С. Т. Иксатова қылмыстық ҚҰҚЫҚ ерекше бөлім
жүктеу/скачать 1,81 Mb.
|
С. Т. Иксатова ылмысты Ы ерекше б лім
- Бұл бет үшін навигация:
- Халықаралық қорғау аясындағы адамдар мен ұйымдарға қарсы қылмыс. Халықаралық қорғау аясындағы адамдарға немесе ұйымдарға шабуыл жасау (163-бап)
| Экоцид (167-бап)
Қылмыстың тікелей объектісі-адамзаттың экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін халықаралық құқық нормаларымен реттелетін қоғамдық қатынастар.Қылмыстың заты өсімдіктер немесе жануарлар дүниесі, сондай-ақ атмосфера, жер немесе су ресурстары. Қылмыс объективтік жағынан өсімдіктер немесе жануарлар дүниесін жаппай жою, атмосфера, жер немесе су ресурстарын улау, сондай-ақ экологиялық апатты туғызған немесе туғызуы мүмкін өзге де іс-әрекеттерді жасау арқылы жүзеге асырылады. Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін жаппай жоюға оларды түп-тамырымен жою, жер бетінен жоқ етіп жіберу, сөйтіп экологиялық жүйені бұзулар жатады. Атмосфера, жер немесе су ресурстарын улауға-тірі организмдердің улануына, өлуіне немесе ауыр зардапқа ұшырауына әкеліп соғатындай ауаны, суды немесе жерді уландыру әрекеттері жатады. Экологиялық апатқа- жер бетінде адамзаттың өмір сүруіне қауіп келтірген экологиялық жүйені бұзу әрекеттері жатады. Өзге де осындай әрекеттерге-өзендерді, көлдерді, ауаны ластандыру, былғау арқылы экологиялық апат қаупін тудыру әрекеттері жатады. Қылмыс құрамы материалдық. Осыған орай, кінәлының заңсыз іс-әрекеттері мен одан пайда болған зардаптың арасындағы себепті байланыс анықталуы тиіс. Субъективтік жағынан қылмыс қасақаналықпен (тікелей немесе жанама) істеледі. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған кез келген адам. Халықаралық қорғау аясындағы адамдар мен ұйымдарға қарсы қылмыс. Халықаралық қорғау аясындағы адамдарға немесе ұйымдарға шабуыл жасау (163-бап) Қылмыстық кодекстің 163-бабында халықаралық қорғау аясына алынған адамдарға немесе ұйымдарға шабуыл жасағаны үшін жауаптылық көзделіп отыр. Бұл қылмыстық-құқықтық норманың негізгі мәні халықаралық қорғауға алынған ұйымдар мен адамдарды кез келген экстремистік топтың шабуылынан, қылмысты қол сұғуынан қорғау, сөйтіп соғысқа арандату немесе халықаралық жағдайды шиеленістіруге жол бермеу болып табылады. Осы норманың заңдылық негізгі халықаралық қорғаудағы адамдарды, оның ішінде дипломатиялық агенттерге қарсы қылмысты тойтару және ондай қылмыс істегендерді жазалау жөніндегі 1973 жылғы Конвенция болып табылады. Осы Конвенцияда халықаралық қорғауға алынған адамдар мен ұйымдардың ұғымы берілген. Осы Конвенцияға сәйкес, мұндай адамдардың қатарына: а) Конституция бойынша анықталған мемлекет басшысы; үкімет басшысы; сыртқы істер министрі; аталған адамдармен бірге жүрген отбасы мүшелері; мемлекеттің өкілі немесе арнаулы қорғануға құқығы бар басқадай лауазымды адамдар; қорғануға арнаулы құқығы бар халықаралық үкімет аралық ұйым- дардың кез келген агенттері немесе лауазымды адамдардың немесе олармен бірге тұратын отбасы мүшелері; дипломатиялық, консульдық және сыртқы сауда қызметкерлері және олардың бірге тұратын отбасы мүшелері. Қылмыстық заң, сондай-ақ әр түрлі халықаралық қорғауға жататын қоғамдық ұйымдар мен олардың өкілдерін қорғауды өз міндеті деп біледі. (Мысалы, халықаралық қайырымдылық қорының, гуманитарлық көмек беретін үкіметтік емес ұйымдардың қызметкерлерін қорғау т.б.) Қылмыстық кодекстің 163-бабындағы осы норма жоғарыда көрсетілген адамдар шет мемлекеттің аумағында болған кезде ғана қолданылуы мүмкін. Көрсетілген қылмыстың жәбірленушісі халықаралық қорғау аясына алынған адамдар болады. Қылмыстың заты-халықаралық қорғау аясындағы адамдардың қызметтік немесе тұрғын үй-жайлары, не көлік құралдары болады. Қылмыс объективтік жағынан шетелдік мемлекеттің өкіліне немесе халықаралық қорғау аясындағы халықаралық ұйымның қызметкеріне немесе онымен бірге тұратын оның отбасы мүшелеріне, сондай-ақ халықаралық қорғау аясындағы адамдардың қызметтік немесе тұрғын үй-жайларына, не көлік құралдарына шабуыл жасау, сондай-ақ осы азаматтарды ұрлау немесе бас бостандығынан күштеп айыру, егер осы әрекеттер соғысқа араңдату немесе халықаралық жағдайды шиеленіс-тіру мақсатында жасалу арқылы сипатталады. Шабуыл жасауға жәбірленушіні ұрлау, оның денсаулығына орта дәрежелі зиян келтіріп, шабуыл жасаймын деген және соған ұқсас басқадай қорқытулар жасау; жәбірленушінің қызметтік немесе тұрғын-жайына, көлік құралдарына басып кіру, бас бостандығынан еріксіз айыру т.б. әрекеттер жатады. Егер шабуыл жасаудың нәтижесінде заңда көрсетілген адамның бірі қасақана өлтірілсе, онда іс-әрекет қылмыстырдың жиынтығы бойынша (163, 96-баптар) сараланады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен жасалады. Адам халықаралық қорғау аясындағы адамдарға немесе ұйымға шабуыл жасайтынын сезеді және соны істеуді тілейді. Қылмыстың субъективтік жағының белгісі, қылмыстың мақсаты-соғысты араңдату немесе халықаралық жағдайды шиеленістіру болып табылады. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған кез келген есі дұрыс адам. Осы қылмыстың ауырлататын түріне: бірнеше рет не қару қолдану, не адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша жасалған не денсаулыққа ауыр зиян келтірумен ұштасқан, абайсызда адам өліміне әкеп соққан нақ сол әрекеттер жатады (163-баптың 2-тармағы). Бірнеше рет істелген қылмыс түсінігі Қылмыстық кодекстің 11-бабында, адамдар тобының алдын ала сөз байласу-ының ұғымы Қылмыстық кодекстің 31-бабының 2-тармағында берілген. Қаруға кез келген атылатын, жарылатын қарулар жатады. Денсаулыққа ауыр зиян қасақана немесе абайсызда келтірілуі мүмкін, абайсызда өлімге әкеп соққан әрекеттер үшін жауаптылық баптың осы тармағымен саралануға жатады. жүктеу/скачать 1,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|