С. Б. Балшыкеев
жүктеу/скачать 1,13 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақстардың прототиптері (сақтар, үйсіндер, оғыздар
- «Шах-Намасында»
| Қазақстандағы Ислам.
Ең алғаш мҧсылман-миссионерлер Қазіргі заманғы Қазақстанның оңтҥстік облыстарында VIII ғасырдың басында араб қолбасшысы Кутейба ибн Муслиммен бірге келеді. Бҧл арабтар мен тҥркілер, қытайлар мен арабтар, тҥркілер мен қытайлар арысындағы соғыс басталған кезең еді. Арабтардың соғыстағы жеңістері жаулап алған халықтардың исламдандыруын алдын ала белгілеген. Қазақстан аумағындағы халықтың қала және ірі қоныстарда тҧратын кӛшпенді және отырықшы халықтан қҧралғаны белгілі. Исламның әлеуметтік базасы - Сайрам (ертедегі Исфиджаб), тараз, Қҧлан, Сауран және басқа қалалардағы халық саны болып табылды. Қырдағы тайпалар жаңа дінді анағҧрлым кешірек қабылдаған. Қазақстардың прототиптері (сақтар, үйсіндер, оғыздар, қарлұқтар мен тағы басқалары) исламдық дін ілімін бірыңғай қабылдаған жоқ: әдетте, бҧл дінді алдымен билік басындағылар, содан соң, олардың қызметшілері қабылдаған. Қоғамның едәуір бӛлігі жаңа дінді меркантилистік тҥсініктерді басшылыққа ала отырып, амалсыздан 109 қабылдады: ислам дінін қабылдағандар алым-салықтан босатылды, олар ҥшін жеңілдетілген салықтар белгіленді, оларға әр тҥрлі келеңсіз жағдайларда кӛмек және қолдау кӛрсетілді. Ал, жаңа дінге қарсы шыққандар керісінше, не жойылды, немесе, қатаң дискриминацияға тап болды. Жаңа дін әрқашанда алдыңғы діндерге қарсы шығып отырды. Және бҧл коллизия әрқашанда бейбітшілік жолмен шешіліп отырған жоқ: исламға және арабтарға қарсы дҧғалар ғасырлар бойғы дәстҥрлерге сҥйенді. Фердоусидің «Шах-Намасында» халықты «жат жерліктерге» қарсы әрекет жасауға шақырғаны тегін емес. Ислам қазақтардың прототиптері арасында болған нанымдардың алдында басымшылық белгілері болғаны сӛзсіз анық: жалғыз Қҧдайға табыну, барлығының Қҧдайдың алдында тең болуы, нақты адамгершілік уағыздары. Ең бастысы, жаңа діннің арқасында бай араб мәдениетімен танысу, Қазақстан аумағында тҧратын халықтар арасында мәдени қарым- қатынастарды нығайту мҥмкіншілігі туындады. жүктеу/скачать 1,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|