын бірлік ретінде қабылдай отырып, сан жағынан ӛлшенген итеру күшіне тең үлгінің кӛлемін санайды. Анықтамаларда қалыптандырылған (стандартты) ылғалдылық кезіндегі тығыздыққа мән келтіреді. 1970 жылға дейін стандартты ылғалдылық 15% деп қабылданды, алайда енді ағаштың физика-механикалық қасиеттері 12% ылғалдылықпен анықталады немесе осы жаңа стандартты ылғалдылықпен қайта есептеледі. Ағаш тығыздығы тұқым түріне қарай ӛте кең шегінде ӛзгереді. Ӛте аз тығыздығы бар ағаштар сібір майқарағайы Шығыс Сібірден (345), ақтал (415), ал ең тығыз – шамшат (960), темір қайың (970), сексеуіл (1040), пісте ядросы (1100). Тығыздық мәні мұнда және тӛменде килограммның кубтық метрге қатынасында ӛрнектелген (кг/м 3 ). 12% ылғалдылық кезіндегі ағаш тығыздығы бойынша тұқымдарды келесі түрлерге бӛлуге болады: аз ( <540), орташа (550≤ ≤740) және жоғары ( >750). Басқа жерлердегі ағаш тығыздықтарының ӛзгеру диапазоны: 100 ден…130 (бальза) 1300 (тасағаш) дейін. 3.2-кесте. Сүрек тығыздығының орташа мәні, кг/м 3 Ағаш тұқымдастығы Ағаш тұқымдастығы Балқарағай Кәдімгі қарағай Шырша Самырсын (қарағай самырсыны) Сібір майқарағайы Қызылқайың Ақ мамыргүл Алмұрт Емен Үйеңкі 665 505 445 435 375 795 800 710 690 690 635 480 420 405 350 760 770 670 655 655 540 415 365 360 310 640 650 585 570 570 Кәдімгі шаған Шамшат Шегіршін Қайың Грек жаңғағы Қандыағаш Кӛктерек Жӛке ағашы Сүмбіл терек Кӛктал 680 680 650 640 590 525 495 495 455 455 650 650 620 620 560 495 495 470 425 425 560 560 535 520 490 430 400 410 375 380 Басқа жерлердегі ағаш тұқымдастары сүректерінің тығыздықтарының ӛзгеру диапазоны кеңірек: 100...130 (бальза) бастап 1300 дейін (бакаут). 74 Кеңірек таралған ағаш тұқымдастары сүректерінің тығыздықтарының орташа мәндері 3.2-кестеде келтірілген. Мемлекеттік қызметтің стандартты анықтамалық мәндері ГСССД-69 – 84 «Сүрек. Ақаусыз кіші үлгілердің физика- механикалық қасиеттерінің кӛрсеткіштері» кестелерінде және ГСССД-Р-237 – 87 (ұсынылған анықтамалық мәліметтері) [1] кестелерінде кең таралған ағаш түрлерінің және сирек кездесетін ағаш тұқымдастары сүректерінің тығыздық- тары туралы әлдеқайда толық мәліметтері берілген, сонымен қатар, орташаланған мәліметтер бар. Келтірілген мәліметтер қатты ӛзгергіш шамалар бойынша есептелгендігін ескерген жӛн. Олардың ауытқуларының шегін бағалау үшін ГСССД кестелерінде және анықтамалықта [1] келтірілген статистикалық сипаттамаларды пайдалану қажет. Сүрек тығыздығы бойынша қалыптандырылған ылғалдылық кезінде тығыздықтың басқа кӛрсеткіштерінің болжалды мәндерін 3.3-кестеде келтірілген формулаларды қолдана отырып анықтауға болады. Тығыздық кӛрсеткіштерін орналастыру арқылы, ауамен толтырылған кеңістіктің сәйкесінше ылғал (немесе жас) және абсолютті құрғақ сүрек кӛлеміне қатынасын білдіретін ауа сыйымдылығы мен кеуектілікті П анықтауға болады. 3.3-кесте. Сүрек тығыздығы бойынша қалыптандырылған ылғалдылық кезінде оның тығыздығының әртүрлі кӛрсеткіштерін анықтауға арналған формулалар Сүрек тығыздығы Ісіну коэффициенті кезіндегі формула %/% ылғалдылық 0,6 (ақ қараған мамыргүл, қайың, шамшат, қызыл- қайың, балқарағай) 0,5 (басқа ағаш тұқымдастары) Абсолютті құрғақ Базистік Үлестік (W<30% ылғалдылық кезінде) Ылғалдылық кезінде W: 15% 0…30% 30% жоғары = 0,957 = 0,811 = 0,957 ×100/(100+ +0,6W) = 1,010 = 0,957 × ×(100+W)/(100+ 0,6W) = 0,811 × ×(1+ 0,01W) = 0,946 = 0,823 = 0,946 ×100/(100+ +0,6W) = 1,012 = 0,946 × ×(100+W)/(100+ 0,5W) = 0,823 × ×(1+ 0,01W) 75 Сүректің ауа сыйымдылығы, %, (3.26) мұндағы – судың тығыздығы; – сүректің тығыздығы, %. Сүректің кеуектілігі, %, П . (3.27) жүктеу/скачать 7,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|