сурет.  Кеуде қуысының іиеңберін ө.ииеу

5 сурет. 
Кеуде қуысының іиеңберін ө.ииеу.
Екі квлын жайып түрган баланың жауырын бүрышының астынан сантиметр- 
лік таспаны еткізіп, қолды төмен түсіргізеді. Сосын таспаны сүт безінш маңай 
дөңгелекшелерініңтөменгі жиегімен жүргізеді. Ересек қыздарда сүт безінің жоғарғы 
жағындағы қабырғамен, ягни кеуде терісінің сүт безіне ауысатын жерінен, олшейді. 
Баланың иығын көтермеуін, колын қозғамауын кадағалау кажет. Өлшеп жатқанда 
таепаны жұмсақ тканьдерді сәл қысыпқыраіі түратындай етіп тарту керек.
Бас шеңберін отырғызып немесе жатқызып, сантиметрлік гаспамен өлшей- 
ді: желке шүйелері мен кастын үстіндегі дота аралыктарымен таспаны он жақ 
самайдан айналдыра әкеліп, сол жакка қарай маңайка жеткізе өлшейді 
(6 сурет).
6 сурет. Бас іиеңберін өлшеу.
56

7 сурет. 
Денеиің ә р б ір бөлш ект ерін өлшейтін нүктелер.
Іш шеңбері — кіндіктің немесе іштің шығыңқы тұсынан таспамен кесе көл- 
денең өлшейді.
— Тұлға ұзындыгын сантиметрлік лентамен өлшейді 
(7 
с у р в т ).
 
VII мойын 
омыртқаның жоталы өсіндісі мен құйымшақ аралығын үлкен балаларды түрғы- 
зып, кішкентай балаларды бір бүйіріне жаткызып өлшейді.
— Кол үзындығы — бүғана мен III саусақтың үшына (сырт жағынан) дейінгі 
аралык бойынша анықтайды.
— Иык үзындыгы — бұғана мен білек буынының үсті.
— Білек үзындыгы — білек буыны мен III саусақтын үшы.
— Аяқ үзындыгы — үлкен үршык пен табан аралығы (сырт жағынан өлшейді).
— Сан үзындығы — үлкен үршық пен тізе асты шұңқырындағы көлденсң сы- 
зык аралыгы.
— Балтыр үзындығы — көлденең сызық пен тобық аралыгы.
— Иык шеңбері — төмен түсірілген колдың жоғары үштен бір бөлігінде колтык 
қуысы деңгейінде өлшейді. Жақсы дамыған жерінде таспаны көлденең жүргізеді.
— Сан шеңбері — бөксе түсынан көлденең жүргізілген таспамен өлшейді.
— Балтыр шеңбері — балтыр етінің жақсы дамыған жерінен гаспа көлденең 
жүргізіліп өлшенеді.
ДЕНЕ ДАМУЫН БАҒАЛАУ
Баланың денесінің дамуының әртүрлі көрсеткіштерінде байқалатын түр- 
ленулерді ескере отырып, қалыпты корсеткіштерді анықтау керек.
Дене дамуын бағалау әдістері өте көп. Практикалык жағдайда көбіне 2 әдіс 
колданылады: параметриялык немесе сигмальды және параметриялык емес не­
месе центильды.
57