мерзімге тәрбиелеуге беріледі. Патронат тәрбиешілердің еңбегіне

акы  төлеу 
және  төрбиелеуге  алынған  балалар  санына  қарай 
берілетін 
жеңілдіктер Қазақстан Республикасының зандарымен
белгіленеді.
Баланы тәрбиелеуге беру туралы  шарт:  1) дәлелді себептері 
(сыркатгану, отбасылық немесе материалдық жағдайдың езгеруі, 
баламен өзара түсіністіктің болмауы, балалар арасындағы жан- 
жалдар және  басқалар)  болған  кезде  патронат тәрбиешілердің 
бастамасы  бойынша;  2)  баланы  асырап-бағу,  төрбиелеу  және 
бйіім  беруде  колайсыз  жағдайлар туған  кезде  корғаншы  және 
қамкоршы  органның бастамасы бойынша;  3) бала ата-анасына 
қайтарып  берілген  немесе  бала  асырап  алынған  жағдайларда 
мерзімінен бүрын бүзылуы мүмкін.
Патронат тәрбиешілер тәрбиеге алынған балаға (балаларға) 
қатысты корғаншылар мен камқоршылар сияқты қүқықтар мен 
міндетгерге ие болады. Оларға осы заңның  108-бабында көздел- 
ген талаптар қойылады.  Патронат тәрбиешілерді  іріктеп алуды 
корғаншы және қамқоршы органдар жүзеге асырады.  Шарт бо- 
йынша оны патронат тәрбиешілерге беру үшін баланы (балалар- 
ды)  алдын  ала  тандауды  қорғаншы  жөне  қамқоршы  органмен 
келісім бойынша баланы (балаларды) огбасына қабылдауға тілек 
білдірген адамдар жүзеге асырады.
Ағалы-інілерді, апалы-сінділерді (қарындастарын) ажыратуға 
жол берілмейді, бүған олардын мүдделеріне сай келетін жағдай- 
лар  косылмайды.  Баланы  (балаларды)  патронат тәрбиешілерге 
беру оның пікірі ескеріле отырып жүзеге асырылады. Он жасқа 
толған бала (балалар) оның келісімімен ғана берілуі мүмкін.
Патронат тәрбиешілерге беріл ген бала (балалар) өзіне тиесілі 
алиментгерге,  зейнетақыға,  жәрдемақыға  және  басқа  да  әлеу- 
меттік төлемдерге қүқығын, сондай-ақ түрғын үй-жайға меншік 
құқығын  немесе түрғын  үй-жайды  пайдалану құқығьш сақтай- 
ды. Тұрғын үй-жайы болмаған кезде, тұрғын үй зандарына сәйкес 
оған тұрғын үй-жай берілуіне кұкығы бар.
Қорганшы  және  қамқоршы  орган  патронат  тәрбиешілерге 
кажетті  көмек  көрсетуге,  баланың  (балалардың)  өмірі  мен 
төрбиесіне  қалыпты  жағдай  туғызуға  жәрдемдесуге  міндетгі, 
сондай-ақ патронат тәрбиешілерге жүктелген баланы (балалар- 
ды)  асырап-бағу,  тәрбиелеу  және  оған  білім  беру  міндеттерін 
орындауға бақылауды жүзеге асыруға құқылы.
4.1. 
Мұра және мүрагерлік. Мұрагерлік — кайтыс болған аза- 
мат (мұра калдырушы) мүлкінің басқа адамға (адамдарға) — мүра-
131

қалдырушының
на тығыз байланысты мына кұкыктар мен міндеттер:  I) егер заң
занды
болып табылатын  ұйымдарға мүше болу  күкығы; 2) өміріне не-
зиянды
тік  міндеттемелерден  туындайтын  күкыктар  мен  міндеттер,
4) зейнетакы төлеу, жәрдемакы ж әне еңбек пен әлеуметпк кам- 
сыздандыру туралы  зан актілерінің негізінде басқа да төлемдер 
төлеу  құкығы;  5)  мүліктік  кұкыктармен  байланысы  жок  жеке 
мүліктік емес құкыктар мұраның кұрамына кірмейді. Мұра қал- 
дырушыға тиесілі болған жеке мүліктік емес кұкыктар мен бас- 
ка да  материалдык емес  игіліктерді  мұрагерлердің жүзеге  асы- 
руы ж әне корғауы  мүмкін.  Мүрагерлік өсиет ж әне (немесе) заң
бойынша жүзеге асырылады.
Мұрагерлік заң бойынша жүзеге асырылуы үшін кемінде екі
жағдай  болу  керек:  біріншіден,  мүраға  ие  болатын  түлға,  заң
бойынша мұрагер болатындардың сапына кіруі керек, екіншіден,
мұрагерлік ашылу керек. Өсиет бойынша мүра беруші мұра алу-
шыны өзінің еркімен өсиетте белгілейді.
Казақстан  Республикасы   Азаматты к  к одек сін ің   1061, 
1062,1063,1064,1065,1066-баптарына сәйкес заң бойынша мұра- 
гер болу кұкығынын бірнеше кезендері  көрсетілген.  Зан бойын- 
ша мұрагер болу кұкығын бірінші кезекте тең үлеспен мүра кал- 
дырушынын балалары, сонын ішінде ол кайтыс болғаннан кейін 
тірі туған балалары, сондай-ак мүра кдлдырушының жұбайы мен
ата-анасы алады.
Заң бойынша мұрагер болу күкығын екінші кезекте тең үлес-
пен  мүра  калдырушынын  ата-анасы  бір,  ата-анасы  бөлек  аға-
•сіңлшері
алады
Заң бойынша мүрагер болу кұкығын үшінші кезектетеч үлес- 
пен  мүра  калдырушынын  туған  немере  ағалары  мен  апалары
алады.
Зан бойынша мұрагер болу күкығын  төртінші кезекте мүра 
қалдырушынын алтыншы агаға дейінгілерін қосканда баска туыс- 
тары алады, бұл ретте туыстык дәрежесі неғүрлым жақын туыс- 
тар  туыстықтын  неғүрлым  алысырак  дәреж едегі  туыстарын 
мұрагерліктен  шетгетеді.  Туыстык  дәреж есін ін   жакындығы 
ортак ата-бабасынан туу саны  негізінде аныкталады.  Әрбір дү- 
ниеге келу бір ата (бір туыстық) дөрежесі деп аталады. Мүрагер-
132

лікке  шакырылған  төртінші  кезектегі  мұрагерлер  тен  үлесте
мұрагер болады.
Заң  бойынша  мүрагер  болу  күкығын  бесінші кезекте,  егер
мұра калдырушымен бір отбасында кемінде он жыл бірге түрса, 
тен үлеспен онынтуыстас аға-інілері мен апа-сінлілері, (карын- 
дастары), өгей әкесі  мен өгей шешесі алады.
Зан  бойынша  мұрагер  болу  кұкығын  алтыншы  кезекте тен 
үлеспен мүра калдырушынын асырауындағы енбекке жарамсыз
адамдар алады.
Зан бойынша мүрагер болу  күкығын  жетінші кезекте мұра 
калдырушы кайтыс болғанға дейін кемінде бір жыл онын асыра- 
уында болған және онымен біргетұрған еңбекке жарамсыз адам- 
дар зан бойынша мұрагерлер катарына жатады.  Баска да зан бо- 
йынша мұрагерлер болған  кезде олар мұрагер болуға  шакыры- 
латын  кезектегі  мұрагерлермен  бірге,  мұранын төрттен бірінен
аспайтын бөлігін мұраға алады.
Егер  мұра  калдырушымен  неке  мұра  ашылғанға  дейін  іс
жүзіндетоктатылғандығы және ерлі-зайыптылардын мұра ашыл- 
ғанға дейін  кемінде бес жыл  бөлек тұрғандығы дәлелденсе, сот 
шешімімен  ерлі-зайыптылар  заң  бойынша  мұрагерліктен  шет-
тетілуі мүмкін.
Мұрагер өзінің мұрагерлікке шақырылғандығы туралы білген
немесе білуге тиіс болған к үннен бастап алты айдың ішінде мұра- 
дан бас тартуға құкылы. Дөлелді себептер болған жағдайда бұл 
мерзімді сот үзартуы мүмкін, алайда бұл  екі айдан аспауға тиіс. 
Мұрадан бас тарту мұрагердің мұраныңашылған жері бойынша 
нотариуска  арыз  беруімен  жасалады.  Егер  сенімхатта  бас тар- 
туға өкілеттік  арнайы  көзделсе,  мұрадан  өкіл  аркылы  бас тар- 
туға болады. Мұрадан бас тартуды кейіннен күшін жоюға неме- 
се кдйтарып алуға  болмайды.  Мұрагер өзіне сол  үшін  берілген 
мерзім өткеннен  кейін  мұрадан  бас тарту  құкығын  жоғалтады. 
Егер ол мұраға калдырған мүлікті іс жүзінде иеленуге кіріссе не 
оған билік етсе, не оның осы мүлікке кұкықтарын куәландыра- 
тын  құжаттарды  алуға  өтініш  жасаса,  ол  бұл  құкықты  аталған 
мерзім  өткенге дейін де  жоғалтады.  Мурагер  мұрадан  бас тарт- 
қан кезде өзінің өсиет бойынша немесе кез келген кезектегі зан 
бойынша мұрагердің қатарындағы баска адамдардын пайдасына 
бас тартатындығын көрсетуге кұқылы. Өсиет калдырушы мұра- 
дан айырған мұрагерлердін пайдасына мұрадан бас тартуға жол 
берілмейді. Сол сияқты, Азаматтық кодексте көзделген жағдай-
133

ларды  қоспағанда,  мұранын бір бөлігінен  бас тартуға,  мүрадан 
ескерту жасап  немесе шарт қойып бас тартуға жол  берілмейді.
Мүрадан  бас  тарт>'шы  өсиетгік  бас  тартудан  бас  тартуға 
құкылы.  Ішінара бас тартуға, ескерту жасап, шарт койып неме- 
се басқа адамнын пайдасына бас тартуға жол берілмейді.
Мүраны  қабылдаған кез келген заң бойынша мүрагер мұра- 
ны бөлуді талап етуге құқылы. Мұраны бөлу мұрагерлердің келі- 
сімі  бойынша оларға тиесілі  үлестерге сәйкес,  ал  келісімге кол 
жетпеген кезде — сот тәртібімен жүргізіледі.
Егер өсиет бойынша да  зан бойынша да мүрагерлер болмаса 
не  мүрагерлердін  ешқайсысынын  мүра  алуға  күкығы  болмаса, 
не олардын бәрі  мұрадан бас тартса, мүра иесіз қалган деп таны- 
лады.  Иесіз калган мұра мұраның ашылған жері  бойынша ком- 
муналдық меншікке ауысады.
Азаматтың ол  қайтыс болған жағдайда өзіне тиесілі  мүлікке 
билік ету жөнінде өз ыктиярын білдіруі өсиет болып танылады. 
Азамат  өзінің  барлык  мүлкін  немесе  онын  бір  бөлігін  зан  бо- 
йынша мұрагерлер тобына кір>етін де, кірмейтін де бір не бірнеше 
адамға, сондай-ак занды тұлгаларға ж әне мемлекетке өсиет етіп 
калдыра алады. Өсиетті өзі жасауға тиіс. Өкіл арқылы өсиет жа- 
сауға жол берілмейді. Өсиет қалдырушы себебін түсіндірместен 
заң бойынша мүрагерлердің біреуін, бірнешеуін  немесе барлы- 
ғын мүрадан айыруға  қүқылы.  Егер өсиеттен өзгеше туындама- 
са, зан бойынша мұрагерді мұрадан айыру оның ұсынылу құқыгы 
бойынша мұрагерлік етуші  ұрпактарына қолданылмайды.
Өсиет  оның  жасалған  жері  мен  уакыты  көрсетіле  отырып, 
жазбаша  нысанда  жасалып,  нотариатта  куәландырылуға  тиіс. 
Мыналар:  1) нотариатта куөландырылған өсиеттер; 2) нотариат- 
та  куәлан/ырылғандарға  теңестірілетін  өсиеттер  тиісінш е 
ресімделген болып танылады. Өсиетке өсиет қалдырушынын өзі 
қол коюы кажет.
Егер  өсиет  калдырушы  дене  кемістіктеріне,  науқастыгана 
немесе сауатсыздығына байланысты өсиетке өзі кол қоя алмаса, 
оның  өтініші  бойынша  оған  нотариустың  немесе  өсиетті  куә- 
ландырушы  баска  адамнын  катысуымен  өсиет қалдырушының 
өсиетке өзі  кол  коя  алмауының себебін  көрсете отырып,  баска 
азаматтың қол қоюы  мүмкін. 
(і
Нотариус  немесе  өсиетті  куәландыратын  өзге  адам,  пайда- 
сына  өсиет  жазылған  немесе  өсиет  калдырудан  бас  тартылған 
адам, оның зайыбы, оның бапалары, ата-аналары, немерелері мен
134

шөберелері,  сондай-ак  өсиет  калдырушының  заң  бойынша 
мұрагерлері, толык өрекетке кабілеттілігін иеленбейтін азамат- 
тар,  сауатсыз  және  өсиетті  окуға  қабілетсіз  баска  да  адамдар, 
жалған жауап бергені үшін соттылығы бар адамдар өсиетті жаза, 
куө  бола  алмайды,  сондай-ақ  есиет  калдырушының  орнына
өсиетке қол қоя алмайды.
Нотариатта  куөландырылған  өсиетті  өсиет  қалдырушы  жа- 
зуы  керек не өсиет калдырушының айтуымен куәңың қатысуы 
аркылы нотариус жазуға тиіс. Өсиет қалдырушының айтуымен 
өсиет жазылған кезде нотариус жалпы жұрт кабылдаған техни- 
калык құралдарды  (жазу  машинкасы, дербес  компьютер  жөне 
т.б.) пайдалануы  мүмкін.  Өсиет  калдырушының айтуы бойын- 
ша нотариус жазған өсиетгі өсиетке қол қойылғанға дейін нота- 
риус пен куәның қатысуы аркылы өсиет калдырушы толық оқып
шығуға тиіс.
Егер  өсиет  калдырушы  дене  кемістіктеріне,  наукастығына 
немесе  сауатсыздығына  байланысты  өсиетті  өзі  оқи  алмайтын 
болса, ол үшін оның мәтінін нотариустың катысуымен куә окып 
береді, ол туралы өсиет калдырушының өсиетті өзі оқи алмауы- 
нын себептері көрсетіліп, өсиетте тиісті жазба жасалады.
Егер нотариат куәландырған өсиет куәның қатысуымен жа- 
салса, өсиетге куәныңтегі, аты жәнетұракты тұратын жері көр- 
сетілуге тиіс.  Осындай  мөліметтер  әсиетке  өсиет  калдырушы- 
нын орнына кол қойған адамға қатысты да енгізілуі тиіс. Өсиет 
қалдырушынын тілегі бойынша нотариус өсиеттің мазмұнымен 
таныспай-ақ  оны  куөландырады  (құпия  өсиет).  Қүпия  өсиет, 
оның жарамсыз болып калу каупімен, есиет калдырушының өз 
қолымен  жазылуға жөне қолы  койылуға,  екі  куәның және но- 
тариустың қатысуымен куәлар қол коятын конвертке салынып, 
желімденуге тиіс.  Куәлар қол қойған конверт куөлардьщ жөне 
нотариустың катысуымен,  нотариус  куөландырып  қол  қоятын
баска конвертке салынып желімденеді.
Нотариус жоқ елді мекендерде тұратын адамдардың өсиетін 
заң актілерінде нотариат өрекеттерін жасауға уәкідщк берілген
лауазымды адамдар куөландырады.
Нотариатта  куөландырылғандарға  теңестірілетін  өсиеттер. 
Ногариатта куөландырылған  есиетгерге:  I)  ауруханаларда, са- 
наторийлерде,  өзге де  емдеу-алдын  алу  мекемелерінде емделіп 
жаткан, сондай-ақ қартгар мен  мүгедектерге арналған үйлерде 
тұратын  азаматтардың  осы  ауруханалардың,  санаторийлердің,
135

өзге  де  емдеу-алдын  алу  мекемелерінін  бас  дәрігерлері  және 
кезекші дәрігерлері, сондай-ак карттар мен мүгедектерге арнал- 
ған  үйлердін  директорлары,  бас  дәрігерлері  куәландырған 
өсиеттері; 2) госпитальдарда, санаторийлерде және баска да әске- 
ри-емдеу мекемелерінде е\щеліп жаткан әскери кызметшілер мен 
баска адамдардын осы госпитальдардың, санаторийлердің және 
басқа да әскери-емдеу мекемелерінің бастыктары, олардың ме- 
дицина  бөлімі  жөніндегі  орынбасарлары,  аға  ж әне  кезекші 
дәрігерлері  куәландырған есиеттері; 3) жүзу кезінде  Казакстан 
Республикасынын  жалауымен  теніз  кемелерінде  немесе  ішкі 
жүзу  кемелерінде  жүрген  азаматтардын  осы  кемелердін  капи- 
тандары  куәландырған  өсиеттері; 4)  барлау ж әне  баска да  экс- 
педицияда жүрген азаматтардың осы экспедициялардың бастык- 
тары  куәландырған  өсиеттері;  5)  нотариустары  ж әне  нотариат 
әрекеттерін жасауға уәкілдік берілген лауазымды адамдары жок 
әскери  бөлімдердін,  күрамалардың,  мекемелердің,  әскери-оку 
орындарының орналаскан мекендеріндегі әскери кызметшілер- 
дің  өсиеттері,  сондай-ак  осы  бөлімдерде  жүмыс  істейтін  жай 
адамдардын, олардың отбасы мүшелерінің және әскери кызмет- 
шілердің отбасы мүшелерініңде әскери бөлі\щердін, күрамалар- 
дың,  мекемелер  мен  оқу  орындарының командирлері  (бастық- 
тары)  куәландырған  өсиеттері;  6)  бас  бостандығынан  айыру 
орындарындағы адамдардың бас бостандығынан айыру орында- 
рының бастықтары куәландырған өсиетгері теңестіріледі.
5.  Азаматтық-қүқықтық жауаптылық
Азаматтық-кұқыктық жауаптылык күкык бүзушынын  мүл- 
кінен айыру,  не алу,  немесе кәсіпкерлікпен  айналысуға тыйым 
салумен,  заңды түлғаны  мөжбүрлікпен  жою,  не  кайта  күрумен 
байланысты, жағымсыз нәтижелі, қүқыктык жауаптылыктың бір 
түрі.  Азаматтык-күқықтық жауаптылыктың бірнеше түрі бар.
Шарт  бойынша  және  шарттан  тыс  жауаптылық.  Шарт  бо- 
йынша  жауаптылык дегеніміз  несие  берушінің  алдындағы  бо- 
рышын  өтемеген,  не  онын толык  ыждакаттылықпен  орындал- 
мағаны үшін шарт, не баска да күқықтык негіздер бойынша бо- 
рышкорға  мүліктей  зиян  әкелетін  жағымсыз  салдарлар.  Шарт 
бойынша  жауаптылықтың  ерекшеяіктері:  біріншіден,  шарт  бо- 
йынша жауаптылықтың күшіне енгеніне дейін субъектілер өзара
136

нақты азаматтық-кукыктык міндеттемемен байланған, мысалы, 
сауда-саттык,  тауар  жеткізу,  жүк  тасу, 
екініиіден,
 
бұндай  жа- 
уаптылык  тараптардың  жасаған  шарттарынан,  не  баска  да
күкыктык  непздерден,  мысалы,  экспортка  оүиымдар  шыгара- 
тын жоспарлы актілерден пайда болады, үшіншіден, осындай жа- 
уаптылыктын кұшіне енуіне  міндеттемені орындамау негіз б< 
лады.
Шартта  белгіленбеген,  бірак  бір тұлғаның  кұкыкка  карсы 
ерекетінін 
нөтижесінде, екінші біртұлғаға келтірілген зиян бо- 
йынша  кұшіне енетін  жауаптылыкты 
шарттан тыс жауапты
- 
яық 
деп атаймыз. Мысалы. кылмыс жасаушы азаматтын менші- 
гіне  кол  сұғып,  оның автокөлігін  ұрлап  мініп  кетіп,  оны  істен 
шығарыгі, шағып тастаса, автокөліктің иесі сот аркылы кылмыс- 
ты  іске  коса  азаматтык  талап  койып,  бұзылған  автокөліктін 
кұнын өтеу жөнінде сот аркылы кылмыскерге, сотталушыға та- 
лап коюға кұкылы.
Сонымен, шарттан тыс жауаптылыктыңтөмендегідей бірнеше 
ерекшеліктері  бар. 
біріншіден,
 
келтірілген  зиянға  дейін,  зиян 
келтіруші  мен жәбірленушінін (зиян шегушінің) арасында аза- 
маттык-кұкыктык міндеттеме болмауы мүмкін, 
екіншіден,
 
шарт- 
тан  тыс  жауаптылыктың,  не  міндеттеменін  тууына  зиян  кел- 
тірушінің кұкыкка  қарсы, кінәлі, айыпты әрекеті  негіз болады, 
үшіншіден, 
міндеттемелік  кұкыктык  катынас  бұл  жерде  жәбір- 
ленушінің  мүліктік  және  мүліктік  емес  шексіз  кұкығынан  ту- 
ындайды,  мысалы  жөбірленушінің денсаулығына,  ар-намысы- 
на, атына. мұлкіне зиян келтірілуі мүмкін. Сондыктан, шартган 
тыс жауаптылық жәбірленушінің шексіз кұкығына кол сұккан, 
не оның кұкығын бұзган кез келген адамға жүктеледі және шарт 
бойынша емес, тек заңмен ретгеледі. 
Төртіншіден,
 
шарттан тыс
жауаптылықтың  іске  асырылуы  үшш  келтірілген  зиян  накты, 
шын мвнінде болу керек.
ынтымактастык
жағдаида
жауаптылык  туралы  ереже  колданылады.  Шарт  не  заңмен 
белгіленгендей, белгілі бір үлес бойынша әрбір борышқорға, не 
зиян  келтірушіге жүктелетін жауаптылықты 
үлестік жауапты- 
лық 
деп  атаймыз.  Егер  шарт  не  заң  бойынша  баскадай  көрсе- 
тілмесе, міндеттемеге бірнеше несие беруші немесе бірнеше бо- 
рышқор  қатынасса,  несие  берушілердің  әркайсысы  міндет-
орындалуын
137

борышкорлармен  тендей  үлесте,  әрбір  борышкор өз борышын 
аткаруға, өтеуге міндетті.
Несие  берушінің алдында  әркайсысы  толык жауап  берепн, 
екі, не одан да көп тұлғалардың (борышкорлар, зиян келтіруші- 
лер)  жауаптылығы 
ынтымақтастық жауаптылық
 
деп  аталады. 
Борыш субъектісін белгілеу және жауаптыпыктың көлемін анык- 
тау кұкығы несие берушіге тиесілі. 
Ынтымақтастық жауапты- 
лық
 
долбарланбайды, тек  шартпен  немесе  заңмен  карастырыл- 
ған жағдайларда орын алады. 
Ынтымақтастық жауаптылық
 
ба- 
рысында несие берушінің міндеттеменің орындалуын әрбір бо- 
рышқордан  не  болмаса  барлык  борышкорлардан  бір  уакытта 
бірдей  тұтас  немесе  бөлініп-бөлініп,  орындалуын  талап  етуге 
құкығы  бар.  Егер  несие  беруш і  бір  борышкордан  алынған 
міндеттемеге қанағаттанбаса, онда ол қалған баска ынтымақтас 
борышкорлардан орындалмаған міндеттеменің орындалуын та- 
лап етуге құқығы бар.  Міндеттеме, борыш толығымен аткдрыл- 
ғанша ынтымақтас борышқорлар борышқор қалпында калады.
Негізгі және қосымша (субсидарлы) жауаптылық. Құқык нор- 
маларының  жалпы  тапсырмаларында  белгіленген  тәртіп  бо- 
йыншатуындайтын борышқор мен зиян келтірушінің жауапты- 
лығы 
негізгі жауаптылық
 
деп аталады. Кұқыктың жалпы норма- 
сына сәйкес зиян келтірген тұлға келтірілген зиянды өзі кдлпы- 
на келтіруге міндетті. Занда белгіленген кейбір жағдайларға бай- 
ланысты  зиян  шеккен  жактың  (ж әбірленуш інің)  құкығын, 
мүддесін  толық  қорғау  ж ән е  канағаттандыру  максатында,
негізгімен катар, 
қосыміиа жауаптылықта
 
тағайындалады. Оның
орын  алуы,  мысалы,  ата-аналардың,  корғаушылардың  14  жас- 
тан  18 жаска дейінгі  кәмелетке толмаған балалардың келтірген 
зиянын өтеу туралы жауаптылығы барысында туындайды. Аза- 
маттык заңнамаларға сәйкес  14  жастан  18  жасқа дейінгі  кәме- 
летке толмаған азаматгар басқа тұлғаларға келтірген зиянды қал- 
пына келтіруде толық, өз беттерімен  жауап береді.  Бірақ, атал- 
ған көмелетке толмаған азаматтардың келтірген зиянды өтейтін 
өздерінің мүлкі, табысы, бір сөзбен айтқанда мүмкіншілігі бол- 
маса, онда олар үшін  зиянды  олардың ата-аналары, корғаншы-
лары калпына келтіреді.
Кері  жауаптылық.  Заң  бойынша  бір  тұлғаның  екінші  бір
тұлғаның әрекеті  үшін  жауаптылығы  регрестік  жауаптылыкқа 
жатады. Мысалы азаматгық заңнамалар бойынша еңбек міндет- 
терін аткару барысында зиян келтірген жүмысшының, кызмет-
138

!
кердш  әрскеп  ұішн  сол  кьпметкер  енбек  етгпн  уйым  жауап 
береді.  Егер,  кызметкердін  арекеті  барысында  ол  істейтін 
касілорын  шян шегетіи болса, онда кері талап сол кы іметкерге 
колланылады.  Сонла,  кері  жауаптын  мәні,  ол  шындығында, 
кіналі болған іиян келтфушіге жауаптылыкты  жүктеу
А іамяттык-кукықтық жауяіггылыістын алгы гаярты 
ал күкыкка 
карсы әрекет.  А іаматтык объективті  және кү іыретгі  түлгалар- 
дын (несие беруші, жөбірленуші) субъективті кұкыктарын, ата- 

жүктеу/скачать 19,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: