С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| дениетті, бірнеше мeдениетті сөздері бір-біріне мағыналары жуық сөздер, өйткені бұл сөздердің
бірінші сыңары саны жағынан бірден артық дегенді білдіретін сөздер. Ресейде білімнің осы саласын- дағы зерттеулердің кейбіреуін мультимeдениетті немесе көпмeдениетті білім беру деп атаған, десек те бұл терминдер арқылы көпэтникалық немесе бірнешеэтникалық білім беру туралы сөз болып отырғанын түсіну қиын емес. [1,12-б] Көпм`дениетті тұлға тарихи санамен қоса, жарқын географиялық, ғаламшарлық санаға ие болып, туған елін, кіші отанын, туған жерін, отбасын сезіну керек. Мұндай сана-сезімді географиямен қоса елтану, этнография, экологиялық п`ндер де қалыптастырады, өйткені олардың барлығы этнос пен м`дениет м`селесіне, этном`дени білім беруге т`н қорғаушы д`стүрге бағытталған. Бұл ретте м`де- ниет экологиясы, этнос экологиясы, адам экологиясы, рух экологиясы, адамгершілік экологиясы т.б. сияқты ғылым мен білім берудің жаңа бағыттары туралы сөз болып отыр. Олар көпм`дениетті тұлғаның Жерді ортақ үй ретінде, Қазақстанды ортақ отанымыз ретінде сезіну, ортақ үй мен еліміздің табиғатына жауапкершілікпен қарау сезімі сияқты қасиеттерін анықтайды. Көпм`дениетті тұлға қиял-сезімі дамыған, н`зік сезімді, `семдікке жаны құмар, сұлулықты баға- лай білетін, көркем талғамы бар, өнер туындыларынан хабары мол (театр, кино, теледидар, `дебиет- тің арқасында) жарқын көркем-эстетикалық санаға да ие болу керек. Көркем-эстетикалық сананың ерекшелігі оның іс жүзінде көркем шығармашылық, музыкалық аспапта ойнау, `н айту, сурет салу т.б. іс-`рекетте көрініс табуы. Сондықтан ол этном`дени білім берудің мақсаттарына көбірек с`йкес келеді. Оның қалыптасуы адамға өзінің халықтың м`дениетіне қатыстылығын сезінуге мүмкіндік береді, ұлттық айқындық жеке адамның бойына шоғырланып, `р түрлі м`дениеттердің ерекшелігін д`лелдеу құзыреттілігінің қалыптасуына ықпал етеді. Осылайша көпм`дениетті тұлғаның негізгі қасиеттерін айқындап, ғалымдардың, ұстаздардың көпм`дениеттіліктің м`нін, көпм`дениетті білім беру ұғымын ашу м`селесі бойынша `р түрлі көзқа- растарын ескере отырып, көпм`дениетті тұлғаның көрсеткіштерін сипаттай келе біз өзіміздің анықта- мамызды береміз. Біздің түсінігіміз бойынша, көпмeдениетті тұлға- жалпыадамзаттық құндылықтармен байла- ныстыра отырып, ұлттық құндылықтарды сіңіріп, көпмeдениетті ортада танымның, қарым- қатынастың, өзара eрекеттестіктің тeсілдерін жүзеге асыруда көрініс табатын өзіндік ұстаным мен қасиеттерді сақтап, адамның жаңа өмір салтын игеруге тұтастай дайындығын көрсететін күрделі интегративті құрылым. Көпм`дениетті тұлғаның құрылымын біз төмендегі суретте көрсетуге тырыстық. (сурет№1) Көпм`дениетті білім беру ұғымы (multicultural education) `лемдік педагогикада 1960-жылдары кеңінен тараған еді, ал Ресейде бұл ғылыми ұғымды 1990-жылдары қолданысқа енгізді. 1977 жылы оның ең бірінші анықтамасы берілді. Яғни көпм`дениетті білім беру дегеніміз тілдік, этникалық, ұлттық немесе н`сілдік белгісі бойынша айырмашылығы бар екі немесе одан да көп м`дениетті Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 253 қамтитын педагогикалық үрдісті ұйымдастыру мен мазмұнынан құралған т`рбие жұмысы. Жаңа мыңжылдық қарсаңында ЮНЕСКО білім берудің жаһандық тұжырымдамасын анықтады, оның міндеті – болашақ қоғамда `лем м`дениетінің құндылықтары мен мұраттарының, толеранттық пен белсенді м`дениаралық байланыстың басты орында болуын қамтамасыз ету; халықаралық ынты- мақтастықты дамыту бүкіл `лемде тұрақты даму түрі бойынша білім беруді тарату мен дамытудың басты шарты болып табылады. Сондықтан білім беруді дамыту үшін білім берудің негізгі міндеті мен мақсатын айқындау қажет, атап айтқанда, тұтас қоғамды `рдайым дамытып, жақсартып отыру мінде- тін сақтап, кеңейту арқылы мынаған қол жеткізуге болады: жеке адамның дамуына мүмкіндік жасап, `леуметтік икемділікті ж`не жеке тұлғаның заманауи интегративті қасиеті ретінде көпм`дениеттілікті қалыптастыруды қамтамасыз ететін білім беруге адамдардың барлығының қол жеткізе алуы. Жоғарыда айтылғандар көпм`дениетті білім берудің өзектілігін д`лелдей түседі, ол осы м`селе бойынша ресейлік ғалымдардың зерттеу п`ні болып табылады. Е.В.Бондаревская, Г.Д.Дмитриев, З.А.Малькованың осы бағыттағы еңбектері назар аударуға тұрарлық.[2,1,3] Мысалы, Е.В.Бондаревская [2,23-б] көпм`дениетті білім берудің міндеттерінің бірі `р түрлі м`дени орта жасау деп есептейді, ондай ортада баланың дамуы, оның т`жірибе мен м`дени мінез- құлқыққа ие болуы жүзеге асып, оның м`дени өзін-өзі айқындауына ж`не өзінің шығармашылық қабілетін көрсетуге көмек беріледі. жүктеу/скачать 7,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|