Жалған құжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды қолдан жасау, дайындау немесе өткізу (325-бап)
Көрсетілген қылмыстың қоғамға қауіптілігі қолдан куәліктер мен құжаттарды жасау, өткізу, сондай-ақ қолдан жасалған мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды дайындау арқылы мемлекеттік немесе мемлекеттік емес ұйымдардың, кәсіпорындардың немесе мекемелердің заң қорғайтын мүдделеріне елеулі нұқсан келтіріледі. Қылмыстың тікелей объектісі құжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды жасау, дайындау, өткізудің заңмен белгіленген тәртібі болып табылады. Қылмыстың затына-куәліктер, ресми құжаттар, мөртаңбалар, мөрқағаздар, мөрлер, мемлекеттік наградалар жатады. Құқықтар беретін немесе міндеттерден босататын куәліктерге тиісінше мемлекеттік немесе мемлекеттік емес орган беретін құжаттар (төлқұжат, әскери билет, көлік жүргізу куәлігі, қызметтік куәлік т.с.) жатады. Мөрқағазға-баспа әріптері арқылы құжат мәтініне ішінара сөздер жазылған, белгілі бір нысанға сай келетін қағаз парағы жатады. Көрсетілген қылмыстың объективтік жағы мынандай 3 түрлі балама әрекеттерден тұрады:
1.құқықтар беретін немесе міндеттемелерден босататын куәлікті немесе өзге де ресми құжатты қолдан жасау;
2.осы көрсетілген куәлікті немесе ресми құжатты өткізу;
3.қолдан жасалған мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, Қазақстан Республикасы немесе КСРО-ның мемлекеттік наградаларын дайындау немесе өткізу. Қолдан жасауға жалған куәлікті немесе өзге де ресми құжаттарды дайындаулар жатады. Ол әр түрлі әдіспен жүзеге асырылуы мүмкін: бастан аяқ шындыққа мүлдем сай келмейтін жалған куәлік немесе ресми құжатты толық қолдан жасау, куәліктерге немесе ресми құжаттарға кейбір жалған сөздерді жазу, цифрларды түзету арқылы ішін ара өзгертулер енгізу; қосып жазу, сөйлемнің мәнін өзгерту, түзету енгізу, өшіру, цифрлар түзеу арқылы куәліктің немесе өзге де ресми құжаттың шын мағынасын өзгерту т.с.с. әрекеттер. Мөртаңбаларды, мөрлерді,мөрқағаздарды немесе мемлекеттік наградаларды толық күйде жасау осы заттарды дайындау деп саналады. Құқықтар беретін немесе міндеттемелерден босататын куәлікті немесе өзге де ресми құжатты, қолдан жасалған мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды басқа адамға тегін немесе белгілі бір ақыға, айырбас арқылы, қарызын өтеу үшін немесе уақытша пайдалануға беру осы заттарды өткізу деп танылады. Қылмыс формальдық құрамға жатады және құрамның объективтік жағында көрсетілген балама әрекеттердің біреуі жүзеге асқан уақыттан бастап қылмыс аяқталған деп танылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен жасалады. Жалған куәліктерді, ресми құжаттарды, мөртаңбаларды, мөрлерді, мөрқағаздарды, мемлекеттік наградаларды қолдан жасаған, дайындаған немесе өткізген адам өзінің іс-әрекетінің қоғамға қауіпті, заңға қайшы екенін сезеді және соны біле тұра қылмыстық ниетін жүзеге асырады. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған, кез келген адам.
Достарыңызбен бөлісу: |