Алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен

Алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен меншік иесіне немесе өзге мүлік иеленушіге талан-тараж белгілерінсіз мүліктік залал келтіргені үшін қылмыстық жауаптылық 182-бапта арнайы көрсетілген. Осы қылмыстың тікелей объектісі меншік қатынастары болып табылады. Қылмыстың заты ақша, қозғалатын немесе қозғалмайтын әртүрлі мүлік болады. Объективтік жағынан бұл қылмыс белсенді әрекет күйінде-алдау және сенімге қиянат жасау арқылы жасалады. Қылмыс істелу тәсіліне қарай алаяқтық құрамына көп ұқсас, бірақ алаяқтықта кінәлы адам бөтеннің меншігін заңсыз, тегін өзінің не басқаның иелігіне аударса, алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік залал келтіруде кінәлы адам бөтеннің мүлкін меншік иесінен немесе өзге де иеленушінің иелігінен айырмайды. Кінәлы-меншік иесіне төленуге, өтелуге тиісті нәрселерді істемеу арқылы, өзі пайда тауып меншік иесіне залал келтіреді. Мысалы: заң немесе нормативтік актілерге сәйкес мемлекет пайдасына түсетін әр түрлі төлемдерді төлемеу (газды, жылуды, электр энергиясын, тұрғын үйді пайдаланғаны немесе тұрмыстық қызмет көрсетулер үшін, жолаушыларды билетсіз мемлекеттік көлікте тасымалдау арқылы заңды ұйымдардың немесе басқа меншік иелерінің көлік құралдарын тегін, ақысыз пайдалану). Осы бапта көрсетілген қылмыс құрамы меншік иесіне немесе өзге мүлік иеленушісіне мүліктік залал келтірілген уақыттан бастап аяқталған деп саналады. Меншік иесіне немесе өзге мүлік иеленушісіне онша елеулі емес зиян келтірген жағдай, іс-әрекеттер теріс қылық деп саналып, қылмыс болып табылмайды. Бұл қылмыстың субъектісің болып есі дұрыс, жасы 16-ға толған жай адамдар танылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен және пайдакүнемдік мақсатпен істеледі.

Қылмыстық кодекстің 183-бабында көрінеу қылмыстық жолмен табылған мүлікті алдын ала уәделеспей алғаны немесе өткізгені үшін қылмыстық жауаптылық көзделген. Қылмыстың тікелей объектісі меншік қатынастарына (қылмыстық жолмен табылған мүлікті алу немсе өткізуге) байланысты қоғамдық қатынастар болып табылады. Қылмыстың заты-қылмыстық жолмен табылған мүлік. Қылмыстық объективтік жағынан қылмыстық жолмен табылған мүлікті алу немесе өткізу әрекеттерінің біреуін істеу арқылы жүзеге асырылады. Қылмыстық жолмен табылған мүлікті алу деп-кінәлының осы мүлікті біле тұра күні бұрын уәделеспей заңсыз, қылмыстық тәсілмен иеленген адамнан әр түрлі келісімдер арқылы-ақылы немесе ақысыз, тегін, сыйға, айырбасқа, қарызының өтемі үшін немсе басқа да кез келген нысанда алуын айтамыз.Қылмыстық жолмен табылған мүлікті өткізу деп-кез келген тәсілмен-ақылы немесе тегін (сату, айырбастау, сыйға беру) осы мүлікті немесе оған құқықты басқаға (жеке тұлғаға немесе заңды ұйымға) беруді айтамыз.