С. Г. Тажбаева Редакция алқасы

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
111 
 
3.  Жоғары  деңгей:  Лидерлікке  қызығушылығы  айқын  байқалады.  Оның  қоғам  сұранысынан, 
`леуметтік  тапсырыстан  туындап  отырғанын,  мұғалім  үшін  м`нділігін  толық  түсінеді.  Осы  саладан 
тұрақты  қызығушылығын,  білімдерін  таныта  алады.  Лидерлік  саладан  білімі  жеткілікті.  Лидерлік 
сапаларды жақсы меңгерген. Мұғалім лидердің атқаратын рөлін толық біледі. Оларды практикалық, 
өмірлік іс-`рекеттерінде көрсетуге ұмтылады. Топтық  іс-шараларда аса белсенділік танытады. Өзіне 
сенімді. Проблемаларды өздігінен шеше алады. Топқа ықпал ете алады, оларды соңынан ерте алады.  
Сыни  жағдаяттарда  батылдылық,  жігерлілік  танытады.  Өзінің  стратегиялық  қырағылығын  көрсете 
біледі.  Өзінің  лидерлік  `рекеттерін  жете  түсінеді.  Сыни  жағдаяттарда  қолданатын  өзінің  лидерлік 
амал-т`сілдерін  біледі.  Оларды  өздігінен  талдайды  ж`не  бағалай  алады.  Лидерлік  `рекеттердегі 
адамилықты, жағымдылықты, пайдалылықты, қажеттілікті, к`сібилікті ажырата алады. 
Осы  жасалған  модельді  болашақ  мұғалімдердің  к`сіби  даярлығында  тиімді  жүзеге  асыру  мақса-
тында білім беру ортасын анықтап алу қажет болды. Зерттеу барысында біз жоғары оқу орнындағы 
білім  беру  ортасын  кіріктірілген  кеңістіктер  (оқу,  мотивациялық,  тeрбие  жeне  дамытушылық) 
тұрғысынан қарастырдық ж`не оның мүмкіндіктерін пайдалануды мақсат тұттық. 
Оқу кеңістігі  когнитивтік  компонентті  қалыптастыруды  қамтамасыздандыруымен  ерекшеленеді. 
Ол элективтік курсты, оқу курстарының модулін, лидерліктің теориялық аспектілері бойынша жеке 
сабақтарды  қамтиды.  М`селен  оқу  курстарының  модулі  бойынша  «Лидерліктің  теориялық  негізі», 
«Лидерлік  сапа»  тақырыбындағы  д`рістер  «Педагогика»,  «Жалпы  психология»,  «Саясаттану», 
«Шешендік  өнер»  ж`не  т.б.  п`ндер  аясында  оқытылуы  ұсынылады.  Осы  п`ндердің  оқу-`дістемелік 
кешендеріне  қазіргі  мамандардың  лидерлік  сапасын  қалыптастыруға  ықпал  ететін  сұрақтарды 
ендірген жөн. Сондай-ақ, «Лидер тұлғасы» тақырыбындағы жеке сабақтар студенттерді өзінің лидер-
лік  сапалары  арқасында  жетістіктерге  жеткен  табысты  мамандардың  к`сіби  қалыптасу  ерекшелік-
терімен таныстырады.  
Болашақ  мұғалімдердің  к`сіби  іс-`рекеттерінде  маңызды  болып  табылатын  лидерліктің  м`ні 
туралы  жалпы  түсініктер  қалыптастыруда  «Мұғалімінің  лидерлік  сапасы»  атты  элективтік  курстың 
маңызы  зор.  Курстың  мазмұны  лидерліктің  м`ні  мен  мазмұнын;  лидерліктің  құрылымын,  лидердің 
стильдері  мен  атқаратын  қызметтерін;  мұғалім-лидер  тұлғасын;  мұғалім  лидер  рөлін;  лидерліктің 
психологиялық  негіздері;  философиялық  ж`не  тарихи  м`дениет  тұрғысынан  адами  өмір  сүруі  мен 
к`сіби іс-`рекетінің м`ні; к`сіби іс-`рекеттің адамгершілік негіздері; қарым-қатынас жасайтын серік-
тестеріне  ықпал  ете  алу  арнайы  іскерліктерін  қалыптастыру;  құқықтық  т`рбие  негіздері;  адамдарға 
ықпал ету т`сілдерін қамтиды.  
Дамытушы кеңістік студенттердің танымдық белсенділіктерін ынталандыруға қабілетті, олардың 
тренингтерге,  к`сіби  байқауларға  ж`не  іскерлік  ойындарға  қатысудағы,  ұжымдық  жобалардағы  іс-
`рекеттерді қамтиды. Осындай іс-`рекеттерге қатысу алған теориялық білімдерін практикалық тұрғы-
дан іс жүзіне асыруға септігін тигізеді. Олардың ішіндегі ең маңыздысы болып олардың н`тижелерін 
бұқаралық  жариялау  (акциялар,  бұқаралық  ақпарат  құралдарында  жариялау,  студенттік  конферен-
цияларда  баяндау  ж`не  т.б.)  табылады.  Бұл  іс-`рекеттік-н`ттижелік  компоненттің  қалыптасуына 
ықпал етеді. 
Мотивациялық  кеңістік    мотивациялық  компоненттің  қалыптасуын  қамтамасыздандырады  ж`не 
`р  түрлі  коммуникациялар  формасы  мен  студенттің  іс-`рекетін  сырттай  бағалауды  ендіреді.  Бұл 
оқытушылар  мен  студенттердің  ішкі  (к`сіби  т`жірибесін  игеру;  өзін-өзі  жүзеге  асыру  мүмкіндігі; 
өзін-өзі дамыту мотиві) ж`не сыртқы мотивтерін (білімге ж`не т`жірибеге сұраныс; оқу-танымдық іс-
`рекетке  талпыныс;  білімді  жеке  меңгеру  амалдарына,  к`сіби  іс-`рекетті  ғылыми  тұрғыдан  тану 
`дістеріне қызығушылық)  жүзеге асыруға бағытталған қарым-қатынас формасы.  
Тeрбие  кеңістігі  лидерлік  сапаларын  қалыптастыруға  ықпал  ететін  студенттер  үшін  `леуметтік 
тұрғыдан  маңызды  ж`не  құнды  жағдайлар,  жағдаяттар,  оқиғалар  жиынтығы.  Оған  қоса  т`рбие  сту-
денттің  жеке  тұлғасына  сабақтарда  ықпал  етуді,  сондай-ақ  сабақтан  тыс  уақыттарда  студенттің 
лидерлік сапасын дамытуға арналған оңтайлы жағдайлар арқылы `сер етуді болжайды. Сыртқы орта-
ны ұйымдастыру (олимпиадалар, PR-акциялар, байқаулар, жобалар) арқылы қатысуға қызығушылық-
тары  мен  сұраныстарын  арттырады;  тануға  ж`не  өзіне-өзі  талдау  жасауға  сұранысы  туады;  өзін 
рухани, адамгершілік ж`не интеллектуалды тұрғыдағы маман тұрғысынан қажетті құнды бағыттарын 
қалыптастыруды  жобалайды.  Рефлекция  механизмдері  арқылы  студенттің  өзін-өзі  бағалау,  өзін-өзі 
т`рбиелеу,  өзін-өзі  дамыту,  өзін-өзі  жетілдіру  туралы  қызметі  белсендіріледі.  Сонымен  болашақ 
мұғалімдердің  лидерлік  сапасын  қалыптастыру  моделін  н`тижелі  жүзеге  асыру  жоғары  педагоги-

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
112 
калық оқу орнының білім беру ортасы мүмкіндіктерін тиімді пайдаланудан талап етіледі. 
1 
Абдигапбарова  У.М.,  Баймуханбетов  Б.М.  Болашақ  мұғалімнің  лидерлік  сапасын  қалыптастырудың 
педагогикалық шарттары. Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы «Арнайы педагогика». №2. 2015. 
2  Баймуханбетов  Б.М.  Болашақ  бастауыш  сынып  мұғалімдерінің  лидерлік  сапасын  қалыптастыру. 
Философия докторы (PhD) ғылыми дeрежесін алу үшін дайындалған диссертация. Алматы, 2014 ж. – 158 б. 
3  Афанасьев   В.Г.   Моделирование   как   метод   исследования   социальных  систем  // Системные 
исследования: методологические проблемы: ежегодник. М.: Рос. АН., 1982. – С. 17–20. 

жүктеу/скачать 7,04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: