Орташа шаршылық ауытқу деп шашыранды көрсеткіштерін түбірлеуді айтады. Оны σ - сигма әрпімен белгілейді және
тенге жай түрі
тенге салмақталған түрі
Шашыранды мен орташа шаршы ауытқу өзгермелі қатарлар белгілерінде және арифметикалық орташа шамада берілген атаулы өлшем 6ipлігімен өлшенеді. Сондықтан әр түрлі дәрежеде берілген өзгермелі қатардың көрсеткіштері мен орташа шаршылық ауытқуды салыстыруға болмайды. Оны салыстыру үшін қатысты көрсеткішті, яғни процентті қолданамыз және оған жататыны өзгерменің коэффициенті болып саналады.
Өзгерменің коэффициенті дегеніміз орташа шаршы ауытқу (σ) көрсеткішш арифметикалық орташа шамаға ()-кіші бөлу Стетистикада ол латынның V-әрпімен белгіленеді және мына формула арқылы есептелінеді.
V= σ/ *100
мүнда σ - орташа шаршы ауытқу; - арифметикалық орташа шама.
Енді жоғарыда берілген нақты көрсеткіштер бойынша өзгерменің коэффициентін есептейміз:
V= σ/ *100 = 434/2500 *100 = 16,9% жай түрі
V= σ/ *100 =224/2500 *100 = 9,0 % салмақталған түрі
Қорытынды:
Тақырыпты қорытындылайтын болсақ, жоғарыда көрсетілген орташа шамалардың және өзгерменің көрсеткіштерінің формуласының қайсы түрін қолдану керек екендігін нақты анықтау үшін олардың мәні мен ерекшеліктерін талдай білу қажет. Олардың статистикалық есеп жүргізу барысында маңыздылығын анықтап, қажет кезінде керектісін таңдау керек. Орташа шамалар мен өзгерменің көрсеткіштері статистикалық есептің қорытынды және маңызды бір бөлігі болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
