С. Г. Тажбаева Редакция алқасы
жүктеу/скачать 7,04 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г.
272 атау саяси м`нге ие болды. Түркі деп түркілердің қол астында болған өзге тайпалар да атала бастады. VІІІ ғасырдың ортасынан бастап түркі деген атау біраз уақытқа дейін жазба деректерде аталмайды. Бұл кезде түркі деген жалпы атаудың орнына жекелеген түркі тектес тайпалардың аты (теле, қырғыз, тоғыз-оғыз, ұйғыр, қарлұқ, қыпшақ) аталады. Түркі атауы Х ғасырда қайта тарихи аренаға шығады. қашқардағы, баласағұндағы хандар (қағандар) өздеріне тағы да түркі деген этностық атау таңады. Түркі деген атау сол замандағы араб географтарының да еңбектерінде кездеседі [5]. Міне, осындай тарихи ұғым қазіргі ХХІ ғасырда қайтадан саяси м`нге ие болып отыр. Сондықтан біз сауалнамаға осындай сұрақ қосып, білімгерлердің ой-пікірін білгіміз келді. Себебі, ежелгі д`уірдегі `деби ескерткіштерді меңгертуде бұл терминді жиі қолданамыз. Бұл термин ерте кездегі халықтық тұтастық, бірлік ұғымында қолданылады. Бұл сұраққа сауалнамаға жауап берушілердің 83,7% «и`» деп жауап берсе, 5,2% «жоқ», 11,1% «білмеймін» деп жауап берген. Сұрақ «түркілер дегеніміз кімдер?» немесе «түркілер туралы не білесіз?» деп емес, «түркілер ұғымы сізге жақын ба?» деп қойылды. Себебі, ежелгі `деби мұралар мен тарихты меңгертуде сөз болатын оқиғалардың барлығы түркі халықтарына ортақ болып келеді. Жастар бұл кезең тарихын өзімнің өткенім деп қабылдағанда ғана м`н-мағынасын ұғынып, сезіне алады. Сондықтан «түркілер» деген термин қолданылған тұста білімгер «бұл менің халқым, менің ата-бабам туралы» деп қабыл- дауы л`зім. Біз сауалнама жүргізу барысында осы м`селеге де назар аудардық. Сауалнаманың «Түркілерге ортақ тарих, м`дениет, таным, философия бар деп ойлайсыз ба?» деген сауалына 84,6% «и`» деп, 1,7% «жоқ» деп, ал 13,7% «білмеймін» деп жауап берген. Ойланарлық жайт. Біршама оңай сұрақ сияқты. Бірақ «жоқ» ж`не «білмеймін» деп жауап берген 15,4% білім- герлер түркі халықтарына қай халықтар жататынын білмей ме, Қазақстан тарихын мектепте, универ- ситет қабырғасында оқымаған ба, берген білімді қабылдаған ба деген ойға қаламыз. Мұның сыр- тында `ртүрлі саяси, қоғамдық ж`не экономикалық байланыстар туралы іс-шаралар, БАҚ берілетін ақпараттар мен м`ліметтерді оқымай ма, көрмей ме, м`н бермей ме? dлде бұл тақырыпқа мүлде қызықпай ма? Болмаса жастардың «ұқсас киімдер, аспаптар бар» деген жауабы бұл м`селе жөнінде біраз жұмыстар атқару керектігін аңғартады. «Барлық түрік халықтарын бір деп, бір-біріне туыс деп санайсыз ба?» деген келесі сауалға білім- герлердің 78,6% – «и`» деп, 8,5% – «жоқ» деп, 12.9% – «білмеймін» деп жауап берген. Ал «Ежелгі д`уір `дебиеті, м`дениеті, тарихы жайлы мағлұматтар жеткілікі насихатталады деп ойлайсыз ба? Осы м`селеге қатысты ұсыныстарыңыз бар ма?» деген сауалға 29,9% – «и`», 52,1% – «жоқ», 18% – «білмеймін» деп жауап берген. Бұл кезең тарихының жалпы қазақ қоғамында насихатталуы кемшін екенін жоққа шығара алмаймыз. dсіресе жүйелі насихат жоқ. Жекелеген ғылыми еңбектер, моно- графиялар, шетелдік материалдардың жарық көріп жатқанын жоққа шығармаймыз. бірақ, ең алдымен қарапайым іргелі, жүйелі, бірізді қарапайым түсінік қалыптастырып алу қажет. Сосын барып ғана оның ғылыми негізі анықталып, талдау, саралау жұмыстары жүргізіле бастайды. Қазіргі білім беру жүйесіне жетпей жатқаны да осы сияқты. «Ежелгі `деби ескерткіштер кейіпкерлерін өзіңіздің ата-бабам деп сенізесіз бе?» деген сауалға кейбір білімгерлер «жартылай» деп жауап берген екен. 58,1% – «и`» десе, 13,7% – «жоқ» деп, ал 28,2% – «білмеймін» дейді. «Жартылай» деген жауаптың иесі осы 28,2% құрамындағылар. Бізді д`л осы жауап ойландырды. Қалай жартылай болуы мүмкін? Ауызша сұхбатымызда «бұрынғы қазақтар солардан тараған шығар, бірақ қазіргі қазақтарға онша қатысы жоқ» деп жауап берді. Қазіргі жас- тардың «ата-баба», «көне тарих» деген ұғымды басқаша қабылдайтынын аңғардық. Бұл сауалнамадан жасаған қортындымыз, жастардың көпшілігі өздерін ескі заманмен бірлікте қарастырмайды. Көне кезеңді өздеріне жат санайды, көне түркі тайпаларын ата-бабамыз, олардың тарихы, м`дениеті, д`стүрі мен `дебиеті де менікі деп санамайды. Яғни, бүгінгінің ең үлкен пробле- масы – көне кезең мен бүгінгі заман арасындағы байланыс үзілген. Бұған, `рине, Кеңестік кезеңнің зор ықпал жасағанын білеміз. Сондықтан, бірінші кезекте, көне тарихымыз бен бүгінгі ұрпақ арасын- дағы жалғастықты насихаттайтын, ашып көрсететін, жастар санасына сіңдіретін жұмыстар атқа- руымыз керек. 1. nл-Фараби. nлеуметтік-этикалық трактаттар. – Алматы: Ғылым, 1975. – 420 б. 2. Президент Н.А. Назарбаев и современный Казахстан. Том III. Н.А. Назарбаев и внешняя политика Казахстана: сборник документов и материалов в трех томах / Отв. ред. Б.К. Султанов. – Алматы: КИСИ при Президенте РК, 2010. – 340 с. 3. Қазақтың тарихи жадын қайта тірілткен тұлға. //«Жас Алаш». – 12 ақпан. – 2015 4. Мeжитов С. Тарихи жад – сананы қалыптастырады // Қазақ eдебиеті. - №35 (3251). – 2015. 5. Қазақ этногенезінің түркілік кезеңі / https://kk.wikipedia.org Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 273 жүктеу/скачать 7,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|