203
Обапол – бұл тақтайларды
кесіп алу барысында қалатын, ұзындығы
бойынша кесілген және таукен ӛнімдерін бекітуге арналған, бӛрененің ең шеткі
жағы. Обапол екі түрлі болуы мүмкін: сыртқы жағы кесілмеген
дӛңес (11.1,
и)
және сыртқы бетінің жартысынан кӛбі кесілген
тақтайлы (11.1,
к). Обапол
қылқан жапырақты ағаш тұқымдастарының сүрегінен дайындалады. Ол
қабығынан аршылған, бүйір жақтары бойынша
кесілген және сыртқы беті
бойынша біртегіс бұтанақтарынан тазартылған болуы қажет.
Обаполдың ұзындығы 0,8-ден 2,75м-ге дейін, жоғарғы ұшындағы
қалыңдығы 16дан 35мм-ге дейін, ені 90-нен 200мм-ге дейінгі аралықта.
Обаполдың ӛлшемдері, сапасына қойлытаны талаптар, ӛлшеу ережелері
(кӛлемін қоймалық шама бойынша ӛлшейді), қаптау және басқа да сұрақтар
МемСТ 5780 – 77 берілген.
11.2 Дайындамалар және кесілген бӛлшектер
Қылқан жапырақты және жалпақ жапырақты ағаш түрлерінің
жалпы
тағайындалудағы дайындамалары МемСТ 9685-61 және МемСТ 7897-83
талаптарына жауап беруі тиіс.
Дайындамалардан құрылыста, ауыл шаруа-
шылығында қолданылатын бӛлшектер дайындалады.
Дайындама, ӛңдеу түрі бойынша тілу жолымен алынған болып бӛлінеді,
кейін дәл беру үшін, оларға тілуді калибрленген сүргіленген (профрезерленген)
және ені бойынша мӛлшерімен бірдей.
Сонымен қатар, ӛндірілген дайындау
ұзындығы, ені мен қалыңдығы бойымен бірнеше ұсақ бӛліктерге бастап
желімделген.
Торлар, кӛлденең қималардың дайындамаларын жақын сондай-ақ ағаш
материалдардың торлы ӛлшеміне. Қылқан
жапырақты дайындамалардың
айырмашылығы ағаш қарастырылған қалыңдығы 7,10 және 13 мм; ең үлкен
дайындаманың қалыңдығы 100 мм, ал ені – 200 мм; барлық анықталған 138
номиналды қима.
Жапырақты дайындамалардың ең аз қалыңдығы 19 мм, ал ені-
40 мм; ең үлкен дайындаманың қалыңдығы 70 мм, ені – 150 мм; барлық
анықталған 89 номиналды қима.
Кӛлденең қимасының ӛлшемі бойынша жұқа дайындама
(қалыңдығы 32
мм дейін қоса алғанда) және жуан болады.
Сонымен қатар,
тақтайлы бӛліну (ені қос қалыңдығынан) және
бӛренелі
(ені қос қалыңдығынан) дайындама.
Дайындаманың ұзындығы орнатылған 0,5-тен 1 мм – градациямен 50 мм,
ал 1 мм – градациямен 100 мм.
Дайындама қылқан жапырақты ағаш дайындау
үшін паркет жабындарды және жалпақ жапырақты үшін дара паркетті әр түрлі
ӛлшемдері ұзындығы бойынша ерекшеленетін дайындамалар.
Номиналды ӛлшемдері дайындамаларды ұзындығы және ені бойынша
орнатылуы үшін ағаш ылғалдылығы 20%
(қылқан жапырақты әзірге 15%).
Кезінде үлкен немесе аз ылғалдылық ағаш нақты ӛлшемдері дайындамалар
сәйкес белгілейді МемСТ 6782.1 – 75 немесе МемСТ 6782.2 – 75.
204
Сапасы бойынша ағаш ӛңдеу және қылқан жапырақты дайындама тӛрт
топқа бӛлінеді (1, 2, 3 және 4), ал жапырақты - үш сортқа (1, 2, 3).
Нормалар рұқсат етілетін ақаулар мен ақаулар ӛңдеу үшін
әрбір топтың
немесе сорттың орнатылған МемСТ 9685-61 және МемСТ 7897-83.
Мысал ретінде кӛрсетсек, қылқан жапырақты тақтайлы дайындама ені
қабаты бойынша кескінделген ағаш 110 мм астам кез келген метрлік учаскедегі
ұзындығы дайындау үшін бірінші топ артық емес, екі ӛскен сау бұтақтардан
кем емес мӛлшерлі енінің 1/5-қабаты бойынша кескінделген ағаш
(бірақ
кемінде 20 мм); 2-ші топ үшін – үш бұтақ ӛлшемі енінің 1/3 аспайтын, қабаты
бойынша кескінделген ағаш және 4-ші топ – сондай-ақ, тӛрт бұтақтарды, бірақ
үлкенірек еніне 1/2 қабаты бойынша кескінделген ағаш.
Қабылдау ережелері, таңбалау, орау, тасымалдау және сақтау дайындама-
ларды тиісті стандарттарда декларациясында кӛрсетілген қарау кезінде кесілген
ағаш шығарылды.
Сондай-ақ
дайындау, арнайы мақсаттағы, оның ішінде
дайындау авиациялық қылқан жапырақты (МемСТ 2646-71) және жалпақ
жапырақты (МемСТ 2996-79) тұқымдар дайындама үшін (МемСТ 16424-83),
шаңғы дайындамалар (МемСТ 48-86), ағаш дайындама резонанстық үшін
музыкалық аспаптар (ТУ 205 РСФСР 08.866-89), мейрам үшін дайындама
(МемСТ 12457-77) және т. Б. әзірленеді.
Қысқаша кейбір осы сортименттерді қарастырайық.
Шаңғы дайындау үшін
арналады, спорттық-жүгіру, жасӛспірімдер,
туристік, орман және балалар шаңғы үшін арналады.
Дайындамалар 13-тен 27-
ге дейін алты ӛлшемдері болады.
Дайындамалардың ені 55 мм және одан
градациясымен 5 мм, ұзындығы 1000-ден 2400 мм градациясымен 100 мм.
Дайындамаларды әзірлейді ағаштан, қайыңның, ал жекелеген бӛлшектері кӛп
қабатты шаңғылар – үйеңкі, шетен, шамшат, шегіршін және қызыл қайың
.
Сапасы бойынша ағаш дайындамасы үш сорттан болуы мүмкін.
Ішінде
шектелетін ақаулары:
саңырауқұлақты зақымдануы, жүрек құрылыстар,
жарықтар, қисаю, ағаштың қалып қалған бүйірі.
Резонанстық дайындамалар шертпелі және қияқты аспаптар үшін
арналады.
Дайындаманы дайындау ағаштан жасалған шырша мен майқарағай-
дың, кавказ және айрықша келісім бойынша, самырсын сібірден әзірлейді.
Мақсатына қарай орнатылған түрлі ӛлшемдері бар дайындамалар. Олардың
ұзындығы болуы мүмкін 280 дейін 2700 мм, ені 30 мм және одан кӛп, ал
қалыңдығы 4-тен 53 мм.
Дайындама радиалды кесу болуы керек. Ал
перне-
тақталар бос және ішекті аспаптар шертпелі ӛнімділігі макроқұрылым және
ағаш кемістігі кесілген талаптар енгізді [28].
Достарыңызбен бөлісу: