С. Ə. Тортаев орта ғасырлардағы азия жəне африка тарихы алматы 2009
ХVІ—ХVІІ ғасырлардағы жағалық шығыс Африка
жүктеу/скачать 7,49 Mb. Pdf көрінісі
|
| ХVІ—ХVІІ ғасырлардағы жағалық шығыс Африка. ХVІ—
ХVІІ ғасырларда жағалық қалалар тəуелсіз болды. Оларды ескі əулеттер басқарды. 1498 жылы Малиндиге Индияға бара жатқан Васко да Гама тоқтаған болатын (жергілікті лоцман оның эскадра- сын Каликутке бастап барған). Португалдықтардың басты мақсаты Индия болатын. Ал Африканың шығысындағы жағалық елдер мен мекендер алыс сапарда тоқтап, дем алып, азық-қорын толықтырып, кемелерді жөндеп алу үшін керек еді. Бірақ 1502 жылы Килва көсемі салық төлеп тұруға уəде берді. Ал 1505 жылы Килвада еуропалықтар бекінісі салынып, 500 сол- дат орналастырылды. Сол жылы Софала мен Мозамбикте де португалдықтар форттары пайда болды. Осы кезден бастап шығыс жағалықтағы жетекші рөл тəуелсіздігін жоғалтқан Килваның ор- нына оның Солтүстігіндегі Пата, Момбаса, Малинди қалаларына көшті. Бұл бай, гүлденген қалалар еді. Негізгі дəнді дақылдар тары мен күріш болды. Сонымен қатар мұнда жеміс те /апельсин, лимон, банан, гранат, жүзім.../ өсірілді. Көкөніс, мақта, қант тростнигі де өсірілетін. Балық ау- лау шаруашылықтың маңызды саласының бірі болды. Теңіз тасбақаларының кабыршығын жəне інжу жинаумен де шұғыл- данды. Мал шаруашылығы онша маңызды орын алған жоқ. Кенияда сиыр малы өсірілді. Қой да бағылатын. Аңшылықпен де айналыса- тын. Піл сүйегі, барыс, жираф, леопард, маймыл т.б. аңдардың бағалы терілері едеəуір пайда келтіретін. Жағалық елдердің тұрғындары пайдалы кен қазбаларын өндірумен де шұғылданды. Қолөнершілер əртүрлі металдан, сүйек пен ағаштан əшекей бұйымдар, қару-жарақтар, еңбек құрал-жабдықтарын жасады. Саудамен де айналысты. Сауда негізінен Таяу Шығыс елдерімен, Индиямен, тіпті Қытаймен, Индонезиядағы елдермен де жүргізілді. Бұл бай қалалар мен мемлекеттер ХVІ ғасырдың аяғында, ХVІІ ғасырда қиын жағдайда болды. Оңтүстігінен-португалдықтар, солтүстігінен арабтар қыспағына ұшырады. Осындай қауіп алдын- да жағалық қалалардың басшылары, көбінесе португалдықтармен одақтаса бастайтын. Тек Момбаса ғана біраз уақыт өз тəуелсіздігін сақтап тұрды. Ол 1505, 1528, 1589 жылдарда португалдықтар шабу- ылын тойтара алды. ХVІІ ғасырдағы португалдықтарға қарсы күштің орталығы Пате қаласы болды. Онда 1637, 1660, 1678, 1686, 1687 жылдарда ірі көтерілістер болды. Олардың азаттық күресіне Оманнан жіберілген отрядтар көмектесті. Бірақ барлық көтерілістер ақыры жеңіліп от- 372 373 ырды. Тек 1698 жылы Пате мен Оманның біріккен қарулы күштері португалдықтардан Момбасаны, кейінірек — Занзибарды азат етті. ХVІІІ ғасырда шығыс жағалықтағы Африка калалары Оман сұлтанының вассалына айналды. Оның наместнигі Занзибарды өзінің резиденциясы етті. жүктеу/скачать 7,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|